خسارت حيف؛ خسارت ميل
️علي صارميان
يكم: اخيرا نكته‌اي از آيت‌الله جوادي‌آملي ديدم در مورد بركناري كميل بن زياد توسط حضرت امير(ع). در عين اينكه كميل يار غار و نزديك ايشان است ولي به جهت اينكه جامعه ممكن است از مديريت اين يار غار، خسارت ببيند، او را بركنار مي‌كند .به قول آيت‌الله جوادي‌آملي به تعبير حضرت امير(ع)، برخي فقط به درد دعاي كميل مي‌خورند نه مديريت منابع كشور.
دوم: خسارت به سرمايه اجتماعي مردم (تركيب قدرت، ثروت، منزلت و اعتمادشان به حكومت) بر چند نوع است:
۱- خسارت توسط دشمن
2- خسارت توسط طراران و اختلاسگران داخلي
3- خسارت توسط حيف
4- خسارت توسط ميل
از اين چهار خسارت توجه به خسارت حيف و خسارت ميل كمتر مدنظر بوده است. به خصوص خسارت حيف كه به نظر مي‌رسد، خسران پنهانش از دزدي آشكار بيشتر است.
سوم: ابتدا خسارت ميل را مي‌گويم. خسارت ميل كردن كه به نتايج كاهش سرمايه اجتماعي مي‌انجامد؛ توسط يقه سفيد‌ها به وجود مي‌آيد. در تطبيق شاخص‌هاي حكمراني خوب بر چند كشور در حال توسعه، نتايجي به دست مي‌آيد كه يقه سفيد‌ها (افراد كت و شلواري تصميم‌گير يا تصميم‌ساز) با بهانه‌هاي ارزش‌هايي چون توسعه، ارزش‌هاي ديني و ملي؛ مبارزه با فساد و هر شعار جذاب ديگري، با رانت اطلاعاتي و آمادگي كه دارند، قسمتي از اموال مشاع مملكت را به نام مي‌زنند. از سياست تا ديانت؛ از قير تا كنجاله، از چادر شرمن تا يازده هزار ون دليكا.
اين افراد قوانين و آيين‌نامه‌ها و تصميمات را طوري مي‌چينند كه جيب‌شان پر شود. شايد به همين خاطر باشد كه حاكميت قانون در كشورهاي داراي فساد كمتر به جاي پيدا كردن سلاطين سكه و سكنجبين و اعدام آنان، بر سه مساله تعارض منافع، شفافيت و مبارزه با رانت متمركز است.
اما خسارت حيف؛ قصه‌اي است پر آب چشم. از زمان عباس ميرزا كه ناله مي‌كرد توپ به شرق مي‌رود و گلوله‌اش به غرب. آقاي جوادي‌آملي دقيقا بر اين نكته دست گذاشته است.
دوران پر پول هشت ساله آقاي احمدي‌نژاد، مي‌توانست ايران را با سرمايه داخلي به چين ديگري تبديل كند. آيا همه‌اش ميل شد؟ نه. در بسياري جهات جهت‌گيري عدالت‌طلبانه؛ مجريان در اجرا آنچنان حيفي كردند كه سونامي اواخر دوران طلايي به مسي گداخته مبدل شد. مساله يك اشتباه نيست؛ اشتباه در جامعه‌اي كه تحت چند ضد سازه اقتصادي است؛ يك دومينو راه مي‌اندازد كه بازي از دست بازيكن خارج مي‌شود. در قضيه كرسنت كه با نامه حسن روحاني راه افتاد، چقدر گاز سوخت و چقدر سود رسيد. حميد جعفر كلاش حالا چه مي‌كند؟ در مساله فرودگاه امام، تركيه كجاست و ما كجا؟ در مزاياي ديگر؟ توليدهايي كه در آن مزيت داريم به كجا رسيده است؟ مثلا عبدالهيان ستاره خليج‌فارس كه آبروي صنعت نفت ما را ساخت در كجاي كشور مشغول كار است؟ آيا وقتي سياست‌هاي واگذاري بيمارستان‌ها را اجرا مي‌كرديم، فكر روزگار كرونايي خطور مي‌كرد. در همه اين ساليان يك نهاد «ضد خسارت حيف» در كشور بوده است كه شعارها و هدف‌گذاري‌ها را با نيازهاي عمومي و اهداف ملي و افزايش سرمايه اجتماعي همراه سازگار كند؟ اندكي عاقبت‌انديشي كرده‌ايم كه اين همه بودجه ساخت و ساز؛ دو درصد‌ش را صرف مطالعه راه برون‌رفت از بحران زلزله تهران كنيم؟حيف‌كننده‌ها كه بودند و حالا در كجا مستقرند؟ امروز تعجب مي‌كنيم كه اين فحاش در روزنامه شرق قبلا چه كاره مملكت بوده است؟ تعجب مي‌كنيد كه معاون رييس جمهور بوده است؟ به جاي آن طيب‌نياي ضد تورم حالا كجاست؟ وقتي آقاي مومني اقتصاددان فقط در سياست‌هاي نرخ ارزي خسارت را سيصد ميليارد دلار مي‌داند و بيكاري حاصل از تحريم و كرونا را دو، سه ميليون مي‌داند، لااقل اندكي از حيف كم كنيم كه گلوله توپ به عراده عباس ميرزاها برسد.