عاشوراي 1290 شمسي، ثقه‌الاسلام و يارانش به جرم وطن‌خواهي، به دست قزاق‌هاي اشغالگر روس تزاري در «ميدان مشق» به شهادت مي‌رسند. آنان از باب حب‌وطن، جان‌شان را فدا مي‌كنند. آن روز بخشي از خيابان خاقاني تبريز مذبح مردان خدا و وطن مي‌شود تا ساليان بعد، در همان مكان بنايي ساخته شود كه شايد بخشي از رشادت‌هاي مبارزان تبريزي را بازنمايي كند. سالني كه زماني معروف به «تربيت» بود، بدل به تئاتر شهر تبريز مي‌شود و اهميت آن به جايي مي‌رسد كه خاقاني قبول مي‌كند نامش جايگزين تئاتر شود. حالا تبريز اولين شهر ايران است كه نام تئاتر بر تارك خيابانش مي‌درخشد، 14 اسفند 1396؛ اما وجود فضا و جريان تئاتري در اين خيابان ديري نمي‌پايد و مدتي بعد يعني در ميانه 1397 همه چيز دگرگون مي‌شود. گفته‌ها اين‌طور حكايت دارد كه ساختمان قديمي استحكام لازم را نداشته و بايد تقويت شود. نتيجه اين گفته‌ها تعطيلي است كه تا به امروز ادامه يافته است.
روزهاي اخير چند تصوير از سالن اصلي تئاتر شهر تبريز جنجالي شد. يك سازه فلزي در فضاي مياني سالن اين گمان را پديد آورده كه سالن قاب‌عكسي قديمي قرار است به يك سالن بلك‌باكس بدل شود. هنرمندان خشمگين مي‌شوند و در فضاي مجازي غوغا مي‌كنند. به رسم اين روزهاي فضاي مجازي برخي از خود ويديو منتشر مي‌كنند و مديركل ارشاد آذربايجان شرقي را مقصر مي‌دانند؛ اما مديركل نگاه متفاوتي دارد.
محمد محمدپور كه از خرداد سال 1395 به عنوان مديركل فرهنگ و ارشاد استان آذربايجان شرقي مشغول به كار است در اين باره مي‌گويد: «سال ۹۷ بچه‌هاي تئاتر از ارتعاشات و لرزش‌هاي موجود در ساختمان تئاتر شهر ابراز نگراني كردند و پس از بررسي‌ها به اين نتيجه رسيديم كه باتوجه به قدمت سالن، بحث ايمني سازه به بررسي دوباره نياز دارد» مساله‌اي كه پاي سازمان مديريت و برنامه‌ريزي را به تئاتر شهر باز مي‌كند تا گروهي موظف به بررسي و مطالعه پيرامون آسيب‌شناسي سالن شوند. نتيجه ارزيابي‌ها، مقاوم‌سازي ساختمان است.
نكته‌اي كه در اظهارات مديركل ارشاد آذربايجان شرقي بارها بر آن تاكيد مي‌شود: «طرحي براي تغييرات و تعميرات به سازمان مديريت برنامه‌ريزي ارايه داديم و بر همين اساس سالن تئاتر شهر تعطيل شد. علي‌رغم كمبود بودجه و افزايش توليدات تئاتري ما چاره‌اي جز تعطيلي سالن و مقاوم‌سازي نداشتيم. تعميرات با اعتبارات سال ۹۷ كليد خورد و انتظار داشتيم وضعيت مقاوم‌سازي به سرعت به اتمام برسد.»
حالا به گفته محمدپور مقاوم‌سازي به‌طور كامل به سرانجام رسيده و همه بخش‌هاي مجموعه تئاتر شهر اكنون مقاوم شده‌اند، به نحوي كه «حالا سالن بيش از گذشته امكان ادامه حيات دارد و درنتيجه مقاوم‌سازي رخ داده ارتعاشات و لرزش‌هاي سابق هم از ميان رفته است» ولي اين همه ماجرا نيست. به گفته محمدپور، باتوجه به كمبود سالن تئاتر در تبريز، براي افزايش ظرفيت نيز تلاش‌هايي صورت گرفته است. پس بخش‌هاي مرده تئاتر شهر تبريز از جمله انبارها هم به پلاتو تبديل شده‌اند: «ما به دنبال افزايش ظرفيت مجموعه بوديم و تلاش كرديم از فضاهاي موجود چهار پلاتو تهيه كنيم كه دو پلاتو پيش از اين وجود داشت و در تعميرات اخير اقدام به مقاوم‌سازي و تجهيز آنها كرده‌ايم. اكنون كارهاي عمراني اين بخش در حال انجام است.»
پس از بالا گرفتن جنجال‌ها، مسوولان با وجود شرايط بغرنج و طرح فاصله‌گذاري اجتماعي از هنرمندان دعوت مي‌كنند كه خودشان از نزديك شرايط تئاتر شهر را زيرنظر بگيرند، درنتيجه جمعي از هنرمندان تئاتر تبريز كه بيش از بيماري و كرونا نگران تئاتر شهر يعني تنها سرپناه‌شان هستند، به محل مي‌روند. جايي كه خاطرات‌شان رقم خورده و بخش مهمي از آينده شغلي‌شان با وجود اين سالن پيوند ناگسستني دارد. تصاوير ديدار هنرمندان هم نشان مي‌دهد يك سازه پروفيلي روي زمين مستقر شده است. براساس همين عكس‌ها مي‌توان ديد شيب پروفيل به نحوي است كه با بخش گچبري سالن هم‌سطح شده است. يعني با شيب تندي روبه‌رو هستيم. تمام اين تغييرات در شرايطي است كه گفته مي‌شود ساختمان ثبت ميراث بوده و نبايد هيچ تغيير ماهوي در آن رخ دهد، نكته‌اي كه به‌واسطه وجود يك سازه پروفيلي در عكس منتشر شده به محل چالش بدل مي‌شود. محمدپور موضوع را اين‌گونه روايت مي‌كند كه «كف سالن اصلي با نخاله شيب‌بندي شده بود! و پس از بازسازي صورت گرفته حالا از بار اضافي خالي شده و سازه پروفيلي به پيشنهاد مشاوره براي ايجاد شيبي متناسب‌تر در محل قرار گرفته است. مديركل به اين نكته نيز اشاره مي‌كند كه: «نياز به يك اختلاف سطح ۱۰ تا ۱۵ سانتي‌متر بود. برخي هنرمندان گفتند نياز به شيب نيست و بهتر است صندلي‌ها را به همين منوال نصب كنيد اما برخي به يك شيب ملايم اعتقاد داشتند و حذف شيب را ناديده گرفتن حق مخاطب در تماشاي تئاتر مي‌دانستند.»
يعقوب صديق‌جمالي، كارگردان تبريزي در بازديد مجموعه گفته است: «ظرفيت اين سالن در ابتدا ۲۲۰ نفر بود و ما با ظرفيت‌افزايي خواسته‌ايم ظرفيت را بيشتر كنيم كه با تصميم عجيب و غريب نه تنها اين ظرفيت‌افزايي رخ نداده بلكه فضا كمي هم بسته‌تر شده و حتي به شكلي درآمده كه باعث تاسف اهالي هنر شده است.»
رامين راستي، ديگر كارگردان تبريزي در همين رابطه مي‌نويسد: «هر پروژه عمراني مخصوصا در حوزه فرهنگي و هنري موظف است يك مشاور عمراني و يك مشاور فرهنگي و هنري داشته باشد. امروز ما بايد شاهد مراسم افتتاحيه اين سالن با اصحاب رسانه مي‌بوديم ولي جاي آن با وضعيت اقتصادي نامناسب مبلغ زيادي هم كه مطمئنا از جيب خود اعضاي تئاتر است براي پروژه اينچنيني پرداخت شده كه حاصلي جز بغض ندارد.»
او همچنين خطاب به مديركل ارشاد گفته است: «اگر پيمانكار، كارشناسي يا فرد خاصي پشت پرده وجود دارد كه با اين همه بي‌انديشگي و بي‌تدبيري كار خود را پيش برده ما مشتاق هستيم دلايل و توضيحاتش را بيان كند.» همين نگاه را نيز سيامك افسايي هم دارد. او كه بين هنرمندان تئاتر تبريز به خوبي شناخته شده است، مي‌گويد: «اگر قرار بر هم‌انديشي بود بايد قبل از اين اتفاق مطرح مي‌شد كه متاسفانه چنين اتفاقي نيفتاد. باتوجه به اخلاقي كه از آقاي محمدپور سراغ دارم، ايشان هميشه ما را بعد از اتفاق به هم‌انديشي دعوت مي‌كنند و در ادامه هم تصميم خودشان را مي‌گيرند. به شما قول مي‌دهم اتفاق خاصي رخ نخواهد داد.»
يعقوب صديق‌جمالي اما در ادامه توضيح مي‌دهد: «اين مجموعه در دهه 40 ساخته شده و با نام تالار تربيت آغاز به كار مي‌كند، ولي در سال 1350 آتش‌سوزي رخ مي‌دهد و سال‌هاي 51 و 52 به بازسازي مي‌گذرد. پس از انجام اين امور تالار دوباره فعال مي‌شود و كار تا امروز ادامه يافته ولي در اين ميان عنوان «تالار تربيت» به «تئاترشهر» تغيير كرده است. با درنظر گرفتن طول عمر بنا و ميزان فعاليتي كه در جريان اين سالن‌ها افزايش هم يافته ساختمان نياز به بازسازي داشت، در نتيجه لازم بود در زمينه سيستم گرمايشي، سرمايشي و برق‌كشي نوسازي صورت بگيرد كه خوشبختانه به اهتمام اداره كل ارشاد اتفاق افتاد. طبيعي است كه هيچ كس با اصل ماجراي بهسازي و نوسازي مشكل ندارد ولي مساله جايي بروز كرد كه يك اشتباه سهوي پيش آمد. يعني چيدمان صندلي‌هاي سالن اصلي كه به دليل قدمت زياد حالا شكل موزه‌اي پيدا كرده ناخواسته از وضعيت موجود به وضعيت پلكاني بلك‌باكس تغيير داده شد كه خوشبختانه با حساسيت به‌موقع گروهي از هنرمندان و سپس همراهي مديركل ارشاد اشتباه پيش آمده برطرف شد. همين دو ساعت قبل آقاي محمدپور دستور داد كه اين سازه با رعايت مسائل فني به شكل سابق بازگردد و جاي نگراني وجود ندارد.»
محمد محمدپور در جمع هنرمندان گفته است ميزان شيب براساس مشاوره هنرمندان تعيين مي‌شود. با اينكه به نظر مي‌رسيد اين ساختمان كه در سال 1346 ساخته شده و ثبت تاريخي است، محمدپور تذكر مي‌دهد كه «تئاتر شهر تبريز» به عنوان يكي از قديمي‌ترين سالن‌هاي نمايش در ايران هنوز ثبت تاريخي نشده است. با اين وجود او مي‌گويد كه موظف به حفظ اين بناست و اجازه تخطي و تجاوز به حريم آن نمي‌دهد. مديركل ارشاد آذربايجان غربي تاكيد مي‌كند كه قرار نيست سالن به يك بلك‌باكس تبديل شود و فضا به صورت آمفي‌تئاتر
-قاب‌عكسي- باقي مي‌ماند. حتي مي‌گويد اگر مشكلي پيش نيايد تا پايان خرداد سالن بازگشايي مي‌شود.
تبريز اين روزها تقريبا بي‌سالن مانده است. هر چند كرونا كاري كرده كه اصولا جز فضاي آنلاين تئاتري وجود نداشته باشد، اما بعد از كرونا ده‌ها كارگردان تئاتري با نيروي بيشتر خواهان اجرا روي صحنه مي‌شوند. بخش خصوصي تبريز هم با مشكلات متعددي روبه‌رو است. اگرچه محمد محمدپور از برنامه‌هايش براي حضور بخش خصوصي در تئاتر مي‌گويد، اما برنامه‌ها و رويكردها، آن هم پس از كرونا چشم‌انداز مثبتي نشان نمي‌دهند. با اين حال مي‌توان به صراحت گفت اين روزها تئاتر تبريز بيش از گذشته مورد توجه است، اينكه درنهايت سالن اصلي تئاتر شهر چه خواهد شد و آيا با حل معضل شيب، تابستان پرشوري در تئاتر شهر شاهد خواهيم بود يا خير؟ امري است كه فرمانش ظاهرا دست ويروس است نه ما.
نكته ديگري كه از خلال گپ و گفت با هنرمندان قابل‌توجه به نظر مي‌رسد اين است كه رابطه ميان هنرمندان تئاتر و مسوولان اداره كل ارشاد استان فضايي مملو از سوءتفاهم و تنش را تجربه مي‌كند. امري كه موجب شده در صورت برنامه‌ريزي براي انجام امور مثبت زيربنايي مشابه آنچه در گزارش آمد هم واكنش تئاتري‌ها با سوءظن و نگراني همراه شود. بدون ترديد واكنش‌هاي احساسي (كه طبيعت كار هنري است) همراه با نگراني هنرمندان از مخدوش شدنِ اعتماد عمومي به مديران ارشاد آذربايجان شرقي حكايت مي‌كند كه با انجام «گفت‌وگو» قابل ترميم است؛ البته اگر حسن نيت و تدبير حاكم باشد.