با گذشت 3 روز از حملات وحشيانه انتحاري به يك بيمارستان زنان و كودكان در كابل همزمان با واكنش‌ها به اين حمله فجيع، خشونت‌ها و درگيري‌ها ميان نيروهاي دولتي و شبه نظاميان و گروه‌هاي تروريستي در افغانستان ادامه دارد. هنوز هيچ گروهي مسووليت اين حمله وحشيانه را نپذيرفته است اما دولت افغانستان، طالبان را مسوول چنين عملياتي مي‌داند. به گفته مقام‌هايي در دولت افغانستان، اسناد و مدارك واضحي در مورد نقش مستقيم طالبان در اين حمله وجود دارد. با اين حال سخنگويان طالبان و دولت امريكا معتقد هستند كه اين اقدام كار طالبان نبوده و از سوي گروه‌هاي ديگر انجام شده است. زلمي خليلزاد، نماينده ويژه وزارت خارجه امريكا در امور افغانستان با انتشار بيانيه‌اي مدعي شده كه اقدامات تروريستي اخير كار گروه طالبان نبوده و شاخه خراسان گروه داعش براي جلوگيري از پيشرفت روند صلح در افغانستان اين علميات را انجام داده است. انكارهاي دولت امريكا در مورد نقش طالبان در خشونت‌هاي اخير افغانستان با واكنش تند افكار عمومي در اين كشور مواجه شده كه معتقدند امريكا براي حفظ توافق اخيرش با اين گروه شبه نظامي تلاش مي‌كند تا چهره آنها را موجه نشان دهد. صديق صديقي، سخنگوي رييس‌جمهور افغانستان ضمن رد ادعاي زلمي خليلزاد تاكيد كرده است:«به اين زودي و عجله نمي‌توان گروه طالبان را از دست داشتن در حمله‌هاي خونين برائت داد. حمله بر شفاخانه ١٠٠ بستر در كابل نياز به تحقيقات بيشتر دارد و نهادهاي امنيتي روي آن كار مي‌كنند.» امرالله صالح، معاون رييس‌جمهور افغانستان هم تاكيد كرده است كه «خون زنان، كودكان و ديگر افراد بي‌گناهي كه در حملات بي‌رحمانه اخير كشته شدند، قابل پاك شدن از دستان طالبان و وجدان ملكوك آنها نيست.» امرالله صالح كه پيش از اين رييس دستگاه امنيتي دولت افغانستان بود، پيش از اين هم بدون اشاره به اظهارات مقام‌هاي امريكايي از «افراد ساده‌لوحي كه افسانه‌هاي دروغين در مورد نقش داعش در حملات اخير را مي‌پذيرند» انتقاد كرده بود.
اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان روز چهارشنبه در واكنش به حملات به بيمارستاني در كابل و يك مراسم تشييع جنازه در ننگرهار، دستور داد تا نيروهاي افغان كه پس از توافق صلح امريكا با گروه شبه نظامي طالبان در آرايش دفاعي قرار گرفته بودند، آرايش تهاجمي خود را عليه گروه‌هاي شبه نظامي و تروريست در خاك افغانستان احيا كنند. اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان اين فرمان را روز پنجشنبه در ديدار از محل بيمارستان دشت برچي كابل كه مورد حمله تروريستي قرار گرفته بود، اعلام كرد. اين دستور اشرف غني با واكنش گروه طالبان مواجه شد كه اعلام كرد در صورت آغاز عمليات تهاجمي ارتش افغانستان، پايگاه‌هاي نظامي دولت را مورد هجوم قرار خواهد داد. به گفته مقام‌هاي طالبان، دولت افغانستان قصد آغاز يك جنگ تمام عيار در افغانستان دارد و طالبان در مقابل آن سكوت نخواهد كرد. اولين نمونه از موج جديد حملات طالبان، روز پنجشنبه و با حمله به يك پايگاه نظامي در ولايت پكتيا شكل گرفت. در اين حمله دست‌كم 5 غيرنظامي افغان جان باختند.
انكار طالبان
به رغم تاكيد مقام‌هاي دولت افغانستان مبني بر نقش گروه طالبان در حملات روز سه‌شنبه به بيمارستان دشت برچي و مراسم تشييع جنازه در ولايت ننگرهار، سخنگويان گروه طالبان با انتشار بيانيه‌هايي نقش اين گروه را در اين حملات تكذيب كرده‌اند. بر اساس بيانيه‌اي كه ذبيح‌الله مجاهد، سخنگوي گروه شبه نظامي طالبان منتشر كرده است، طالبان اين گونه حملات را محكوم مي‌كند و آن را غيراسلامي و غيراخلاقي مي‌داند. به گفته اين سخنگوي طالبان، مدارك و اسناد منتشر شده در مورد نقش طالبان در اين حمله «كليپ‌هاي صوتي ساختگي» و «اعلان‌هاي فتوشاپي» هستند. سهيل شاهين، سخنگوي «دفتر سياسي امارت اسلامي افغانستان(دولت خودخوانده طالبان)» در دوحه قطر پيش از اين روز چهارشنبه با انتشار پيامي در حساب كاربري توييتر خود نوشت:«مجاهدان امارت اسلامي نقشي در حمله به منطقه دشت برچي كابل و تشييع جنازه در ننگرهار ندارند.»
با اين حال سخنگوي رييس‌جمهور افغانستان روز جمعه در واكنش به بيانيه‌هاي طالبان تاكيد كرد كه گروه طالبان به دليل فراهم‌سازي «بستر مطمئن براي انجام فعاليت‌هاي تروريستي به ساير گروه‌ها» نمي‌تواند از مسووليت حمله‌هاي خونين اخير در كابل و ننگرهار شانه خالي كند. صديق صديقي اما گفته است كه نزد مردم و دولت افغانستان، مانع اصلي روند صلح ادامه خشونت‌هاي گروه طالبان است. به گفته صديقي اين گروه بارها خواست مردم افغانستان و جامعه جهاني براي تامين آتش‌بس و آغاز گفت‌وگوهاي صلح را رد كرده است. صديقي افزوده است: «روزانه شمار زيادي از هموطنان ما در نقاط مختلف و ولسوالي‌هاي كشور در نتيجه جنگ و انجام خشونت‌هاي طالبان، جان‌هاي شان را از دست مي‌دهند. حمله انتحاري ديروز در گرديز، يك مثال تازه از اين جنايات است.»
افزايش خشونت‌ها
سه‌شنبه هفته گذشته، گروهي از افراد مسلح بعد از انجام يك انفجار انتحاري در ورودي بيمارستان 100 تختخوابي «دشت برچي» در كابل به درون بخش زنان و زايمان اين بيمارستان حمله كردند و شروع به تيراندازي بي‌هدف به سمت زنان، كودكان و كادر درماني اين بيمارستان كردند. ساعتي بعد در ولايت ننگرهار، يك بمب‌گذار انتحاري به يك مراسم تشييع جنازه حمله كرد، جايي كه صدها شهروند غيرنظامي براي سوگواري درگذشت يك فرمانده پليس محلي تجمع كرده بودند. در مجموع بر اثر اين دو حمله، روز سه‌شنبه 50 شهروند غيرنظامي افغان جان باختند و ده‌ها نفر نيز مجروح شدند. اما حملات تروريستي در روزهاي اخير به اين دو حمله خلاصه نشد. درگيري‌هاي ميان نيروهاي دولت افغانستان با گروه شبه‌نظامي طالبان در ولايات پكتيا، قندوز، قندهار و ارزگان در طول روزهاي چهارشنبه و پنجشنبه ادامه يافت و ده‌ها تن از نيروهاي دو طرف بر اثر خشونت‌ها جان باختند. در يك مورد، حمله تروريستي گروه طالبان به يك مركز نظامي در شهر گرديز ولايت پكتيا باعث كشته شدن 5 غيرنظامي شد. به گفته وزارت دفاع افغانستان، گروه طالبان قصد داشت يك خودروي بمب‌گذاري شده را درون پايگاه نظامي منفجر كند اما به دليل شناسايي زودهنگام خودرو، سرنشين انتحاري مجبور به انفجار زودتر خودرويش در ميان غيرنظاميان شد.
به نوشته رسانه‌ها، حمله به گرديز در ولايت پكتيا، اولين حمله انتحاري طالبان در شهرهاي بزرگ افغانستان است. اين گروه اسفند ماه در توافق آتش‌بس با ايالات متحده امريكا وعده داده بود كه براي تسهيل پروسه صلح حمله به مراكز شهري را متوقف كند. هر چند طالبان روز پنجشنبه رسما مسووليت حمله انتحاري در پكتيا را پذيرفته اما واشنگتن واكنشي به اين اقدام نشان نداده است. وزارت داخله افغانستان اعلام كرده كه از زمان امضاي توافق صلح امريكا با طالبان تاكنون 4000 مورد حمله از سوي اين گروه شبه نظامي ثبت شده كه نشان مي‌دهد اين گروه نه تنها در پي توافق با امريكا از خشونت‌هاي خود نكاسته بلكه تعداد حملات خود را نيز افزايش داده است. بر اساس گزارش وزارت داخله افغانستان دست‌كم 469 شهروند غيرنظامي در عمليات طالبان طي دو ماه و نيم گذشته جان خود را از دست داده‌اند و نزديك به 1000 غيرنظامي در اين مدت مجروح شده‌اند.
تلاش خليلزاد براي موجه جلوه دادن طالبان
زلمي خليلزاد، نماينده ويژه دولت امريكا در امور افغانستان كه توافق صلح با طالبان، محصول تلاش‌ها و گفت‌وگوهاي يك سال و نيمه او با طالبان است، بامداد جمعه با انتشار توييتي مدعي شد ارزيابي‌هاي امريكا نشان مي‌دهد كه عمليات وحشيانه روز سه‌شنبه به بيمارستاني در كابل از سوي طالبان انجام نشده بلكه مسووليت آن بر عهده گروه تروريستي داعش شاخه خراسان است. خليلزاد در توييت خود به دولت افغانستان هشدار داده كه در دام داعش نيفتد و اجازه ندهد كه پروژه صلح او با طالبان به خطر بيفتد و مدعي شده كه گروه داعش در حال سنگ‌اندازي در مسير صلح در افغانستان است. همزمان با اين اظهارنظر مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا هم ضمن محكوم كردن رويدادهاي خشونت‌بار اخير در افغانستان از طالبان دعوت كرده است كه در مبارزه با گروه‌هاي تروريستي مسوول اين حملات با امريكا و دولت افغانستان همكاري كند. تلاش‌هاي خليلزاد براي تحميل توافق دولت امريكا با گروه شبه نظامي طالبان بعد از 20 سال خشونت اين گروه باعث شده است تا افكار عمومي نسبت به عملكرد او و دولت متبوعش بسيار بدبين شوند. به گزارش رويترز گروهي از نمايندگان پارلمان افغانستان در حال آماده كردن طرحي هستند تا در صورت تصويب مجوز رفت و آمد زلمي خليلزاد را به خاك افغانستان لغو كنند. بلقيس روشن از نمايندگان مستقل پارلمان افغانستان به رويترز گفته است كه جمع‌آوري امضا براي طرح مذكور آغاز شده است و به زودي اين طرح به صحن پارلمان مي‌رود.
خليلزاد در حساب كاربري خود در توييتر نوشت:«حكومت ايالات متحده ارزيابي كرده كه داعش- خراسان حملات مهيب اين هفته بر زايشگاه و مراسم جنازه در افغانستان را انجام داد. داعش تمايل پي هم به اينچنين حملات شنيع بر ضد غيرنظاميان را تبارز داده است. اين گروه تهديدي است براي افغان‌ها و براي جهان. داعش- خراسان همچنان مخالف يك توافقنامه صلح ميان جمهوري اسلامي افغانستان و طالبان است و تلاش مي‌ورزد تا همانند عراق و سوريه جنگ فرقه‌اي را تحريك كند.» او خطاب به دولت افغانستان نوشت:«به عوض افتادن در دام داعش و به تاخير انداختن يا ايجاد موانع براي صلح، افغان‌ها بايد با هم يكجا شوند تا اين تهديد را شكست دهند و فرصت تاريخي صلح را دنبال كنند. بهانه‌جويي‌ها بيشتر جا ندارد. افغان‌ها و جهان، سزاوار بهتر‌ند.»
بر خلاف خليلزاد و مقام‌هاي دولت واشنگتن، تحليلگران، نقش طالبان را در چنين حملاتي واضح مي‌دانند. كيت كلارك، يكي از مديران انديشكده شبكه تحليلگران افغانستان به گاردين مي‌گويد:«طالبان فضايي را ايجاد كرده كه انجام چنين حملاتي را تسهيل مي‌كند. اگر آنها با آتش‌بس موافقت كرده بودند، انجام چنين عملياتي براي هر گروه ديگري هم سخت‌تر مي‌شد. همين كه طالبان به عمليات خود در ديگر نقاط كشور ادامه مي‌دهد، باعث شده است تا بخش اعظم توان دستگاه امنيتي و نظامي افغانستان مشغول مديريت اين درگيري‌ها باشد در نتيجه در نقاط ديگر امكانات بيشتري براي گروه‌هاي شبه نظامي ديگر ايجاد مي‌شود تا عمليات خود را انجام دهد.» اين كارشناس مسائل افغانستان در عين حال تاكيد مي‌كند كه طالبان به لحاظ اطلاعاتي هم توان بالايي دارد و اگر اراده در اين گروه براي جلوگيري از چنين عمليات تروريستي وجود داشت قطعا آنها آگاهي و اطلاعات لازم را براي جلوگيري از حملات تروريستي مشابه داشتند.
حمايت مسكو از واشنگتن و طالبان
در كنار امريكا، روسيه هم از اقدام دولت افغانستان براي مبارزه با طالبان انتقاد كرده است. ضمير كابلف، نماينده ويژه رييس‌جمهور روسيه در امور افغانستان در اظهاراتي عجيب بعد از حملات تروريستي روز سه‌شنبه مدعي شده است كه اقدام دولت افغانستان در از سرگيري عمليات تهاجمي عليه طالبان «تاسف‌آور» و «مايه از سرگيري خشونت‌ها» و «مانع آغاز مذاكرات بين‌افغاني» است. وزارت خارجه افغانستان با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرده كه مسووليت اين خشونت‌ها را بدون توجه به اينكه چه گروهي مسوول آن باشد برعهده طالبان مي‌داند چراكه اين گروه از پذيرش پيشنهاد دولت براي آتش‌بس خودداري كرده است.
بزرگ‌نمايي داعش
بسياري از كارشناسان و تحليلگران افغان، اظهارات مقام‌هاي امريكايي در مورد موجه بودن ادعاي طالبان و نقش داعش در حملات اخير را با ديده ترديد نگاه مي‌كنند. عبدالكريم خرم، وزير پيشين اطلاعات و فرهنگ افغانستان مي‌نويسد:«از اعلاناتي كه امريكا ساخته و از طريق رسانه‌هاي وابسته به خود نشر مي‌كند و در آن به صورت دوام‌دار براي بزرگ‌نمايي داعش تبليغ مي‌شود، هويداست كه بايد منتظر چنين حملاتي در كشور بود.» عبدالشكور دادرس، كارشناس مسائل سياسي افغانستان هم در گفت‌وگو با خبرگزاري آواپرس مي‌گويد:«تبليغ و بزرگ‌نمايي يگ گروه كه در افغانستان در حال نابودي كامل قرار داشت و دولت بارها اعلام كرد كه خطر داعش نزديك به صفر رسيده، خود بيانگر اين است كه سناريو ديگري در كشور درحال شكل‌گيري است.»