فضاي مجازي و قوانينش
نعمت احمدي
موضوع فضاي مجازي از موضوعات جديدي در جهان است كه همزمان شامل قوانين داخلي هر كشور و مقررات بين‌المللي بر فضاي مجازي مي‌شود. قوانين داخلي در هر كشور بستگي به عرف و عادات و شرايط خاص آن كشور دارد و مطابق آنها نيز وضع مي‌شوند. اما قوانين بين‌المللي‌اي نيز وجود دارد كه هر يك از شركت‌ها تحت پوشش آن هستند. براي مثال واتس‌اپ، تلگرام، اينستاگرام و بسياري ديگر مقرراتي كلي دارند كه هر استفاده‌كننده‌اي از آن فضا هنگامي كه مي‌خواهد عضو آن مجموعه باشد و از فضاي آن استفاده كند، مقررات حاكم بر آن مجموعه را كه ارتباطي با قوانين داخلي كشورهاي مختلف ندارد مي‌پذيرد. اين مقررات بين‌المللي است كه شامل نحوه استفاده از باندها و فضاها با توجه به شرايط بين‌المللي و قوانين خاص آن مي‌شود و هيچ‌كس نمي‌تواند شخصا در مقررات آن مجموعه تاثير بگذارد. فضاهاي مجازي مختلف مانند اينستاگرام معمولا شرايط و مقررات خود را هنگام ايجاد حساب كاربري اعلام مي‌كنند و زماني كه فردي به عنوان كاربر وارد اينستاگرام مي‌شود در واقع شرايط و مقررات حاكم بر نحوه استفاده از اين فضا را قبول كرده است. به محض تخطي از اين مقررات، كاربر حذف شده و دسترسي او به حساب كاربري‌اش محدود خواهد شد. همان‌طوركه خيلي وقت‌ها مي‌بينيم حساب كاربري بسياري از چهره‌هاي سياسي يا هنري جهاني ناگهان از اينستاگرام حذف مي‌شود. آنچه براي يكي از خوانندگان ايراني در هفته گذشته اتفاق افتاد نيز مصداق واكنش يك شبكه مجازي به نقض قوانين داخلي‌اش است. گفته‌هايي كه در هيچ فرهنگ و هيچ جامعه‌اي و در هيچ جاي دنيا مشروعيت ندارد و در تمام شبكه‌هاي مجازي جزو خط قرمز جهاني به حساب مي‌آيد و آن شبكه متعهد به حفظ اين حريم بوده و كاربران هم طبق شرايط و مقررات آن شبكه، اجازه استفاده از آن كلمات و مفاهيم را ندارند. وقتي در يك شبكه اجتماعي كلماتي به كار مي‌رود كه در حوزه اين خطوط قرمز است، موتورهاي جست‌وجوگر فضاي مجازي را در راه قطع دسترسي فرد خاطي به حساب كاربري‌اش به راه مي‌اندازد. با زيرپا گذاشتن مقررات حاكم بر شبكه‌هاي مجازي و قوانين بين‌المللي، اين شبكه‌ها به‌طور سيستماتيك و طبق تعهدات بين‌المللي خود دسترسي اشخاص را محدود و سپس حساب را به‌طور دايم مي‌بندد. در واقع قوانين و مقررات حاكم بر فضاي مجازي پيش از اينكه اعمال كاربران براساس قوانين داخلي كشورشان مورد نقد يا پيگيري قرار بگيرند، در صورت بروز خطا اختيار را به دست گرفته و طبق هشدارهايي كه از ابتدا به كاربران خود اعلام كرده‌اند عمل مي‌كنند.