تاثير كرونا بر گردشگري
محمود فاضلي
در اينكه ويروس كرونا تاثيرات اساسي در مسائل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، گردشگري، مذهبي، سياسي و امنيتي كشورهاي مختلف جهان گذاشته است، شكي نيست اما شدت و ضعف‌هايش ممكن است در كشورهاي مختلف متفاوت باشد. ركودي كه در شرايط اقتصادي بين‌المللي رخ داده تبعاتش را هنوز به خوبي نشان نداده است. بحراني كه اقتصاد كل دنيا را تحت‌تاثير قرار داده و تاثيراتش بر اقتصاد كشورها تقريبا در هر نقطه‌اي از جهان مشهود است و هيچ كشوري نمي‌تواند به صورت مستقل به لحاظ اقتصادي مسائلش را حل كند و پيش ببرد. يكي از بخش‌هايي كه در اين دوره آسيب جدي ديده صنعت گردشگري است.
اضطراب ناشي از شيوع اين ويروس در ايران نيز صنعت گردشگري را تحت‌تاثير قرار داده و بسياري از سفرهاي داخلي و خارجي را لغو كرده است. اين وضعيت در كنار لغو اكثر سفرهاي گردشگران خارجي به كشور بحران در صنعت گردشگري را به جايي رسانده است كه در صورت عدم چاره‌انديشي، موجب اين نگراني مي‌شود كه علاوه بر از كار انداختن سيستم گردشگري كشور و تحميل هزينه‌هاي هنگفت بر كسب و كارهاي مرتبط با اين صنعت، اعتبار و تصوير ذهني مقصد گردشگري ايران را در ذهن گردشگران داخلي و خارجي براي مدت‌ها تحت‌تاثير قرار داده و آن را خدشه‌دار كند. بخش‌هاي متاثر از كاهش رفت‌وآمدها اعم از صنعت هتلداري، صنايع دستي، شركت‌هاي هواپيمايي و حتي سيستم حمل‌ونقل داخلي بايد تدابير لازم در نظر گرفته شود. هتل‌هاي خالي، پروازهاي لغو شده و موزه‌هاي بسته عملا گردشگري را به ويژه در اروپا از نفس انداخته است. كارشناسان اين حوزه خسارتي ميلياردي را تخمين مي‌زنند. اين در شرايطي است كه اين گمانه وجود دارد اروپا شايد با اوج بحران كرونا روبرو نشده است. شيوع ويروس كرونا در سراسر جهان و تبديل شدن به بزرگ‌ترين بحران جهاني پس از جنگ‌جهاني دوم تمامي معادلات و پيش‌بيني‌هاي كارشناسان را برهم زد و بازار گردشگري با بيشترين آسيب كه به مراتب بسيار بيشتر از ركود اقتصادي جهان در سال 2009 است، وارد مرحل نويني شده است. شيوع ويروس كرونا در جهان تاثيرات گسترده‌اي بر بازار گردشگري جهان خواهد گذاشت و با كاهش 20 تا 30 درصدي، تعداد گردشگران ورودي بين‌المللي بين 290 تا 440 ميليون نفر كاهش خواهد يافت. طبق اعلام رييس سازمان جهاني گردشگري، ميليون‌ها شغل وابسته به اين صنعت در خطر نابودي هستند. حدود 80 درصد از كسب و كارهاي مرتبط با گردشگري، كوچك و متوسط هستند و اين گردشگري همواره براي اشتغال‌زايي براي زنان، جوانان و جمعيت روستايي پيشتاز بوده است و همكاري بين‌المللي و قراردادن گردشگري به عنوان بخشي اساسي از تلاش‌ها در جهت بهبود شرايط بايد مد نظر قرار گيرد و بي‌شك پس از بهبود شرايط، بايد مقاومت و ظرفيت تاريخي صنعت گردشگري براي اشتغال‌زايي مورد توجه قرار گيرد.
شواهد نشان مي‌دهد تاثيرات منفي در ميان كشورهاي اروپايي بيشترين تاثير را در پي داشته است. اخيرا 9 كشور مطرح اروپايي در زمينه گردشگري يادداشت توافق همكاري به منظور هماهنگي اقدامات انجامي براي پشتيباني از صنعت گردشگري (با توجه بحران كرونا) امضا كردند. بروكسل در پي ايجاد يك برنامه مشترك بهداشتي براي اپراتورهاي گردشگري در سطح اتحاديه اروپا است تا كشورها به جاي توافقات دوجانبه در بخش گردشگري كه ممكن است به ضرر بعضي كشورها باشد، توافقي دسته‌جمعي در مورد نحوه همكاري با رعايت مسائل بهداشتي داشته باشند. بي‌ترديد يكي از كشورهايي كه در اين زمينه بيشترين صدمه را ديده است، ايتاليا است. اين كشور مهد فرهنگ و هنر اروپا، اين روزها تبديل به كانون اصلي كرونا در قاره سبز شده است. سهم ايتاليا در اقتصاد گردشگري دنيا حدود 13 درصد است و مشاغل زيادي در اين كشور وابسته به گردشگري است. شيوع كرونا در ايتاليا باعث لغو شدن تمام برنامه‌هاي فرهنگي، ورزشي و هنري و 90 درصد تورهاي گردشگري به مقصد ايتاليا لغو شده است. همچنين بسياري از هتل‌هاي اين كشور تعطيل شدند و باقي آنان در آستانه تعطيلي قرار دارند. رييس آژانس ملي گردشگري ايتاليا از دولت خواسته است با توجه به اينكه 57 درصد رزرواسيون گردشگران خارجي براي هتل‌ها و مراكز گردشگري ايتاليا لغو شده، دولت تمهيداتي بينديشد تا ايتاليايي‌ها بتوانند در داخل كشور سفر كنند. در سال گذشته 430 ميليون شب اقامت در هتل‌ها و اقامتگاه‌هاي ايتاليا انجام شده كه از اين تعداد 220 ميليون آن بابت سفرهاي مردم ايتاليا در داخل كشور بوده است. سال گذشته سهم بخش گردشگري در مجموع توليدات ناخالص داخلي ايتاليا %15 برابر با 270 ميليارد يورو بوده است كه امسال ويروس كرونا همه فعاليت‌هاي اين بخش را متوقف كرده است. پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد در سال جاري از 23 ميليون و 360 هزار نفر ايتاليايي كه مشغول كار هستند 560 نفر از تعداد آنها كاسته خواهد شد. مشاغل مرتبط با گردشگري، رستوران‌ها، كاركنان بخش راه‌آهن و هواپيمايي بيشتر در معرض ريسك قرار دارند. نمونه ديگر اينكه درآمد شركت هواپيمايي ال‌ايتاليا در ماه اخير 97 درصد كاهش داشته و انتظار دارد با بازگشايي فعاليت‌ها از اول ماه ژوئن بتوانند فعاليت‌هاي خود را به تدريج از سر بگيرند. درآمد اين شركت در ماه مارس به 44 ميليون يورو كاهش يعني 76 درصد منفي رسيد و ماه آوريل بدترين عملكرد را با 97 درصد منفي نشان داد. اين درحالي است كه تعداد پروازها از 500 مورد روزانه به كمتر از 30 پرواز كه عمدتا داخلي يا منطقه‌اي است، محدود شده است. همچنين اخراج 6607 نفر كارمند اين شركت و شركت‌هاي وابسته درخواست شده است. ايتاليا اولين كشوري است كه درخواست رسمي خود را براي دريافت كمك براي مقابله با تبعات كرونا به صندوق همبستگي اروپا ارسال كرده است.