مادر در زندان؛ دختر موقتا آزاد

مهراوه خندان، فرزند نسرين ستوده بازداشت شد. اين خبري است كه ساعات ابتدايي ديروز در فضاي مجازي منتشر شد. اگرچه چند ساعتي بعد مشخص شد كه اين دختر جوان با قرار كفالت از زندان آزاد شده اما واكنش كاربران فضاي مجازي به اين خبر همچنان ادامه داشت. شهرونداني كه به همزماني بازداشت دختر ۲۰ ساله و اعتصاب غذاي مادرش، نسرين ستوده همچنين به آنچه فشار مضاعف به اين كنشگر مدني و وكيل در بند مي‌خواندند، اعتراض داشتند. ارتباطي كه رضا  خندان، همسر نسرين ستوده هم آن‌ را تاييد كرده و بازداشت دخترشان را به‌ نحوي به وضعيت همسرش در زندان مربوط مي‌بيند. 
نسرين ستوده، حقوقدان و كنشگر حقوق بشر نخستين‌بار شهريورماه 89 بازداشت شد. او در نتيجه همين بازداشت به ۱۱ سال حبس، ۲۰ سال محروميت از وكالت و ممنوعيت خروج از كشور محكوم شد كه البته حكمش در دادگاه تجديدنظر به ۶ سال حبس و ۱۰ سال محروميت از وكالت كاهش يافت. اين وكيل دادگستري نهايتا سال 92 و پس از سپري كردن ۳ سال از دوران حبس 6 ساله از زندان آزاد شد اما اين پايان پرونده‌هاي ستوده نبود؛ او ۲۳ خرداد ماه ۹۷ با صدور حكم غيابي به ۵ سال حبس محكوم و در ادامه آن بازداشت شد تا دوران محكوميتش را بگذراند. يك‌سال بعد در ارديبهشت ‌ماه 98 اما حكم حبس ديگري به ‌مدت ۳۳ سال در حالي براي اين كنشگر مدني صادر شد كه بنا بر ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامي ۱۲سال آن قابليت اجرا داشت. حكمي كه نسرين ستوده را به ‌اتهام اجتماع و تباني عليه امنيت ملي، فعاليت تبليغي عليه نظام، عضويت موثر در گروهك لگام(حذف اعدام) و شوراي ملي صلح، تشويق مردم به فساد و فحشا و فراهم آوردن موجبات آن و ظاهر شدن بدون حجاب شرعي در محل شعبه بازپرسي، اخلال در نظم و آسايش عمومي و نشر اكاذيب به قصد تشويش اذهان عمومي به تحمل 12 سال حبس محكوم مي‌كرد و با احتساب ۵ سال حبسي كه پيش‌تر به آن محكوم بود درمجموع به تحمل ۱۷ سال زندگي در زندان محكوم باشد.
با وجود همه اينها اما محمود بهزادي‌راد، وكيل نسرين ستوده نيمه خرداد ماه امسال ابراز اميدواري كرد كه با اجراي قانون تقليل مجازات حبس تعزيري، اين وكيل دادگستري از زندان آزاد شود. با گذشت بيش از ۲ ماه از اظهارات بهزادي‌راد اما خبري از اجراي اين قانون و آزادي نسرين ستوده نشد و حالا ستوده به‌گفته همسرش از ۲۱ مردادماه براي آزادي زندانيان سياسي دست به اعتصاب غذا زده است. رضا خندان كه ديروز از آخرين وضعيت همسر و دخترش با «اعتماد» به گفت‌وگو نشست، مي‌گويد نسرين ستوده اصلا وضعيت مناسبي ندارد و شرايط جسمي او به گونه‌اي نيست كه بتواند اعتصاب غذا را براي مدت طولاني ادامه دهد. به ‌گفته خندان، فشارهاي بسياري كه بر ستوده وارد شده او را ناچار به انجام چنين كاري كرده است.
البته اين نخستين‌بار نيست كه اين وكيل دادگستري در بند، دست به اعتصاب غذا مي‌زند. ستوده پيش از اين در سال ۹۱ هم در حالي ۴۹ روز در اعتراض به ممنوع‌الخروجي دخترش دست به اعتصاب غذا زده بود كه مهراوه خندان آن زمان، نوجواني ۱۲ ساله بود. حالا ديگر بار، مادر در اعتصاب غذاست و اين بار دخترش كه جواني 20 ساله شده، بازداشت شده و به قيد وثيقه آزاد است.
رضا خندان به «اعتماد» گفته كه روز گذشته ۵ مامور مرد به خانه آنها رفته و دخترش را بازداشت و به دادسراي امنيتي اوين منتقل كرده‌اند. همسر نسرين ستوده ماجراي اين بازداشت را چنين شرح داده است:«گاهي اوقات در سالن ملاقات تنش‌هايي ايجاد مي‌شود. ماموراني كه آنجا هستند بعضا آرام و دور از تنش نمي‌ايستند و گاهي مشكلاتي به وجود مي‌آيد. ممكن است در يكي از رفت‌وآمدهاي ما در سالن‌هاي ملاقات بگو مگويي بين دخترم و نگهبانان اتفاق افتاده باشدكه حتما هم اتفاق افتاده؛ چراكه براي خودم هم پيش آمده است.» او ادامه داد:«اين‌بار اما گفتند كه دخترم با يك مامور زن درگير شده، به او توهين كرده و حتي ضرب و جرحي اتفاق افتاده و اين بهانه‌اي شده تا دخترم را بازداشت كنند.» به ‌گفته رضا خندان حتي اگر فرض كنيم چنين اتفاقي هم افتاده باشد مربوط به يك‌سال پيش بوده و تمام شده است؛ اگر هم اين خانم شكايتي داشت بايد با مراجعه به دادسراي عمومي شكايت خود را ثبت مي‌كرد. او تاكيد كرد:«رسيدگي به چنين شكايت و موضوعي در صلاحيت دادسراي عمومي است. دادسراي امنيت محل رسيدگي به پرونده‌هاي سياسي است. البته بنا به قانون چنين رويه‌اي وجاهت ندارد و پرونده‌هاي سياسي هم بايد در دادسراهاي عمومي رسيدگي شوند اما رويه معمول اين است كه پرونده‌هاي سياسي را به عنوان امنيتي ارجاع مي‌كنند و پرونده‌هاي امنيتي هم كه در دادسراي اوين رسيدگي مي‌شوند.» همسر نسرين ستوده همچنين توضيح داده است:«ديروز بدون اينكه ما در جريان شكايتي از دخترم باشيم و بدون اينكه احضاريه به ما داده شده باشد يا شفاهي اطلاع داده باشند، ساعت ۹ صبح زنگ خانه‌مان را زده و ۵ مرد بدون همراه داشتن حتي يك مامور زن، مهراوه را بازداشت كردند.» به گفته پدر مهراوه خندان، اتهامي كه از سوي ماموران اعلام شد همان اتهام توهين و ضرب و جرح بوده، حال آنكه او به «اعتماد» توضيح داده كه همراه دخترش به دادسراي امنيت رفته و نهايتا مهراوه با قرار كفالت از زندان آزاد شده است. رضا خندان تاكيد دارد، موضوع بازداشت دخترش به ماجراي همسرش نسرين ستوده و اعتصاب غذاي او مربوط است؛ وگرنه قاعدتا بايد اين پرونده از طريق دادسراي عمومي و پس از ارسال احضاريه و پيگيري رويه قضايي ماجرا مورد رسيدگي قرار مي‌گرفت.