بازتاب‌هاي سفر نخست‌وزير عراق به تهران و ديدار با رهبر انقلاب در رسانه‌هاي خارجي
دستاورد كاظمي از ايران چه بود؟
شهاب شهسواري
بعد از ديدارهاي روز سه‌شنبه مصطفي كاظمي، نخست‌وزير عراق در تهران با مقام‌هاي ارشد جمهوري اسلامي ايران، بخش عمده‌اي از تحليل‌ها و گزارش‌هاي رسانه‌هاي خارجي به بيانات رهبر معظم انقلاب در ديدار با نخست‌وزير عراق متمركز بود. اين رسانه‌ها با اشاره به توييت‌هاي حساب رسمي دفتر مقام معظم رهبري كه از محتواي بيانات ايشان در ديدار با مصطفي كاظمي خبر داده بود بر محورهايي همچون آمادگي ايران براي انتقام از عمليات ترور شهيد سپهبد قاسم سليماني، تاكيد مقام معظم رهبري بر عدم دخالت ايران در روابط بغداد با واشنگتن و تاكيد ايشان بر لزوم اخراج نيروهاي «فاسد» امريكايي از خاك عراق اشاره مي‌كردند. در كنار مسائل سياسي و ديپلماتيك، تعدادي از رسانه‌هاي خارجي هم به اقدامات محافظتي و بهداشتي سران ايران و عراق در ديدارهاي‌شان در تهران براي مقابله با شيوع بيماري كرونا اشاره كرده‌اند. از جمله پايگاه خبري استارز‌اند استرايپس به پوشش ماسك توسط روساي اجرايي ايران و عراق تمام طول مراسم تشريفات و استقبال رييس‌جمهور ايران از نخست‌وزير عراق اشاره مي‌كند و ديگر رسانه‌ها نيز به انجام اولين ديدار حضوري رهبر انقلاب با يك مقام خارجي از زمان شيوع بيماري كرونا، با رعايت ملاحظات بهداشتي اشاره كرده‌اند.
انتقام خون سردار شهيد
پايگاه خبري المانيتور در واشنگتن هم در گزارشي از سفر نخست‌وزير عراق به تهران مي‌نويسد: «اظهارات رهبر معظم ايران در ديدار با نخست‌وزير عراق در ادامه يك ديپلماسي وسيع‌تر و رايزني‌هاي گسترده با بغداد است كه خواستار اخراج نيروهاي امريكايي از خاك عراق شده‌اند. ايران اين رايزني‌ها را از زمان … [ترور] ژنرال قاسم سليماني، فرمانده ارشد نيروهاي قدس ايران بيرون در فرودگاه بين‌المللي بغداد در ماه ژانويه به شدت افزايش داده است». روزنامه جروزالم‌پست كه در سرزمين اشغالي فلسطين منتشر مي‌شود در گزارشي ديدارهاي كاظمي در تهران را «كارزار فشار حداكثري ايران به عراق براي اخراج امريكايي‌ها» توصيف كرده است. اين روزنامه صهيونيستي مي‌نويسد: «در يك كارزار فشار نفر به نفر، رهبري ايران يكي ديگر از مقام‌هاي ارشد كشور را به ديدار نخست‌وزير عراق مصطفي كاظمي فرستاد. كاظمي تقريبا چهره تازه‌واردي در بغداد محسوب مي‌شود. او يك رييس اطلاعاتي پيشين است كه بعد از دو بار ناتواني پارلمان عراق در تعيين جانشين براي نخست‌وزير پيشين، عادل عبدالمهدي به اين سمت رسيد.» اين رسانه اشغالگران فلسطين تحليل مي‌كند: «گفت‌وگوها كمي فراتر از يك گپ دوستانه بود. بيشتر به نظر مي‌رسيد كه هشداري به عراق بود كه چرا از [شهيد سردار سپهبد] سليماني محافظت نكرده است. ايران وعده داده است كه انتقام [ترور]... توسط امريكايي‌ها را بگيرد و عراق مي‌تواند محل اين انتقام باشد. ايران قبلا هم به نظاميان امريكايي در پايگاه‌هاي عراقي موشك شليك كرده است. پايگاه خبري روزنامه انگليسي‌زبان نشنال در امارات متحده عربي هم از سخنان رهبر معظم انقلاب در ديدار مصطفي كاظمي با ايشان نوشته است. اين وب‌سايت اماراتي مي‌نويسد: «آقاي خامنه‌اي بعد از ديدار با كاظمي شبه‌نظاميان تحت حمايت ايران را در عراق تحسين كرد، اما تاكيد كرد كه ايران در روابط امريكا و عراق دخالت نمي‌كند.» اين وب‌سايت اماراتي به نقل از يك مشاور كاظمي مي‌نويسد: «امريكا و عربستان سعودي نقش ميانجي‌گري عراق را مي‌پذيرند. كشورهاي جنوب خليج [فارس] و امريكا مي‌خواهند عراق استقلال داشته باشد اما از نظر آنها معناي استقلال دوري گزيدن از ايران است. در برابر ايران هم علاقه‌مند است كه عراق نقش پيام‌رسان را بازي كند، اما اينها هيچ‌كدام از سوي عراق و مصطفي كاظمي پذيرفته نخواهد شد».
هدف‌گذاري ۲۰ ميليارد دلاري
روابط تجاري ايران و عراق، موضوع ديگري بود كه رسانه‌هاي خارجي به آن توجه نشان دادند. اظهارنظر سفير ايران در عراق مبني بر آمادگي براي رساندن سطح مناسبات تجاري دو كشور به ۲۰ ميليارد دلار در سال و تلاش ايران براي استفاده از عراق براي دور زدن تحريم‌هاي امريكا، از جمله مسائل مورد اشاره در اين گزارش‌ها بود. پايگاه خبري عرب‌نيوز در گزارشي از سفر مصطفي كاظمي به تهران مي‌نويسد: «ايران به عراق به عنوان مفري براي دور زدن تحريم‌هاي امريكا نگاه مي‌كند كه از سال ۲۰۱۸ دوباره بعد از خروج امريكا از توافق هسته‌اي با قدرت‌هاي جهاني عليه ايران وضع شده‌اند.» به نوشته اين پايگاه انگليسي‌زبان ايران سال گذشته نزديك به ۹ ميليارد دلار صادرات به عراق انجام داده است و به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي خبر مي‌دهد كه دو طرف در اين سفر براي افزايش مبادلات تجاري به ۲۰ ميليارد دلار مذاكره كرده‌اند. به نوشته عرب‌نيوز «از زمان شيوع بيماري كرونا توريسم مذهبي ميان ايران و عراق متوقف شده است. تا پيش از جهانگير شدن اين بيماري نزديك به ۵ ميليون توريست با درآمدي معادل ۵ ميليارد دلار از اماكن مذهبي دو كشور بازديد مي‌كردند.»
سياست توازن
غالب رسانه‌هايي كه سفر كاظمي را به تهران پوشش داده بودند، بر اين نكته تاكيد كرده‌اند كه نخست‌وزير عراق تلاش مي‌كند تا از رابطه دوستانه و صميمانه خود با سه كشور ايران، امريكا و عربستان سعودي، براي كاهش تنش‌ها و رقابت‌هاي اين طرف در خاك عراق استفاده كند. به نوشته اين رسانه‌ها تلاش كاظمي اين است كه نوعي توازن و ثبات را ميان سه طرف برقرار كند و در صورت امكان ميان آنها ميانجي‌گري كند. خبرگزاري آژانس فرانس‌پرس در گزارشي از سفر نخست‌وزير عراق به تهران مي‌نويسد: «كاظمي قرار بود سفري به عربستان سعودي، رقيب منطقه‌اي ايران به عنوان نخستين سفر خارجي‌اش داشته باشد و بلافاصله بعد از آن به تهران بيايد؛ يك برنامه‌ريزي دقيق براي حفظ توازن ميان دو طرف. اما سفر به رياض به دليل بستري شدن پادشاه عربستان سعودي در بيمارستان به تاخير افتاد.» اين خبرگزاري فرانسوي ادامه مي‌دهد: «بغداد غالبا قرباني رقابت‌ها ميان رياض، تهران و واشنگتن مي‌شود. سه پايتختي كه كاظمي برنامه‌ريزي كرده است از اين هفته تا چند هفته ديگر از همه آنها بازديد كند. مصطفي كاظمي بعد از ۴ سال خدمت به عنوان رييس سرويس اطلاعاتي عراق، ماه مه امسال به عنوان نخست‌وزير عراق برگزيده شد. او با تهران، رياض و واشنگتن رابطه نزديكي دارد و همين باعث شده است تا گمانه‌زني‌هايي در مورد ميانجي‌گري او ميان سه پايتخت مطرح شود». پايگاه خبري ميدل‌ايست‌آي در گزارش خود از سفر مصطفي كاظمي به تهران مي‌نويسد: «كاظمي بسيار بر حفظ روابط همزمان با تهران و واشنگتن سرمايه‌گذاري كرده است. از يك سو ايالات متحده متحد اصلي اين كشور محسوب مي‌شود و همزمان ايران هم دومين صادركننده بزرگ كالا به عراق است كه در اقتصاد عراق نقش عمده‌اي بازي مي‌كند». سي‌جي‌تي‌ان، تلويزيون دولتي چين نيز در گزارش سفر نخست‌وزير عراق به تهران بر تلاش كاظمي براي توازن رابطه بغداد ميان تهران و واشنگتن تاكيد مي‌كند. در گزارش پايگاه خبري اين شبكه تلويزيوني آمده است: «نخست‌وزير عراق با مسووليت سنگين ايجاد توازن در رابطه با تهران و واشنگتن مواجه شده است؛ دو كشوري كه تا آستانه يك درگيري تمام‌عيار در منطقه رفته‌اند و به ويژه در سال‌هاي گذشته تنش‌هاي‌شان عراق را تحت‌تاثير خود قرار داده است. كاظمي در كشور خودش به شدت از سوي احزاب و گروه‌هاي پارلماني متحد ايران تحت فشار قرار دارد تا از ائتلاف او با امريكا جلوگيري كنند، چرا كه او در برخي اظهاراتش اشاره كرده است كه مي‌خواهد قدرت شبه‌نظاميان تحت حمايت ايران و گروه‌هاي سياسي نزديك به ايران را كاهش دهد».