بركناري رييس سازمان هواپيمايي كشوري

گروه اقتصادي

سرانجام و با گذشت نزديك به هفت ماه از سانحه سقوط هواپيماي اوكرايني در حوالي فرودگاه امام و بالا گرفتن انتقادها از عملكرد سازمان هواپيمايي، حكم بركناري علي عابدزاده، رييس سازمان هواپيمايي توسط هيات وزيران ابلاغ شد. علي عابدزاده، پس از چهار سال رياست بر مهم‌ترين سازمان تنظيم‌كننده قوانين و استانداردهاي هوانوردي تجاري، جاي خود را به تورج دهقاني‌زنگنه، مديرعامل سابق ايران‌اير داد. اين جابه‌جايي، آن هم زماني كه فقط چند ماه ديگر به پايان دولت روحاني باقي مانده حاوي نكات ريز و درشتي است كه در اين گزارش به آنها پرداخته مي‌شود. 
پس از اتفاق تلخ هواپيماي اوكرايني در بهمن ماه سال گذشته، جامعه هوانوردي و حتي افكار عمومي خواستار عذرخواهي، استعفا يا بركناري علي عابدزاده رييس سازمان هواپيمايي كشوري شده بود. اما عابدزاده در سمت خود باقي ماند. مدتي بعد اخباري مبني بر تعليق وي از كار در جريان پرونده سقوط هواپيماي ‌اي‌تي‌آر آسمان منتشر و مطرح شد و گفته مي‌شد عابدزاه به عنوان متهم رديف چهارم در دادگاه‌هاي مرتبط با سقوط هواپيماي ‌اي‌تي‌آر ياسوج براي دفاع از عملكرد خود حضور دارد. اين دوره 6 ماهه، زماني است كه جسته و گريخته صحبت‌هايي براي بركناري رييس سازمان هواپيمايي كشوري شنيده مي‌شد. 
همين هفته پيش بود كه سخنگوي قوه قضاييه در نشست هفتگي خود با خبرنگاران، از صدور «حكم قطعي» براي «يكي از متهمان» پرونده خريد يك «فلايت چك» خبر داده بود. در پرونده موسوم به «فلايت چك» كه سه سال پيش مطرح شد، نماينده يك شركت انگليسي سازنده هواپيماهاي «فلايت چك» در نامه‌اي به وزير وقت راه و شهرسازي اعلام كرد كه «شركت فرودگاه‌هاي كشور ترتيبي اتخاذ كرده تا يك فروند از اين نوع هواپيماها كه مورد نياز كشور است، از رقيب آلماني آنها و با قيمتي بسيار بالاتر خريداري شود.» در اين نامه عنوان شده بود: «ساختار و مفاد مناقصه عمومي مذكور عمدا به نحوي تدوين شده بودند كه به شكل ناعادلانه‌اي دست بالا را به شركت Aerodata آلمان مي‌داد، به شكلي كه خواسته مناقصه صراحتا خريد يك فروند هواپيماي دسته دوم مدل Air King350 مجهز به سامانه‌هاي فلايت چك ساخته شده توسط شركت Aerodata آلمان بود.» از اين‌رو، به ادعاي اين شركت انگليسي «ترجيح و مزيت ناعادلانه واضحي به شركت مذكور داده شده و ساير شركت‌هاي واجد شرايط نظير شركت ما را از گردانه مناقصه خارج كرد». شركت انگليسي مدعي شده بود كه «تقريبا با همان قيمتي كه شركت فرودگاه‌هاي كشور پيش‌تر يك فروند هواپيماي مدل آلماني دست دوم خريده است، شركت ما مي‌تواند چهار فروند هواپيماي آكبند به ‌علاوه كليه آموزش‌ها، قطعات يدكي و پشتيباني فني را تامين كند».
 هنوز قوه قضاييه در اين باره سكوت كرده و شايد پس از تعيين تكليف اين بركناري، نام و عناوين متهمان اين پرونده اعلام عمومي شود. 

مديرعامل سابق هما، جايگزين عابدزاده
تورج دهقاني‌زنگنه، رييس كنوني سازمان هواپيمايي كشوري، سابقه همكاري با عابدزاده را در هواپيمايي معراج دارد. در آن زمان، عابدزاده عضوي از هيات‌مديره هواپيمايي معراج بود و زنگنه، مديرعامل آن. زنگنه از ارديبهشت ماه سال گذشته، جايگزين فرزانه شرفبافي شد و از آن زمان سكان هدايت مهم‌ترين ايرلاين ايران را به دست گرفت. فرزانه شرفبافي، با مدرك دكتراي هوافضا مدت دو سال به عنوان «تنها مدير زن» در ايران‌اير مشغول به كار بود. تورج دهقاني‌زنگنه، نظامي و مشغول به خدمت در ارتش بود كه در كارنامه وي، فرماندهي آشيانه نيروي هوايي ارتش در فرودگاه مهرآباد ديده مي‌شود. او پس از بازنشستگي، هواپيمايي «معراج» را تاسيس كرد و توانست اين ايرلاين را در برخي زمينه‌ها به موفق‌ترين خط هوايي ايران تبديل كند. او در سوم خرداد 1397 توسط وزارت خزانه‌داري امريكا، به همراه 8 فرد ديگر و 31 هواپيما متعلق به «ماهان» و «معراج»، «كاسپين» و «پويااير» در فهرست تحريم‌هاي «OFAC» قرار گرفت. دهقاني‌زنگنه در آغاز به كار خود در «هما» وعده داد كه «ساختار ايران‌اير» اصلاح، مشكلات مربوط به «بازنشستگان اين ايرلاين» برطرف و زمينه حضور ايران‌اير در بورس و تامين مالي از اين طريق فراهم شود تا «ايران‌اير به جايگاه واقعي خود برسد». البته نمي‌توان از شرايط تحريم به سادگي گذشت اما در يك‌سال گذشته گزارش عملكرد شفافي توسط ايران‌اير از اقدامات انجام شده و ميزان زيان انباشته اين ايرلاين منتشر نشده است. دهقاني‌زنگنه در گفت‌وگوي كوتاهي با خبرگزاري تسنيم عنوان كرده كه «مهم‌ترين برنامه سازمان هواپيمايي اين است كه اطمينان بدهيم فضاي ايران براي همه كشورها بسيار امن است. همچنين در رابطه جوانگرايي در سازمان و تشديد نظارت سازمان بر سيستم هوانوردي برنامه داريم.»

سوابق مديرعامل جديد هما 
اميرسرتيپ خلبان عليرضا برخور، جانشين سابق نيروي هوايي ارتش، سه سال پيش از سمت خود بازنشسته شده و روز گذشته به عنوان مديرعامل ايران‌اير معرفي شد. او از سال 1362 وارد ارتش شده و سابقه پرواز با هواپيماهاي پي‌سي ۷، تي ۳۳، اف ۵، ميراژ اف ۱ و اف ۱۴ تامكت را دارد. فرماندهي پايگاه چهاردهم شكاري امام رضا(ع)، جانشيني معاونت عمليات نيروي هوايي و فرماندهي پايگاه هوايي شهيد بابايي اصفهان از ديگر سوابق اوست. او در فاصله سال‌هاي 1392 تا 1396، به عنوان جانشين نيروي هوايي ارتش خدمت كرده است. 

چالش‌هاي ايران‌اير
عليرضا برخور، به عنوان مديرعامل جديد ايران‌اير، كار سختي در اين ايرلاين دارد. ايران‌اير داراي ناوگان به ‌شدت فرسوده‌اي است كه به دليل ساختار قديمي و زيان انباشته شديد، روزهاي خوبي را نمي‌گذراند. در دوران امضاي توافق برجام، برخي به موضوع «فرصت طلايي» براي خريد هواپيماي نو، توسط اين ايرلان اشاره كرده و معتقدند از اين فرصت به خوبي استفاده نشده است. ايران‌اير، پس از برجام فقط توانست 13 فروند هواپيماي ATR و سه ايرباس تحويل بگيرد. در آن زمان پيشنهادي براي دريافت 20 فروند هواپيماي ايرباس A-340 «كم‌كاركرد» به ايران‌اير به جاي خريد ATR شده بود. اما اين پيشنهاد رد شد تا منتقدان از اين موضوع به عنوان عملكرد نامناسب مديران «هما» ياد كنند. با بودجه خريد ۱۳ اي‌تي‌آر هم اين شركت مي‌توانست بيش از ۲۰ فروند ايرباس ۳۴۰ بخرد كه بسيار بيشتر براي اين شركت سودآور بود اما ايران‌اير، ATR را انتخاب كرد. در كنار اينها، ايران‌اير، با مشكلات شديد مالي نيز روبه‌رو است. فرزانه شرفبافي، مديرعامل اسبق هما درباره زيان انباشته اين ايرلاين گفته بود: « سه سال متوالي صورت‌هاي مالي هما مردود اعلام شده بود و بايد در اسرع وقت اعلام ورشكستگي مي‌كرد و جزو شركت‌هاي ۱۰۰ درصد زيانده دولت به شمار مي‌آمد كه در سال ۱۳۹۷ اين صورت‌هاي مالي مشروط شد. زيان انباشته هما در سال ۱۳۹۶ رقمي معادل ۹۰۰ ميليارد تومان بود.» اين زيان انباشته، قطعا در اين مدت بيشتر هم شده است و بايد ديد مديرعامل جديد ايران‌اير، چگونه بر اين چالش‌ها غلبه خواهد كرد.