حاميان خطيبي كه سكوت كرده است

عليرضا پناهيان خطيب عضو جبهه پايداري كه حالا مدتي است به‌دليل انتشار اسنادي از ثروت شخصي و املاكي كه ظاهرا به عنوان «هديه رفقا» به دست آورده، زير ذره‌بين افكار عمومي قرار گرفته و هر روز به‌نحوي مورد انتقاد طيفي از كاربران شبكه‌هاي اجتماعي و ديگر شهروندان است، پنجشنبه‌اي كه گذشت ميهمان ويژه صداوسيما بود. رسانه‌اي كه اين يكي، دو دهه اخير، سعي شد با جا انداختن عنوان «رسانه ملي» به عنوان توصيفي از اين رسانه حاكميتي، تاحدودي از هجمه‌هاي انتقادي دور شود اما ازقضا همين توصيف، چون باري سنگين بر دوش اين رسانه، فشارهاي انتقادي به آن را افزايش داده است. 
آن‌چه اما شايد موضوع اساسي و بحث جدي غائله اخير پيرامون زندگي سياسي اين روحاني عضو جبهه پايداري بود و ازقضا چندان هم موردتوجه قرار نگرفت، رويكرد به‌اصطلاح يك بام و دوهوايي بود كه طيفي از رسانه‌ها و جريان‌هاي سياسي پيش گرفته و درحالي به دفاع از پناهيان پرداختند كه در موارد مشابه، هرگز با چنين سعه‌صدر و وسعت‌نظري وارد گود نشده و حاضر نبودند به ديگران تريبون بدهند. طيفي كه البته عمدتا از جناح راست و اصولگرايان بودند اما گستردگي واكنش‌هاي توام با حمايت از پناهيان به‌ميزاني بود كه بعضا حتي برخي اختلاف دروني ميان طيف‌هاي اصولگرايان را نيز زير پا گذاشت و از آن فراتر رفت. گستردگي كه يك‌سوي آن به ساختمان جام‌جم و صداوسيماي جمهوري اسلامي مي‌رسيد، طرف ديگرش به روزنامه كيهان و حسين شريعتمداري، مديرمسوول اين روزنامه و البته اضلاع ديگر آن تا برخي ديگر از طيف‌ها و جريان‌هاي گفتمان اصولگرايي همچون طيفي كه حالا مدتي است پس از درگذشت آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني و تغيير و تحولات در سطح مديريتي دانشگاه آزاد اسلامي، در روزنامه فرهيختگان و ديگر پايگاه‌هاي فرهنگي وابسته به دانشگاه آزاد جمع شده و از آن جبهه در مسير اصولگرايي مدنظر خود گام برمي‌دارند.  با اين همه اما از آن‌جا كه پناهيان چنانچه حالا با آنچه «هديه رفقا» مي‌خواند، دفاع از او كار دشواري است. كاري دشوار و حتي از برخي مناظر ناشدني كه ازقضا همان موضع يك بام و دوهواي اصولگرايان را يادآور شد. به‌ويژه آن‌گاه كه به ياد بياوريم هم صداوسيما و هم ديگر تريبون‌هاي رسانه‌اي كه اغلب در اختيار جناح راست بوده، در موارد مشابه، آن‌گاه مثلا چهره‌هايي چون ميرحسين موسوي و مهدي كروبي در انتخابات بحث‌انگيز 88 يا آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني و سيدمحمد خاتمي به‌دفعات و به‌كرات هدف هجمه‌هاي انتقادي قرار مي‌گرفتند، نه‌تنها حاضر به ارايه نظرات و ديدگاه آنها نبودند، كه بعضا خود پيشگام اين اتهام‌زني‌ها قرار مي‌گرفت و عليه آنها مي‌تاختند. ماجراي پناهيان اما از سخنراني دهه اول محرم اين روحاني عضو جبهه پايداري شروع شد، سخنراني كه در آن اين واعظ معروف اصولگرا گفت كه زمان عدالت‌خواهي به سر آمده و وقت «مواسات» رسيده است. اوهنگامي كه اسناد شراكتش با مالك تك‌ماكارون در مالكيت خانه‌اي چند ده ميلياردي در سعادت‌آباد منتشر شد، آن را «هديه رفقا» خواند. اظهاراتي كه اگرچه در توضيح درباره اين مالكيت گفته شد اما به‌جاي فرونشاندن آتش انتقادها، آن را شعله‌ورتر كرد. واعظ معروف نزديك به جبهه پايداري اما در دفاعياتش به نكته قابل‌تامل ديگري هم اشاره كرده و گفت كه برخلاف آنچه به پامنبري‌هايش توصيه‌ مي‌كرد، «هيچ‌وقت دنبال پول درآوردن نبوده و اگر قرار باشد همه جزييات زندگيش را بگويد مردم برايش اعانه جمع مي‌كنند.»  يك روز پس از انتشار اين سخنان اما اسناد تازه‌اي از مالكيت زميني ديگر در سعادت‌آباد منتشر شد كه نشان مي‌داد خطيب عضو جبهه پايداري سال 91 زميني به مساحت ۴۲۳ متر مربع واقع در خوش‌نشين سعادت‌آباد را به‌قيمت متري ۴۳ هزار تومان و به مبلغ ۱۱ ميليون و ۸۰۰ هزار تومان خريداري كرده است. اسنادي كه باعث شد حتي آنها كه پيش از اين، توضيحات پناهيان را قانع‌كننده يافته‌بودند، اين‌بار انگشت انتقاد به سوي او بگيرند. اگرچه به نظرمي‌رسد واكنش اوليه پناهيان جز حسام‌الدين آشنا، ديگران را هم چندان قانع نكرده است. چنان‌كه حتي حسين شريعتمداري، مديرمسوول روزنامه كيهان كه از همفكران پناهيان به شمار مي‌آيد نتوانست چون مشاور رييس‌جمهوري، تمام‌قد به دفاع از پناهيان برخاسته  وگفته‌هاي پناهيان مبني بر اينكه  با هديه رفقايش زندگي مي‌كند، «حساب نشده و ناشايست» خواند. البته مديرمسوول روزنامه كيهان كه خود در انتقادهاي تند و تيز به ديگران صاحب‌سبك است، انتقاد از واعظي كه در منبرهايش انتقادهايي عجيب به مسوولان كشور نسبت داده را مصداق ورود به «زندگي خصوصي» او خواند و اين انتقادها را نامربوط توصيف كرد.  اما اين پايان دفاع از پناهيان نبود. در شرايطي كه اين روحاني معروف برابر اسناد تازه‌اي كه درباره اموال او منتشر شده، استراتژي سكوت پي گرفته، صداوسيما، پنج‌شنبه شب او را به برنامه «روايت هيات» دعوت كرد تا با حضور در اين برنامه، بار ديگر از عدالت و مواسات بگويد. در اين ميان، باتوجه به سكوت پناهيان درقبال اسناد منتشر شده، صرف دعوت از او به‌زعم بسياري از ناظران «حمايت صداوسيما از پناهيان» برداشت شد. با اين حساب شايد تنها راه باقي مانده براي شفافيت درباره اموال اين واعظ دعوت‌كننده نمايندگان مجلس به پذيرش شفافيت آراء را مي‌توان توضيحات احتمالي او در آينده دانست.