گذري به نقش اينترنت در سرگرمي‌هاي فرهنگي مردم در روزهاي قرنطينه
اهميت عام‌المنفعه بودن در فضاي مجازي
اسماعيل ساغري
اين سخن كه «محدوديت، خلاقيت ميآورد» گرچه سابقه‌اش دير و دورتر از اين سال بلوا و حتي دهه‌هاي پشت سر است اما مختصات خلاقيت در هر دوره‌اي، بالطبع به تناسب امكان‌هاي موجود و شيوه‌هاي زندگي در همان دوره است. تلاقي روزهاي قرنطينه كرونايي و تعطيلات نوروز، مجالي شد تا مردم جهان و ايران بار ديگر شاهد ابتكارهايي باشند كه جبر روزگار آدمي را به پديدآوردن‌شان وامي‌دارد. اگر بخواهيم رد اين خلاقيت‌ها را در ايرانِ اسفند 98 و فروردين 99 بگيريم، بي‌شك نخستين و در عين حال مهم‌ترين جايي كه به آن راه ميبريم، اينترنت است. استفاده روزافزون از فضاي مجازي در اين سال‌ها به ويژه پس از فراگيري دستگاه‌هاي هوشمند تلفن همراه كه امكان كاربري‌هاي چندرسانه‌اي دارند از يك سو و ضعف و فقر رسانه تصويري رسمي كشور يعني تلويزيون از سوي ديگر، زمينه‌اي ساخت تا در اين روزها شاهد بروز ابتكارها و كارهاي خلاقه‌اي در عالم مجازي باشيم كه دامنه فراگيري آن بعضا ميليون‌ها كاربر را دربر گرفته است.
اهميت عام‌المنفعه بودن در عالم مجازي
به بعضي از اين كارهاي خلاقه بايد صفت عام‌المنفعه را هم الصاق كرد؛ چرا كه سبب خدمات رسلاني‌‌هاي مختلف فرهنگي و اجتماعي به مردم شدند. از آموزش رايگان آشپزي تا كنسرت‌هاي رايگان مجازي و البته كتابهاي صوتي و مكتوبي كه دانلود رايگان آنها در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفت تا در اين روزها بتوانند بيشتر با خودشان كنا بيايند و راههاي مطلوبي براي تحمل دشواري‌هايي كه احتمالا براي در خانه ماندن با آنها مواجه‌اند، بيابند. در اينجا چند مورد از اين كارها را به تلويح مي‌آورم.
كنسرت‌هاي آنلاين شهرداري تهران
در سطرهاي آغازين اين نوشته به ضعف تلويزيون ايران اشاره شد كه موضوع جديدي نيست؛ اما اگر در سنوات گذشته دوستداران فرهنگ و رويدادها و محصولات فرهنگي، پاسخ تقاضاهاي خود در اين حوزه را در جاهايي غير از تلويزيون مي‌جستند، حالا قرنطينه ديگر نه به كنسرتي امكان برگزاري مي‌دهد، نه به سينماها اجازه اكران فيلم و نه كتابفروشي‌ها و انتشاراتي‌ها مجال آن را دارند كه مانند روزهاي معمول و متداول كار كنند. در اين وضعيت برگزاري كنسرت‌هاي آنلاين شهرداري تهران، رويداد فرهنگي مهمي بود كه به علاقه‌مندان موسيقي به ويژه دوستداران شنيدن موسيقي زنده فرصت آن را مي‌دهد تا از نزديك شاهد اجراي خوانندگان و نوازندگان محبوب خود باشند. کنسرت‌های آنلاین ویژه برنامه «نوروزخانه» به همت شهرداری تهران از هشتم فروردین ماه در برج میلاد آغاز شده است و ادامه دارد.
بازتعریف کتابخوانی در عصر قرنطینه
موضوع توجه به نيازهاي مطالعاتي مردم در روزهاي قرنطينه هم در اين روزها در فضاي مجازي داغ است. در اين روزها علاوه بر امكان سفارش از راه دور كتاب توسط ناشران و كتابفروشان، رايگان شدن نسخه ديجيتالي بعضي از كتاب‌ها در فضاي مجازي هم كار قابل‌توجه ديگري بود كه علاوه بر علاقه‌مندان و اهالي مطالعه، بخش ديگري از مردم را كه پيشتر چندان تمايلي به مطالعه نداشتند، به اين امر علاقه‌مند كرد. تا جايي كه نتيجه اين كار «بازتعریف کتابخوانی در عصر قرنطینه» توصيف شده است. اين كار ناشران و كتابفروشان را بايد خدمت ارزنده‌اي در بدنه فرهنگي كشور دانست.
موزه‌گردي و گالري‌گردي رايگان
قرنطينه كرونايي را عقب‌نشینی جهان به پشت درهای بسته توصيف كرده‌اند. در چنين فضايي، موزه‌ها و گالری‌هايي در دنيا در حرکتی هماهنگ به‌سمت دنیای دیجیتال کلکسیون‌های خود را در دسترس عموم قرار داده‌اند. از ديدن نقاشی‌های سقفی میکل آنژ در «سیستین چپل» در واتیکان گرفته تا یک ماراتن پنج ساعته در موزه « آرمیتاژ» در سن پترزبورگ از دستاوردهاي سفر مجازي اين روزها به بركت گالري‌ها و موزه‌هاي ياد شده هستند. چنان كه شيفتگان هنر و آثار ميراثي به‌سادگی می‌توانند در خانه بمانند و از طریق اینترنت به‌صورت مجازی از مجموعه‌ها و نمایشگاه‌های موقت، دیدن کنند. جا دارد كه اين موضوع در ايران نيز جدي گرفته شود و شاهد ارائه چنين امكاني به دوستداران فرهنگ و هنر در كشورمان باشيم.