خطاي استراتژيك در كمين

حالا كه گمانه‌زني درباره برگزاري قطعي يا چگونگي برگزاري جشنواره تئاتر فجر با اما و اگر به جريان افتاده، بد نيست به برنامه‌ بعضي فستيوال‌هاي مهم تئاتر در جهان هم دقت كنيم. گرچه كرونا ويروس در برخي موارد بين ساكنان كره خاكي خط فاصله كشيده- مثلا خبر رسيد حداقل 3 ميليارد نفر روي كره زمين آب تميز و صابون شست‌وشوي دست ندارند- يا بعضا خبرهايي شنيديم درباره چالش دولت‌ها كه وسايل مبارزه با اين ويروس را پاي هواپيما از چنگ يكديگر درآوردند اما ماجرا در وادي هنر متفاوت است، چنانكه ديديم هنرمند ايتاليايي با اجراي يك قطعه موسيقي شناخته شده در شرايط سخت به ما ايرانيان، پيام دوستي و همبستگي فرستاد. هنرمندان ايراني نيز امكانات فضاي مجازي را براي گفت‌وگو با همتايان بين‌المللي خود غنيمت شمردند. به همين اعتبار بد نيست، ببينيم مثلا جشنواره معتبر «ادينبورگ» در انگلستان چه برنامه‌اي براي آينده در سر دارد. به ويژه كه هنرمندان عرصه‌هاي موسيقي، سينما و تئاتر سراسر جهان هر سال برپايي گردهمايي بزرگ را انتظار مي‌كشند. به اين نكته هم توجه كنيم كه ادينبورگ كار خود را از سال 1947 شروع كرده و در مقايسه، تاريخ برگزاري اولين دوره جشنواره تئاتر فجر ايران به سال 1982 ميلادي بازمي‌گردد. با آغاز شيوع بيماري كوويد 19 مسوولان بلافاصله اطلاعيه‌اي روي سايت جشنواره قرار دادند با اين مضمون:«جشنواره طبق برنامه‌ريزي پيش نخواهد رفت و ما به عنوان يك سازمان خيريه در تلاش هستيم تا تاثير اين امر- عدم برگزاري بخش‌هاي جنبي- را بر هنرمندان و مخاطبان كاهش دهيم» آنها در بيانيه ديگري آورده‌اند كه گرچه تصور برگزار نكردن بخش‌هايي از جشنواره با سابقه 70 ساله حتي همين چند ماه پيش هم قابل باور نبود اما در حال حاضر بايد مشابه بسياري جنبه‌هاي ديگر زندگي روز به روز پيش برويم و براي مقابله با تهديدي بزرگ‌تر كمي مكث كنيم. وقتي همتايان ما در جهان اين طور آينده‌نگرانه تصميم‌گيري مي‌كنند به نظرم صدور گزاره‌هاي قطعي مانند آنچه مديركل هنرهاي نمايشي چند روز پيش مطرح كرد:«جشنواره تئاتر فجر قطعا برگزار مي‌شود» به دلايل مختلف مي‌تواند هزينه‌سازي كند. تاكيد دارم كه دبيرخانه جشنواره تئاتر فجر نمي‌تواند خودش را به عنوان نهادي معرفي كند كه به مردم و هنرمندان فراخوان بدهد در سالن‌هاي تنگ‌وترش تجمع كنند. قادر آشنا در گفت‌وگو با مهر مي‌گويد:«اراده جدي بر برگزاري سي‌و‌نهمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر داريم و قطعا با فروكش كردن شرايط، اين دوره از جشنواره را برگزار مي‌كنيم. به دنبال برگزاري جشنواره‌هاي تئاتر فجر و تئاتر عروسكي متناسب با شرايط تئاتر در دوران پساكرونا هستيم.» مساله دقيقا همين است؛ كدام «فروكش» و كدام «پساكرونا»؟ يعني كدام يك از ابناي بشر امروز مي‌تواند تاريخ پاياني براي سرايت بيماري تعيين كند؟ بايد توجه داشته باشيم كه روند تمرين و آمادگي گروه‌هاي تئاتر متوقف شده و اصلا مشخص نيست به اين زودي بتوانند حيات كنار يكديگر را تجربه كنند؛ آن ‌هم در پلاتوهاي فاقد استانداردهاي بهداشتي. امروز اصلا زمان مناسبي براي تبديل برگزار  شدن يا برگزار نشدن جشنواره به امري حياتي و ضروري نيست. البته كه مي‌توانيم به تغيير كامل شكل و شمايل برگزاري اين دوره فكر كنيم ولي اگر تصور ما از برگزاري هماني است كه در 38 دوره قبل اتفاق افتاده، دچار اشتباه محاسباتي هستيم.