روايت بولتون از جنجال‌هاي كاخ سفيد درباره معافيت‌هاي ايران
«جان بولتون»، مشاور امنيت ملي سابق كاخ سفيد كه كتاب جديدش به بمب خبري جديد عليه «دونالد ترامپ»، رييس‌جمهور اين كشور تبديل شده در بخشي از اين كتاب به روايت مواضع مقامات اين كاخ و فضاي آن در ارتباط با معافيت‌هاي تحريمي ايران پرداخته است.
معافيت‌هاي نفتي ايران
بولتون كه به دليل موضع ضدايراني‌اش در سياست تحريمي امريكا عليه ايران نقشي موثر ايفا كرده در اين خصوص مي‌نويسد: يكي از مسائلي كه بايد خيلي آسان حل مي‌شد اما در واقع يكي از طاقت‌فرساترين مسائل بود، ميزان وارد آوردن فشار بر صنعت نفت ايران بود. پاسخ تكراري به هر پيشنهادي براي تشديد تحريم‌هاي نفتي عليه ايران (يا ونزوئلا) اين بود كه قيمت جهاني نفت
به طرز چشمگيري افزايش خواهد يافت. اين صداها اغلب از (استيو) منوشين (وزير خزانه‌داري امريكا) و وزارتخانه تحت امرش و منبع غيرمنتظره از كارشناسان بازارهاي جهاني نفت شنيده مي‌شد.«لري كادلو» رييس شوراي ملي اقتصادي، «ريك پري» وزير انرژي و «كوين هاست» رييس شوراي مشاوران اقتصادي بارها استدلال مي‌كردند كه سطح ظرفيت و عرضه جهاني، اثرات تحريم‌هاي سختتر بر قيمت نفت را كاهش خواهد داد. هاست بر آمار جالبي تاكيد داشت كه نشان مي‌داد افزايش توليد نفت داخلي امريكا از زمان انتخاب ترامپ باعث كم‌اهميت شدن (اثرات) كاهش فروش نفت ايران در نتيجه حذف معافيت‌هاي نفتي تهران مي‌شد.
معافيت‌هايي كه بولتون آنها را اقدامي اشتباه خوانده، به تعدادي از كشورها از زماني كه تحريم‌هاي امريكا عليه ايران در نوامبر سال ۲۰۱۸ ازسر گرفته شد، داده شده بود. بولتون ضمن اشاره به استدلال ديگر هاست مبني بر اينكه باتوجه به نقش برجسته‌تر امريكا به عنوان توليدكننده نفت، افزايش قيمت نفت حتي با وجود اثرات منفي مرتبط با آن بر قيمت مصرف‌كنندگان، در واقع باعث افزيش توليد ناخالص داخلي امريكا شده بود، در مجموع مدعي شده اقتصاد امريكا در پي اين وضعيت به دليل برابري تاثيرات منفي و مثبت آن، متعادل بود.
در ادامه اين بخش از كتاب بولتون آمده است: اما استدلال منوشين اثرگذار بود، زيرا ترامپ همواره معتقد بود متحدان ما اقدامات كافي را انجام نمي‌دهند. اين مساله درباره ايران قطعا درست بود. فرانسه، آلمان و بريتانيا به جاي فشار بر حكومت ايران، به دنبال نجات توافق هسته‌اي اين كشور بودند. نه آنها و نه امريكايي‌هايي كه از توافق «باراك اوباما» حمايت مي‌كردند اعتقادي به اين نداشتند كه تحريم‌هاي يكجانبه امريكا مي‌تواند اقتصاد ايران را ويران كند. آنها با اثبات واضح‌تر اين مساله (تاثير تحريم‌ها بر اقتصاد ايران) از طريق سختتر كردن تحريم‌ها مخالفت مي‌كردند، بنابراين موفقيت در سختتر كردن تحريم‌ها يكدست نبود. اگر ما تندروها ترامپ را قانع كرده بوديم كه به منوشين فشار وارد كند، شاهد كاهش اقتصادي شديدتر ايران مي‌بوديم.به نوشته بولتون، يكي از مهم‌ترين راه‌هاي گريز براي ايران تحريم‌هاي نفتي بودند كه به ۸ كشور (تايوان، چين، هند، ژاپن، كره‌جنوبي، ايتاليا، يونان و تركيه) بعد از اعمال مجدد تحريم‌ها در نوامبر سال ۲۰۱۸، ۶ ماه بعد از خروج امريكا از توافق هسته‌اي ايران، اعطا شده بود. تايوان و ايتاليا به سرعت خريد نفت ايران را متوقف كردند.
او در ادامه به موضع مخالفان لغو تمديد معافيت‌هاي ايران پرداخته و نوشته: در پي افزايش نفوذ مقاماتي كه براي امور كشورهاي ديگر منصوب شده بودند، بروكرات‌هاي حاضر در دولت دلايل بي‌پاياني براي گسترش معافيت‌ها يافتند. آنها مي‌گفتند: «هند خيلي مهم است» يا «ژاپن اهميت زيادي دارد.» يكي از بدترين موارد آنها در ارتباط با هند بود كه نفت ايران را به قيمت پايين‌تر از بازار جهاني خريداري مي‌كرد. هند شكايت مي‌كرد كه تحريم‌ها به ضررش است
نه تنها به اين دليل كه بايد تامين‌كننده جديد بيابد بلكه منابع جديد روي فروش به قيمت روز بازار اصرار مي‌كردند. اينكه هند چنين استدلالي را مطرح كند، قابل درك بود اما چيزي كه دركش سخت بود اين بود كه بروكرات‌هاي امريكايي در همدلي با هند همان استدلال را مطرح مي‌كردند. اين مقام سابق كاخ سفيد موضع وزير خارجه دولت ترامپ و خود او را اين‌طور توصيف مي‌كند: پمپئو در اين ميان بين فشارهاي متضاد گرفتار و مستاصل شده بود. او هم به اين مساله كه كشورهاي عرب توليدكننده نفت واقعا به وعده‌هاي‌شان عمل كنند و توليد را افزايش دهند تا كمبود نفت ايران جبران شود، شك داشت. ترامپ هم گرچه هر روز و درباره هر مساله‌اي نوسان داشت، به‌طور فزاينده به سمت پايان تمديد معافيت‌ها تمايل داشت. او به صراحت روز ۲۵ مارس در اتاق بيضي گفت كه آماده است معافيت‌ها را قطع كند، ۱۲ آوريل گفت «تحريم‌ها را افزايش دهيد. تا جاي ممكن آنها را از جمله تحريم‌هاي نفتي را افزايش دهيد» و روز ۱۸ آوريل گفت كه آنها (معافيت‌ها) را صفر كنيد. در تماسي تلفني با پمپئو ترامپ بدون نشان دادن هيچ‌گونه نرمشي در برابر «نارندا مودي»، نخست‌وزير هند گفته بود «(حالش) دوباره خوب مي‌شود.»بولتون نوشت: اين برخورد من را به ياد مكالمه‌اي مشابه از بي‌تفاوتي ترامپ درخصوص مطلع كردن متحدان درباره تصميم‌هاي معافيتي انداخت. ترامپ درباره يك رهبر خارجي كه قرار بود به واشنگتن سفر و مساله پايان معافيت‌ها را مطرح كند، اين پيشنهاد آماده را مطرح كرده بود: «قبل از اينكه به اينجا برسد، انجامش بدهيد، بعد من به او مي‌گويم از آن بي‌خبر بودم.»
سرانجام ۲۲ آوريل بعد از گذشت ۶ ماه از آنچه بولتون مخالفت بي‌پايان، غيرضروري و زمانبر مقامات دولت امريكا خوانده و در ميانه حمايت گسترده جمهوري‌خواهان كنگره، كاخ سفيد پايان معافيت‌ها را اعلام كرد. منبع: فارس