بخشي از نمايندگان در فكر استيضاح رييس‌جمهورند
بودن يا نبودن مساله اين است
مجلس يازدهم حالا سر و شكل منظم‌تري يافته و نمايندگانش نيز رفته‌رفته بيشتر با صحن علني و سازوكار اقدامات نمايندگان و وظايف‌شان آشنا مي‌شوند و همين مساله مي‌تواند به معناي زنگ خطري براي دولت دوازدهم و البته شخص حسن روحاني به عنوان رييس‌جمهوري باشد. رييس‌جمهوري كه شعارهاي تند و تيزش در جريان انتخابات رياست‌جمهوري 96 كه به‌زعم فعالان و تحليلگران سياست ايران در بهترين حالت نيمي از آنها، نه عملي شده و نه زمان كافي براي عملي شدنش وجود دارد. در چنين شرايطي كه روحاني و دولتش نه حاميان پروپاقرص روزهاي ابتدايي را دارد و نه محبوبيت آن روزها را، مجلس يازدهم با حمايت تمام‌قد رسانه‌هاي منتهي‌اليه راست سياسي ايران و فعالانش در شبكه‌هاي اجتماعي، شمشير از رو به اهالي «پاستور» كشيده؛ شمشيري كه شايد بيش از هركس محمدجواد ظريف در قامت وزير امور خارجه جمهوري اسلامي تيزي برنده آن را احساس كرد.
سياستي در اختيار نظام
ساعت 8 و 10 دقيقه روز گذشته كه زنگ آغاز به كار پارلمان به اشاره انگشتِ قاليباف به صدا درآمد، شايد همه انتظار جنجال را مي‌كشيدند ولي كمتر كسي تصور مي‌كرد نام بزرگان كشور يكي از پررنگ‌ترين بخش‌هاي سخنان رييس دستگاه ديپلماسي باشد. او پشت تريبون رفت و اظهاراتش را با تغييرات جهان بين‌الملل آغاز كرد ولي به‌خوبي متوجه افزايش همهمه‌ها در صحن علني و بلند شدن صداي اعتراضات از گوشه و كنارها شد و از اين‌رو با يادآوري قانون اساسي جمهوري اسلامي خطاب به نمايندگان گفت كه «سياست خارجي حوزه دعواي جناحي و گروهي نيست؛ به همين دليل سياست خارجي در قانون اساسي در حوزه اختيارات مقام معظم رهبري است و سياست‌هاي كلي نظام در حوزه سياست خارجي را مقام معظم رهبري تعيين مي‌كنند. اين يعني اجتناب از دوگانه‌سازي و دعواي داخلي در حوزه سياست خارجي.» اين جمله شايد مهم‌ترين بخش اظهارات ظريف در نيمه نخست گفته‌هايش در صحن بود؛ نيمه‌اي كه در قياس با نيمه دوم به مراتب ساده‌تر بر او گذشت.
آسمان ريسمان عليه وزير
مطابق رسم پارلمان يازدهم، پس از پايان بخش نخست اظهارات مقام مدعو، نوبت به نمايندگان رسيد تا براساس قرعه درباره موضوع لب به سخن بگشايند. سخني كه برابر ظريف در اكثر موارد، جز تخريب و توهين و تهاجم نبود. وزير امور خارجه با شرح وظايفي مشخص در قانون، از ديد نمايندگان باعث و باني دلار 20 هزار توماني، تورم افسارگسيخته، گراني و هزار و يك معضل اقتصادي و سياسي بود؛ چنانكه از ميان 9 نماينده‌اي كه روز گذشته در صحن علني پارلمان موفق به اظهارنظر شدند، 8 تن از آنان علنا به ظريف و سر و شكل سياست خارجي جمهوري اسلامي تاختند. تنها موافق ظريف در جلسه روز گذشته مجلس ذبيح‌الله اعظمي، نماينده جيرفت بود كه در قياس با ساير همكارانش در پارلمان، مستقل‌تر است و همچون سايرين به اصولگرايان و فعالان منتهي‌اليه راست سياست ايران نزديكي ندارند. مهرداد ويس كرمي، رمضانعلي سنگدويني، موسي غضنفرآبادي، احمد راستينه، محمد مولوي، محمد صفايي و محمود احمدي بيغش كه به ترتيب نمايندگي مردم خرم‌آباد، گرگان، بم، شهركرد، آبادان، گناباد و شازند در پارلمان را برعهده دارند، كنار مجتبي ذوالنوري، رييس نزديك به جبهه پايداري كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي ديروز در گروه مخالفان ظريف ايستاده و هر كدام به نوع خود وزير امور خارجه را «چهره‌اي وابسته به غرب» معرفي كردند. اتهامي كه شايد اگر ذوالنوري هم در قامت رييس كميسيون امنيت ملي نطق نمي‌كرد و در آن مي‌دميد، مثال روزي كه برجام را در صحن علني مجلس دهم به آتش كشيد، آتشي تازه در «بهارستان» به‌پا مي‌كرد. جالب آنكه اين نمايندگان ميان اظهارات خود كوشيدند به هرنحوي كه شده نامي از فرمانده سابق سپاه قدس جمهوري اسلامي به ميان آورند؛ چنانكه «صفايي» با اشاره به روزهاي شهادت قاسم سليماني گفت كه «شما تحولات بين‌المللي پساغرب را در عمل باور نداريد، چراكه پس از شهادت حاج‌قاسم سليماني پيام ذلت به غرب فرستاديد.» اين ميان اما ذوالنوري تلاش كرد نوع ديگري از تخريب ظريف را به نمايش بگذارد. كليدواژه «بي‌مهري به چين» يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي اظهارات رييس كميسيون امنيت ملي بود. او در تشريح اين واژه گفت كه «چرا با كشورهايي مثل چين كه ما بايد مهم‌ترين ارتباط را با آنها داشته باشيم، به‌رغم تاكيدات مقام معظم رهبري بي‌مهري كرديد و ما مدت‌هاي طولاني در اين كشورها سفير نداشتيم و ديپلماسي اقتصادي ما تعطيل بود.»
ميدان‌داري پايداري‌ها
ميان اين اظهارات و دوگانه‌سازي‌ها ميان قاسم سليماني و محمدجواد ظريف و تشديد تحركات عليه ظريف در پارلمان كه جواد كريمي قدوسي به‌خوبي به عنوان ميدان‌دارش ايفاي نقش مي‌كرد، نوبت به وزير امور خارجه رسيد تا به سخنان و البته انتقادهاي نمايندگان پاسخ دهد اما از قرار معلوم كسي در مجلس ديگر تمايلي به شنيدن گفته‌هاي او نداشت؛ چنانكه نمايندگان با فرياد و تجمع روبه‌روي جايگاه ناطقان پارلمان، نه‌تنها نظم جلسه علني را برهم زدند، بلكه وزير امور خارجه را نيز براي دقايقي به سكوت واداشتند. قاليباف به‌عنوان رييس از نمايندگان خواست تا به صندلي‌هاي خود بازگردند ولي انگار تذكر او تفاوتي محسوس با تذكرهاي لاريجاني كه به نسبت مسموع واقع مي‌شد دارد و كسي از مجلس‌يازدهمي‌ها، گوشش بدان بدهكار نبود. ظريف تلاش كرد با اين جمله طعنه‌آميز كه «من زياد مزاحم شما نمي‌شوم» نمايندگان را به سكوت دعوت كند ولي يكي از ميانه صحن با فرياد پاسخ داد «بهتر» تا ظريف چاره‌اي نداشته باشد، مگر تشكر از «ميهمان‌نوازي» پارلمان‌يازدهمي‌ها.
آنها مي‌دانند، نه شما
ظريف ميان تمام اين سر و صداها با دعوت قاليباف به بيان مطالبش پرداخت و با يادآوري توصيف رهبري از او و تيم مذاكره‌كننده ايران گفت كه «مقام معظم رهبري فرمودند كه اگر شما هم گزارش ملاقات‌هاي ظريف و برخوردش را با آن طرف ديده بوديد، مثل من او را شجاع، انقلابي و صادق مي‌دانستيد»؛ همين جمله ظريف اما مثال كبريتي در انبار باروت عمل كرد و دوباره فرياد نمايندگان را به آسمان برد. فريادها كارساز نبود و ظريف به‌گفته‌هايش ادامه داد و با اشاره به روابط خود با فرمانده سابق سپاه قدس جمهوري اسلامي گفت كه «شما هرچه مي‌خواهيد بگوييد اما من و شهيد سليماني هر هفته باهم جلسه داشته و هماهنگ كرديم هرچه در منطقه انجام داديم با هماهنگي هم بود. آنهايي كه شهيد سليماني را مي‌شناسند و با او دم‌خور بودند، آنهايي كه با سيدحسن نصرالله و مقاومت عراق و لبنان دم‌خور هستند، آنها مي‌دانند كه روابط ما چگونه بود، نه شما.» پايان اين جمله ظريف شد آغاز فرياد نمايندگان؛ چنانكه يكي از فريادزنندگان كه ديگر تشخيص‌شان غيرممكن شده بود، به تندي قاليباف را خطاب قرار داد و گفت كه «ظريف به نمايندگان توهين مي‌كند و به آنان مي‌گويد نفهم!» ادعايي كه ظريف بلافاصله آن را با توهين به خود تكذيب كرد و متذكر شد كه «بي‌جا مي‌كنم كه بگويم شما نمي‌فهميد، شما نماينده ملت هستيد، ملت ما فهيم است، شما هم نمايندگان ملت فهيم هستيد و من برابر نمايندگان ملت با كمال خضوع، حضور پيدا مي‌كنم، حرف‌ها و توهين‌ها را به جان مي‌خرم.»
ابتدا درخواست، آنگاه خط و نشان
گفته‌هاي ظريف پايان يافت و ايضا فريادهاي مخالفانش ولي اين ميان، نوبت به درخواست قاليباف رسيد. او از وزير امور خارجه خواست در صحن مجلس بماند و به تذكرات گوش دهد؛ تذكراتي كه دوباره جز توهين و تهاجم نكته خاصي نداشت تا اينكه نوبت به شخص رييس مجلس رسيد. او اظهارات خود را به اقدامات اخير آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اختصاص داد و به انتقاد از آن گفت كه «آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و شوراي حكام بايد بدانند هرگز جمهوري اسلامي و نمايندگان مجلس اجازه نخواهند داد كه آژانس دستش باز باشد و بدون محدوديت هر كاري انجام دهد و به دنبال اين باشد كه حلقه‌هاي جاسوسي كشورهاي متخاصم را تكميل كند.»
انتقاد پارلمان به نظام؟
با تمام اين كش و قوس‌ها گفت و شنود نه چندان مسالمت‌آميز نمايندگان و رييس دستگاه ديپلماسي پايان يافت ولي تازه نوبت به فعالان سياسي و شبكه‌هاي اجتماعي رسيد. كاربران يكي پس از ديگري همچون فعالان سياسي به حمايت از ظريف پرداختند. محمدمهاجري در توييترش نمايندگان مجلس را متهم به عدم پذيرش كدهاي ظريف از «بيانات رهبري» كرد و به طعنه از او خواست زين پس كدهايي براي نمايندگان بياورد كه مورد پذيرش آنان باشد. مصطفي تاجزاده اما اقدامات نمايندگان را «گستاخي» توصيف كرد و با انتشار كليپ اظهارات نمايندگان و پاسخ‌هاي ظريف در حساب كاربري‌اش تاكيد كرد كه «دلواپسان» مجلس با «رانت نظارتي/استصوابي به خانه ملت راه يافته‌اند.» اين ميان علي مطهري اما در اظهاراتي كه امتداد آن را منتشر كرد، با انتقادي تلويحي از نوع پاسخ‌هاي وزير امور خارجه در مجلس گفت كه «ظريف مي‌توانست بهتر از اين پاسخ بدهد. خيلي از انتقاداتي كه اينها به ظريف دارند، به كل نظام برمي‌گردد. مذاكرات برجام با نظر رهبري شروع و توافق نيز با نظر ايشان امضا شد. توافق خوبي بود و كار درستي انجام شد؛ منتها بخشي از نظام قدر آن را ندانسته و همگام با اسراييل و امريكا تصميم به انهدام آن گرفت كه منتهي به خروج امريكا از برجام شد.»