كنارهگيري برني سندرز
فريد مرجايي
آيا كنارهگيري برني سندرز از انتخابات و رقابتهاي درون حزبي به موقع و طبيعي بود؟ خاتمه كمپين وي چگونه ارزيابي ميشود؟ به عنوان يك سوسياليست دموكرات، برني سندرز همواره يك پا در حزب دموكرات داشت و يك پا خارج از حزب. وي از زمان مسند شهرداري برلينگتون در ايالات ورمانت، همواره مترقيتر و چپتر از پارادايم معمول در حزب دموكرات بود. سپهر سياسي در حوزه عمومي امريكا بهگونهاي است كه بر خلاف كشورهاي اروپا و كانادا، هيچگاه در امريكا يك حزب سوسيال دموكرات شكل نگرفت. دو حزب جمهوريخواه و دموكرات، هر دو در سمت راست يك حزب سوسيال دموكرات قرار ميگيرند. در تاريخ امريكا، فقط اقدامات دولت فرانكلين روزولت (در زمان ركود سال 1930) به رويكرد سوسيال دموكرات تا حدودي شباهتي داشت. كمپين برني سندرز در سال 2016 يا 2020 با دو فرآيند متضاد روبهرو بود. از طرفي شخص سندرز و پلتفرم مترقي وي با تعصب فرهنگي ضدسوسياليستي جامعه امريكا (ايديولوژي) مواجه بود. ولي از طرف ديگر، موفقيت چشمگير وي در بسياري از ايالات نشانگر آن بود كه بهرغم «ايديولوژي امريكايي»، بخشي از جمعيت امريكا پذيراي برنامههاي مترقي و مردمي سندرز است. (شعارهاي كمپين باراك اوباما در سال 2007، تمركز بر «تغيير و تحول» داشت، ولي در عين حال مراقب بود كه ايدئولوژي مسلط را به چالش نكشد). در پانزده ماه كمپين انتخاباتي بين 18 كانديداي حزب دموكرات، سندرز در نظرسنجيها همواره بين رتبه اول و سوم در نوسان بود. عوامل تعيينكننده تصميم اخير سندرز اين بود كه در روز سوپر سهشنبه سوم مارس كه انتخابات در ايالات كثيري برگزار شد و سندرز از جو بايدن عقب افتاد و نمايندگان (دليگتهاي) بايدن اضافه شد.
در مرحله بعد، در انتخابات سوپر سهشنبه دوم در 17 مارس، از 14 ايالت، تعداد 10 ايالت به طرف بايدن رفت و فاصله بين بايدن و سندرز بيشتر شد. هرچند نظرسنجيها پيروزي سندرز را در ايالات مهم ميشيگان و تگزاس (با دليگتهاي كثير) را پيشبيني ميكردند، ولي اين ميسر نشد. عامل غيرپيشبيني شده ديگر كه بر كمپين سندرز تاثير داشت، حمله واگير كرونا به جامعه امريكا بود و از آنجا كه دولت امريكا دو ماه وقت داشت كه به مديريت آن بپردازد، امريكا آمادگي مقابله با اين پاندومي را نداشت. اين ناكارآمدي دولتمردان و اضطراب جمعي مردم باعث شد كه توجه در حوزه عمومي به كلي به خطر كوويد-19 جلب شود. اخبار، رسانهها و بهطور كل بحث رايج در ذهنيت جامعه فقط و فقط با اوضاع مربوط به كرونا درگير بود. در اين تحول و شرايط جديد، كمپين رقابت انتخاباتي حزب دموكرات به كلي به فراموشي سپرده شد. در اين شرايط، سندرز نميتوانست كه به كنش و كمپين خود ادامه دهد. مضاعف بر اينكه، واگير كرونا بهطور كل ماهيت رقابت انتخاباتي در كشور را تغيير داد، بدينگونه كه اختلاف بر رئوس تفاوت سياستهاي داخلي حزب دموكرات نبود، بلكه موضوع اصلي اين بود كه آيا دولت جمهوريخواه ترامپ به خوبي مقابله با كرونا را مديريت كرده، يا خير. به عبارت ديگر در اين شرايط جديد، امتياز رويكرد مردمي سندرز موضوعيت خود را از دست داد. هفته گذشته نوبت ايالت ويسكانسن بود كه رايگيري و رقابتهاي درون حزبي برگزار شود. به خاطر سلامت مردم، فرماندار ايالت ويسكانسن از حزب دموكرات خواست كه رايگيري بهطور غيابي با پست صورت گيرد. ولي سياستمداران جمهوريخواه شكايت به دادگاه عالي كشور بردند كه رايگيري با حضور افراد باشد. همينطور در ايالت كانزاس، فرماندار از حزب دموكرات خواسته كه رايگيري غيابي به وسيله پست انجام شود، ولي جمهوريخواهان در مقننه ايالت كانزاس مقاومت ميكنند. به خاطر شرايط اضطراري كوويد-19، در كوتاهمدت، ترامپ در نظرسنجيها بالا رفته است. بعضي پيشبيني ميكنند كه ترامپ در انتخابات نوامبر نيز پيروز خواهد شد، چراكه احساس رواني عمومي اين است كه كشور (مثل جنگ)، مورد يورش قرار گرفته است و در چنين شرايطي، مردم احساس ميكنند كه از دولت وقت حمايت كنند. بعضي از مديران كمپين انتخاباتي سندرز اصرار داشتند كه وي در رقابتهاي ايالات ديگر، همچنان باقي بماند و نمايندگان (دليگتهاي) بيشتري كسب كنند. در اين صورت با داشتن نمايندگان بيشتر در كنگره حزب دموكرات در ماه آگوست در شهر ميلواكي، در تعيين سياستهاي حزب از جايگاه بهتري برخوردار باشند. ولي سندرز به درستي تصميم گرفت كه كنارهگيري كند، چراكه اكنون فرآيند انتخاباتي در ريل جديد قرار گرفته و شرايط كشور به صورت اضطراري است. ناگفته نماند كه به خاطر شرايط ديكته شده به وسيله كوويد-19، جلسه كنگره در ماه آگوست حضوري نبوده و به صورت ويرچوال و مجازي برگزار خواهد شد. قطعا اين تفاوت زيادي خواهد داشت و جلسات مجازي راحتتر به وسيله كميته ملي حزب دموكرات كنترل خواهد شد كه از نفوذ حاميان سندرز در كنگره كاسته شود. سرنوشت كمپين انتخاباتي سندرز ابعاد مهم ديگري هم داشت كه بايد به آن اشاره كرد. كمپينهاي انتخاباتي در امريكا نيازمند سرمايه چشمگيري هستند و بدون جمعآوري مقدار لازمه دلار، يك كمپين اصلا شانس پيروزي ندارد. نكته مهم اينكه سندرز اين فرآيند هزينه كمپين انتخاباتي را متحول كرد. معمولا هزينه انتخاباتي هر دو حزب به وسيله سرمايهداران كلان تامين ميشود. ولي همه سرمايه كمپين سندرز اهدايي مردم معمولي بود و همه ناظران اذعان داشتند كه اين، نمايانگر مردمي بودن جنبش انتخاباتياش بود. در ماه فوريه، خانم اليزابت وارن، رقيب سندرز در سپهر ترقيخواهان عقب افتاد و در نتيجه سندرز نفر اول بود. ساختار سنتي حزب دموكرات و كميته ملي حزب، در پشت پرده به تكاپو افتادند كه جلوي پيشرفت برني سندرز را مسدود كرده و يك كانديدا مطابق خط خودشان را جلو بيندازند. برخلاف استنباط اوليه، اقليت سياهپوستان الزاما از مترقيترين كانديد حمايت نميكنند، بلكه ارتباطات قديم سنتي با ساختار حزب بيشتر تعيينكننده است. در ايالت كاروليناي جنوبي اقليت سياهپوست كه بسيار استراتژيك و ديسيپلينه راي ميدهند از جو بايدن حمايت كرده و شتاب انتخابات را عوض كردند. يادآور ميشود كه يكسال قبل از مرگش مارتين لوتركينگ در كليساي وست سايد به انتقاد از جنگ ويتنام پرداخت، اين باعث شد كه بسياري از فعالان سياهپوست و شبكه كليساهاي سادرن بپتيست از وي فاصله بگيرند. آنها معتقد بودند كه فقط بايد از اصلاحات جانسون در داخل كشور حمايت كرده و سياست خارجياش را نقد نكرد. در اوايل ماه مارس، مقامات حزب دموكرات با كانديداهاي مختلف تماس گرفتند كه آنها به نفع بايدن كنارهگيري كنند. البته هر سياستمداري به نفع آينده سياسي خود ميبيند كه از حزب تمكين كند. ولي نكته قابل بحث آنكه شبكههاي رسانهاي همه بهطور منظم عليه سندرز به كار افتاده كه با پلتفرم كمپين و خود سندرز مخالفت كنند. اين روند قطعا شوكآور بود، چراكه رسانهها بايد موضع ظاهري «بيطرفي» را حفظ كنند. نيويوركتايمز در صفحه اول خود مقالاتي منتشر كرد كه سندرز در زمان شهرداري برلينگتون با شهري در اتحاد شوروي دوستي ورزيده بود. هدف اين بود كه سندرز را افراطي چپ معرفي كنند. تحليلگران شبكه انبيسي، به نوبت به پلتفرم كمپين سندرز عيب ميگرفتند. فريد زكريا در برنامه سيانان خود، با 10 انتقاد مستقيم از سندرز برنامهاش را شروع كرد. اين تلاشها بهطور آشكار قطعا در عقب افتادن سندرز بياثر نبود. چند روز بعد از اينكه برني سندرز كنارهگيري خود را بهطور رسمي اعلان كرد، روزنامه نيويورك تايمز (9 آوريل، صفحه 22) اذعان داشت كه در اواخر ماه فوريه دستاندركاران حزب دموكرات بسيج شدند كه جلوي سندرز را بگيرند. قبل از روز سوم مارس كانديداهاي مختلف به نفع بايدن كنارهگيري كردند قطعا اين اقدام عليه كمپين سندرز بود. در سال 2016 نيز كميته ملي حزب دموكرات به نفع هيلاري كلينتون عليه سندرز اقداماتي در پشت پرده انجام داده بود. به همين جهت بعد از انتخابات 2016، خانم واثرمن، رييس كميته ملي حزب و نماينده كنگره از فلوريدا، از رياست كميته ملي بهطور بيسر و صدا كنارهگيري كرد. در مرحله بعدي، تلاش جو بايدن و تشكيلات حزب آن خواهد بود كه به نحوي هواداران سندرز را جلب كنند كه از كمپين بايدن حمايت شود.