كرونا چگونه زندگي‌مان را زير‌و‌‌رو كرد؟
نيمه پر ليوان خانه‌نشيني
چيزي نمانده كه بشود دو ماه! دو ماه از اولين روزي كه قرنطينه يا فاصله‌گذاري اجتماعي در كشورمان جدي شد و ما بايد در خانه مي‌مانديم. دو ماه بدون ديدن عزيزان‌مان، بدون تفريحات اجتماعي، لذت ورزش در فضاي عمومي و خيلي چيزهاي ديگر.
شايد اولش اين خانه‌نشيني ناخواسته خيلي براي‌مان دشوار بود اما كم‌كم ياد گرفتيم در خانه‌هاي‌مان متفاوت زندگي كنيم. مثلا اينكه بيشتر براي آشپزي‌كردن وقت بگذاريم، در خانه‌هاي‌مان ورزش كنيم، در كنار خانواده فيلم ببينيم و دست كم تلاش كنيم اين روزهايي را كه در خواب هم نمي‌ديديم‌شان، طي كنيم.
اما موضوع اينجاست كه دو ماه، زمان بسيار مناسبي براي خرق عادت‌هاي زندگي است و اصلا بعيد نيست كه تغيير رفتار و عاداتي كه در اين دو ماه داشتيم در ما تداوم پيدا كند و در خلق و خوي‌مان تثبيت شود. «ترندهاي» جهاني مي‌گويند كه ما در اين مدت نه‌چندان كوتاه تغييراتي در سبك زندگي‌مان داشته‌ايم كه البته لزوما همه اين تغييرات هم مثبت نبوده‌اند.
«آشپزي در خانه» يكي از ترندهاي اين روزها بود. خيلي‌ها براي داشتن غذايي سالم و خيلي‌ها هم صرفا براي سرگرمي دست به نانوايي، قنادي و آشپزي زدند. مصرف كيك، شيريني، پيتزا و انواع اسنك‌ها در بسياري از خانواده‌ها بالا رفت. تا جايي كه يكي از مسوولان يك شركت صنايع غذايي بزرگ در توييتي به كنايه نوشت: «اتفاقي افتاده اين‌قدر پيتزا مي‌خوريد؟ با اينكه فروش‌مون در فست فودها صفر شده، انقدر فروش در فروشگاه‌ها زياد شده كه مجموع فروش پنير پيتزا در تاريخ شركت بي‌سابقه بوده و توان توليد به اندازه درخواست‌ها نداريم.»
دكتر عزيزالله زرگران، عضو هيات علمي انستيتو تحقيقات تغذيه‌اي و صنايع غذايي كشور در تحليل اين موضوع به ايسنا مي‌گويد: «تغيير رفتار مردم در زمينه غذا در دوران قرنطينه بايد در دو وجه مورد بررسي قرار گيرد كه يكي تغذيه مردم در منازل و ديگري رفتار مسوولان صنعت غذا محسوب مي‌شود و اينكه آيا اين تغيير رفتار تداوم خواهد داشت يا خير. اين تغييرات در درجه اول در مصرف آرد براي ما محسوس بوده چرا كه تناسب نسبت عرضه آرد به كارخانجات و نانوايي‌ها تغيير كرده است.»
او ادامه مي‌دهد: «ما در كشوري زندگي مي‌كنيم كه از نظر تغذيه، «چاقي‌افزا» محسوب مي‌شود و عدم فعاليت بدني هم اين موضوع را تشديد مي‌كند. البته يك پژوهش نشان مي‌دهد كه طي ۳۰ سال گذشته ميانگين كالري دريافتي بشر ۵۰۰ كالري افزايش داشته است. حالا چرا اين اتفاق افتاده؟ عامل اول، افزايش سهم صنعت غذا در سفره خانواده‌هاست كه در كشورهاي در حال توسعه كاملا محسوس است. براي مثال شما چند سال پيش سالاد الويه را از سوپرماركت خريداري نمي‌كرديد و بايد در خانه آن را درست مي‌كرديد اما طي سال‌هاي اخير، صنعت غذا بسياري از مواد غذايي را به صورت آماده و نيمه‌آماده در اختيار ما قرار داده است.»
زرگران توضيح مي‌دهد: «مردم كشور ما حدود دو ماه به علت شيوع ويروس كرونا در قرنطينه بوده‌اند و قطعا در اين مدت يكي از مهم‌ترين سرگرمي‌هاي آنها مربوط به غذا بوده است. در بسياري از كشورها مردم در قرنطينه از سيستم «دليوري» استفاده مي‌كنند و غذا را در منزل تحويل مي‌گيرند اما مشاهدات در كشور ما نشان مي‌دهد كه مردم در اين مدت دوست داشته‌اند خودشان در خانه آشپزي كنند. در شبكه‌هاي اجتماعي هم شاهد به اشتراك‌گذاشتن تصاويري از پخت نان در منازل بوده‌ايم و آنقدر كه مردم از آشپزي‌هاي‌شان تصوير منتشر كردند از ورزش‌كردنشان تصويري به اشتراك نگذاشتند. حالا اين سبك زندگي در چه شرايطي مي‌تواند خطرناك باشد؟ اينكه مردم از مصرف روزانه نمك، قند و چربي در رژيم غذايي‌شان آگاه نباشند.»
او براي اينكه مردم در اين مدت انتخاب بهتري درباره تغذيه خود داشته باشند، تاكيد مي‌كند: «از مردم تقاضا دارم كه زمان خريد محصولات غذايي به نشانگرهاي رنگي روي بسته‌بندي دقت داشته باشند. يعني هم ارزش غذايي را بسنجند و هم عوامل خطر مثل نمك و چربي را در نظر بگيرند. در اين روزها كه خريد اينترنتي بسيار گسترش پيدا كرده و اپليكيشن‌هاي مختلف در حال خدمات‌رساني هستند، مردم از اطلاعاتي كه درباره غذا ارايه مي‌شود، حتما استفاده كنند. يكي از نگراني‌هاي ديگر ما مصرف نمك مردم است. آماري داريم كه نشان مي‌دهد ۴۰ درصد نمك در اختيار صنعت غذاست و ۶۰ درصد نمك مصرفي را مردم خودشان اضافه مي‌كنند.» پس از شيوع ويروس كرونا خريد ميوه و سبزي كاهش پيدا كرد و مردم سعي كردند توصيه‌ها را درباره عدم خام‌خواري رعايت كنند. زرگران در اين باره هم توضيح مي‌دهد: «اين موضوع در راستاي توصيه‌هاي احتياطي پزشكان است. درباره انتقال ويروس كرونا از غذا گزارش مشخص و دقيقي وجود ندارد مگر در مواقع خاص و تماس مستقيم شخص مبتلا به ماده غذايي كه اينها صرفا توصيه‌هاي پيشگيرانه است.»
يكي ديگر از تغييرات فرهنگي مردم در اين مدت، شست‌وشوي بسته‌بندي مواد غذايي در بدو ورود به خانه و سپس انتقال آن به يخچال و كابينت بوده است. اين در حالي است كه پيش از اين مردم مواد غذايي را بلافاصله پس از خريد در يخچال قرار مي‌دادند. زرگران اين كار را هم يك تغيير فرهنگي مثبت تلقي مي‌كند و مي‌گويد: «پژوهشي در سال ۲۰۱۶ روي ۱۰۰ خانواده ايراني انجام شد كه در نهايت نشان داد يخچال ۵۰ درصد از خانواده‌ها آلوده به حداقل يكي از پاتوژن‌هاي ليستريامونوسايتوژنز، استاف اورئوس و سالمونلا بوده‌اند. درست است كه مردم در حال حاضر در مواجهه با ويروس كرونا اين شست‌وشو را انجام مي‌دهند اما اين بسته‌ها در تماس‌هاي متمادي با سطوح مختلف بوده‌اند و به باكتري‌هاي ديگر آلوده هستند. اين يك رفتار خوب تغذيه‌اي است كه مردم در اين مدت رعايت كرده‌اند.»