30 سالگي فيلم بهروز افخمي
«عروس» به مرور زمان
پرويز نوري
فيلم «عروس» زماني آمد كه سينماي ما در محاصره فيلمهاي خنثي با موضوعهاي بيخاصيت و در حقيقت به نوعي فرمايشي بود. ساخت اينچنين فيلمي البته نياز به جرات و جسارت فراوان ميداشت و قاعدتا سازنده بايد يك جورايي وابسته به دستگاه مطلقه سينمايي آن موقع باشد. بهروز افخمي شانس آن را داشت تا به كمك ياران دور و برش (بخش نظارتي و دولتي) فيلم غيرمنتظرهاي همچون «عروس» بسازد بدون آنكه ترس و واهمهاي از سانسور و يا گرفتاريهاي مفرط آن دوران تاريك سينما داشته باشد.
اما چرا «عروس» پس از گذشت سالها رنگ باخته و ارزش خودش را از دست داده است؟ اگر در آن زمان نمايش كلوزآپ چهره يك زن زيبا با آرايش غليظ ميتوانست نقطه عطف فيلمي باشد اكنون اين مساله به گونهاي كهنه و غيرقابل توجه درآمده است. ديگر آن قصه ظاهرا اجتماعي از تضاد روابط بين زن و مرد و تلنگري به احساسات رقيقه انساني و يا مثلا ارائه درسي به جامعه حسابي نخنما شده است.
تازه قصه «عروس» حتي در همان زمان هم آنچنان بكر و تازه نبود [حتما يادتان نيست پيش از آن سيروس الوند همان موضوع را در فيلم خوبي مثل «شب حادثه» طرح كرده بود اما با تاسف موقعيت نمايش صحنهها و روابط جسورانه به گونه «عروس» را نداشت].
نكته مهمي كه لازم ميبينم بگويم، سهم نعمت حقيقي بزرگ در فيلمبرداري و انتخاب زوايا و ميزانسنهاي فيلم است (كلا پرداخت قصه). در فيلمهاي ديگر افخمي- آنها كه با فيلمبرداريهاي ديگري گرفته- نقايص كار به خوبي مشهود است.«عروس» به هر روي، در آن دوران تنگنايي و فضاي بسته فيلمسازي، حسابي گل كرد و تاثير آن غيرقابل انكار است ليكن امروز نميتواند به مثابه يك فيلم تاريخساز در سينماي ما شناخته شود.