ويروس نظم نوين جهاني
سعيد عابدپور
هيچ ويروسي در جهان معاصر به اندازه ويروس «نظم نوين جهاني» براي كشورها و ملتها مخرب نبوده است. در افغانستان، عراق، ليبي، سوريه، يمن، مالي، نيجر، نيجريه و دهها كشور جهان طي 30 سال گذشته شاهد ايجاد نظم نوين بر پايههاي براندازي، جنگ و خشونت تمام عيار بوديم و هستيم. بهراستي اگر اين نظم نوين براي بشريت ايده آل و جهان رفاه و آسايش را وعده ميدهد، پس چرا با جنگ و قتل عام و خشونت توام است؟ پس چرا حق طبيعي كشورها براي حاكميت با انواع روشهاي سياسي و اقتصادي كمتر و كمتر ميشود؟ نظم نوين جهاني در حوزه اقتصاد، كشورها را با نام سرمايهگذاري بورس، بهره بانكي، بازار، اوراق بهادر و غيره ميبلعد و اقتصادهاي ملي را به ورطه ورشكستگي ميكشد. وامهاي اجباري صندوق بين المللي پول و بانك جهاني به كشورهاي خاص، زنجيرهاي براي لشكر پياده نظم نوين جهاني است. در منطق اقتصادي نئو ليبراليستي از اقتصادي سخن گفته ميشود كه براي ما سود بيشتر داشته باشد، نه از اقتصادي كه با طبيعت و انسانيت سازگار باشد. كرونا بيش از هر زماني ديگر ما را وارد ورطه تصميمگيري قدرتهاي بزرگ ميكند . در سال 1945 زماني كه متفقين بر هيتلر پيروز شدند، شعار آغازي ديگر بر جهان طنين افكند. بعد اين آغاز انحراف پيدا كرد. جنگ سرد بين غرب و شوروي دنيا را به صحنه برخورد ايدئولوژيها و جهانبينيها تبديل كرد. پيروز اين نبرد سرد 45 ساله امريكا بود. امريكا با تفرعن و تكبر بر بام دنيا نشست و ايدئولوژي خودخواهي، دلار و روزمرگي را به جهان تحميل كرد. در امريكا رييس صندوق ذخيره فدرال در پيامي به ژاك شيراك رييسجمهور فرانسه گفت: «دلار نرخ پول ما است و مشكل شما.» دلار براي تمامي جهان مشكل آفريد.ولي اين بازي در اوج خود تغيير يافت. در خاورميانه روسيه براي حل بحران سوريه بازگشت، كشورهايي مانند ايران، هند و تركيه اختلالي در نظم نوين ايجاد كردند و چين با قدرت اقتصادي امريكا را به كارزار اقتصادي طلبيد. ضعف نسبي در راه ايجاد نظم نوين جهاني، ترامپ را با شعار «اول امريكا» به صحنه آورد. شعار «اول امريكا»، ماده مخدري براي مردم امريكا، براي بي خانمانها و كارتن خوابها بود. از آن زمان ترامپ تمامي پلهاي همكاري بينالمللي را خراب كرد. خروج از برجام، خروج از معاهدات بينالمللي كيوتو يا معاهده دو جانبه با روسيه در زمينه محدوديت سلاحهاي هستهاي، خروج از يونسكو و دهها سازمان ديگر رهاورد حاكميت ترامپ براي بازگرداندن نظم جهاني مطلوب امريكا به جاي خويش است. جهان ترامپ با شعار اول امريكا شكست خود را در مقابله با كرونا نشان داد. امريكا در ناتواني و شكست، ناگزير به متهم ساختن چين است. بدون در نظر گرفتن اين نكته كه ويروس كرونا در چين تصادفي يا تعمدي ايجاد شده، امريكا ناتواني بهداشتي و اجتماعي خود در مقابله با كرونا را نشان ميدهد. ترامپ از اين رو بايد به چين، سازمان بهداشت جهاني بتازد تا بر مرگ بيش از 78 هزار نفر سرپوش بگذارد . نظم نوين جهاني در خاورميانه با تب و تاب كمتري در همكاري بين اسراييل، عربستان و امريكا پيش ميرود ولي در مقابل جبهه ايران، سوريه، عراق و تركيه ناتوانتر از گذشته است. كشورهاي عربي نيز به تدريج بيدار ميشوند. اردن اعلام كرده معاهده 1994 با اسراييل در آخر آوريل تمام شد. طبق اين معاهده اردن به مدت 25 سال بيش از 405 هكتار زمين را در اختيار اسراييل قرار داد و اكنون اين اراضي بايد به اردن بازگردد. از سويي آلمان ضعيف در مقابل اسراييل، اين روزها حزبالله را سازمان تروريستي اعلام كرد. حزبالله در لبنان يك سازمان قانوني است و نقش عمدهاي در ثبات و صلح اين كشور ايفا ميكند. شعار نظم نوين جهاني، شعار سلطهگري امريكا است و شكاف و ضعف در اين شعار و برنامه ايجاد شده است. تا زماني كه كشورها شعار مقابله با نظم نوين و خشونت و جنگهاي تحميلي امريكا و همپيمانانشان را بدهند ولي در عين حال وفادارانه اقتصاد نئوليبراليستي را پيش ببرند، اين مقابله در عرصه اقتصادي ضعيف و ضعيفتر خواهد بود.