همه مديون سروش حبيبي هستيم
علي دهباشي
استاد سروش حبيبي بي‌گمان و بدون ترديد از سرآمدان ترجمه در ايران به شمار مي‌رود. اگر قرار باشد 10تن را به عنوان برگزيده ترجمه ادبي برشماريم قطعا نام سروش حبيبي در كنار محمد قاضي (اگر چه نسل بعد از او بود)، ابوالحسن نجفي، ابراهيم يونسي و ديگر بزرگان قرار مي‌گيرد. استاد سروش حبيبي يك ويژگي داشت كه حتي كمتر در بين مترجمين نام‌آور ما وجود دارد و آن احاطه‌اش به زبان‌هاي روسي، فرانسوي، آلماني و انگليسي است. مترجمان نام‌آور ما غالبا تك‌زبانه بودند يا حداكثر با زبان دوم آشنايي ضمني داشتند. همين ويژگي باعث شده سروش حبيبي در جايگاه بالاتر و والاتري قرار گيرد. او در مقدمه‌اي كه بر كتاب «جنگ و صلح» لئو تولستوي نوشته، اشاره كرده كه در زمان ترجمه آثار اين نويسنده از زبان روسي، آنها را با ترجمه‌هاي فرانسوي و آلماني نيز مقايسه كرده است. ما با نام گرامي سروش حبيبي در اوايل دهه 50 و با كارهاي بزرگي مانند «خداحافظ‌گري كوپر» رومن گاري آشنا شديم. پيش از آن ابوالحسن نجفي «پرندگان مي‌روند در پرو مي‌ميرند» از همين نويسنده را ترجمه كرده بود. همچنين حبيبي آثار مهم هرمان هسه مانند «نارتسيس و گلدموند» و «داستان دوست من» را ترجمه كرد و در سال‌هاي اخير سه، چهار مجموعه ديگر از اين نويسنده با ترجمه او منتشر شده است. استاد سروش حبيبي متعلق به نسلي از جامعه ادبي ايران بود كه كارهاي اوليه‌اش در مجله سخن منتشر شد. او در كنار رضا سيدحسيني، دوست ديرين خود بعدها كارهايش را به انتشارات سروش و سپس به موسسه انتشارات اميركبير سپرد و در سال‌هاي اخير نيز نشر نيلوفر عمده ترجمه‌هاي او را منتشر كرده است. يك بار در پاريس قدم‌زنان خدمت استاد درباره اهميت اين موضوع كه چرا بايد مترجمان با سرچشمه‌هاي زبان مورد كار خود آشنا بشوند سخن گفتيم. او گفت هفته‌اي نيست كه گلستان سعدي يا يكي از متون درجه اول زبان فارسي را مرور نكند. سروش حبيبي اعتقاد داشت مترجم موفق علاوه بر مهارت و دقت در زبان، بايد حتما با سرچشمه‌هاي زبان فارسي ارتباط داشته باشد زيرا واژگان محدودي كه در نشريات عرضه مي‌شود پاسخگوي يك مترجم براي ترجمه متون بزرگ ادبي نيست. همچنان كه امروز در كارهاي استاد منوچهر بديعي، استاد عبدالله كوثري، رضا رضايي و در نسل جديدتر آبتين گلگار مي‌بينيم كه چه فارسي درخشاني دارند. كارنامه استاد سروش حبيبي برگ‌هاي زريني دارد. به راستي او با ترجمه‌هايش ما را با بخش مهمي از ادبيات جهان آشنا كرده است. هر آينه اگر قلم استاد ما سروش حبيبي نبود بدون ترديد ما گوشه بزرگي از ادبيات جهان را نشناخته بوديم، از اين روست كه همه مديون قلم و انتخاب‌هاي استاد هستيم.