روشنفكران فرهنگ سازند و فرهنگ‌سازان روشنفكرند
روزنامه «اعتماد» در شماره 3239 خود مورخ شنبه 19 ارديبهشت‌ماه اقدام به انتشار گفت‌وگويي با بنده درباره مسائل نشر كتاب و كتابخواني كرد كه متن آن قبل از انتشار به رويت من نرسيده بود و طبعا اين متن ويرايش نشده بود.
اين مصاحبه در صفحه «سياست‌نامه» روزنامه ارجمند «اعتماد» اما با تيتري جنجالي از اين قرار: «به روشنفكران اميد نبنديد، آنها كارنامه درخشاني ندارند» به چاپ رسيد. حال آنكه بحث بر سر روشنفكري نبود و بيش از 98 درصد آن درباره كتاب و كتابخواني و ضرورت نداشتن گرفتن مجوز براي كتاب‌هايي كه يك بار مجوز گرفته‌اند و اشاره به بي‌رونقي محافل رونمايي كتاب بود و در حدود دو درصد هم حاشيه روي. چون تيتر اين مصاحبه تلفني، جنجالي و به صورت مونتاژ انتخاب شده، لازم ديدم توضيحاتي بياورم:
-سوال آخر مصاحبه‌گر چنين است: به نظر شما اينترنت و رسانه‌هاي جديد باعث كم شدن تاثيرگذاري روشنفكران نيز شده‌اند؟ و بخش اول پاسخ من از اين قرار است: «امكان دارد. منتها روشنفكران از چه طريقي تاثير بگذارند؟ يا بايد بنويسند يا سخن بگويند يا درس بدهند، بالاخره روشنفكران نبايد بي‌عمل باشند. به قول حافظ «ملالت علما ز علم بي‌عمل است»، روشنفكراني وجود دارند كه اصلا ميلي به نوشتن و ارتباط گرفتن با مردم ندارند».
تا اينجا كه با واقعيت همخوان است اما دنباله نوشته بنده چنين است يعني با يك سهوالقلم آشكار چنين ادامه مي‌يابد: «نمايشگاه كتاب هم كه برگزار مي‌شود 20نفر در آن حاضر مي‌شوند... » بي‌خبرترين انسان‌ها در اقصي نقاط كشورمان مي‌دانند كه در نمايشگاه كتاب يعني همين كه اكنون بيست و هشتمين دوره آن برپاست يا همه دوره‌هاي قبل، حضور و مراجعه مردم به اصطلاح ميليوني است و شايد در هر روز بيش از 50، 100 هزار نفر از نمايشگاه ديدن مي‌كنند يا كتاب مي‌خرند. نمي‌دانم نمايشگاه كتاب غلط چاپي است يا لغزش زباني من است. در هر دو صورت مسووليت نهايي با مصاحبه‌كننده است كه بايد از خود يا از من مي‌پرسيد آيا واقعا در نمايشگاه كتاب 20 نفر حاضر مي‌شوند؟ تا رفع اشتباه و معلوم شود مراد من رونمايي كتاب است.
مي‌بينيد كه دنباله بحث هم در همين زمينه است.
بخش پاياني مصاحبه سوءتفاهم‌انگيز چنين است كه بنده آن را با لحني كه حاكي از خروج از مصاحبه است براي خود مصاحبه‌گر گفته‌ام: «در مجموع بايد بگويم به روشنفكران زياد اميد نبنديد، از آنها هم زياد انتظار نداشته باشيد. روشنفكران مشكلات خود را دارند مشكلات جامعه را نيز مي‌خواهند به ميزاني حلاجي، حل و تحليل كنند و...»
در پايان عرض مي‌كنم بعضي از روشنفكران برجسته در تحليل و بررسي خود از مسائل روشنفكري و روشنفكران، خودشان عنواني جنجالي بر كتاب‌شان گذاشته‌اند. چنان كه كتاب دو جلدي مرحوم آل‌احمد «در خدمت و خيانت روشنفكران» نام دارد و كتاب معروف رمون آرون، جامعه‌شناس معاصر فرانسوي «افيون روشنفكران» نام گرفته است. حال آنكه عنوان جنجالي اين مصاحبه به انتخاب روزنامه بوده است تا ناخواسته مرا و خوانندگان را آزرده خاطر كند. توضيح آخر اينكه، خوانندگان اهل نظر در‌مي‌يابند كه اين چند سطر از سر طنز گفته شده است و لحن خودماني دارد.
پايان سخن آنكه بنده به جميع روشنفكران احترام مي‌گذارم و در عين حال بضاعت علمي براي بحث از روشنفكري و روشنفكران را ندارم.
توضيح اعتماد: ضمن عرض پوزش از استاد ارجمند جناب آقاي خرمشاهي كه بنا به فرمايش ايشان «ناخواسته باعث آزردگي خاطر» شريف‌شان شديم بايد به عرض مخاطبان گرامي «اعتماد» برسانيم كه استاد ارجمند انتشار گفت‌وگوي مورد اشاره را مشروط به رويت و تاييد متن آن نكرده بودند و به لحاظ حرفه‌اي اولويت ما اين است كه بعد از انجام گفت‌وگو در كوتاه‌ترين زمان ممكن اقدام به انتشار آن كنيم. ضمن اينكه تمام سوالات اين گفت‌وگو با هدف انتشار تنظيم شده بود و استاد خرمشاهي از ضرورت حذف بخشي از آن سخني به ميان نياورده بودند.
در پايان ضمن سپاس از استاد ارجمند آقاي خرمشاهي بابت انجام گفت‌وگوي فوق الذكر به دليل اينكه «ناخواسته» موجب «آزرده خاطري» ايشان شديم مجددا پوزش مي‌طلبيم.