مواضع خصمانه فرانسه عليه تركيه
محمود فاضلي
تنشهاي تركيه و يونان در يك ماه اخير پس از آنكه كشتي تحقيقاتي «Oruc Reis» تركيه حفاري را در آبهاي مورد ادعاي يونان در مديترانه شرقي آغاز كرد، افزايش يافته است. يونان كه اين منطقه را حوزه اقتصادي انحصاري خود ميداند، نيروهاي مسلح خود را به حالت آمادهباش درآورده و متعهد شده است كه از حقوق حاكميت خود با تمام ابزارهاي لازم محافظت كند. در جريان اين تنشها مقامات فرانسه مواضع بسيار منفي عليه تركيه اتخاذ كرده كه با واكنش آنكارا روبهرو بوده است. تركيه اظهارات رييسجمهوري فرانسه درباره تنشها در مديترانه شرقي كه يك «سياست خط قرمز» در منطقه و در حمايت از يونان در مقابل تركيه بابت اكتشاف ذخاير انرژي است را مورد انتقاد قرار داده است. به باور تركها آنهايي كه فكر ميكنند در درياي مديترانه شرقي خط قرمز كشيدهاند بايد بدانند كه موضع قطعي و حتمي ما را در منطقه به چالش ميكشند. اگر خط قرمزي هم در منطقه باشد، براساس قوانين بينالمللي به تركيه و قبرس تركنشين تعلق دارد. دوره تعيين تكليف امپرياليسم و كشيدن حد و مرز در نقشه سرآمده است. تركيه به قدر كافي براي بازدارندگي هر كس كه تلاش ميكند تا حقوق و منافعش را با استقرار يك ناوگان دريايي تصرف كند، قدرتمند است. درگيريها در درياي مديترانه شرقي بايد برمبناي برابري و نه تحريكات حل و فصل شوند. وزير خارجه فرانسه اعتقاد دارد اروپا بايد براي رويارويي با سياست تهاجمي تركيه، بهطور مشترك حركت كند. نقض حوزه دريانوردي يك دولت عضو اتحاديه اروپا توسط تركيه، به هيچوجه قابل قبول نيست. اتحاديه براي گفتوگو آماده است، اما در صورت نياز درخصوص اعمال شديدترين مواضع ازجمله تحريمها عليه تركيه مصمم است. در پي تنش ميان تركيه و يونان، فرانسه با يك اقدام تحريكآميز جديد، بزرگترين كشتي جنگي خود به نام شارل دوگل را عليه تركيه به مديترانه اعزام كرد. اين كشتي 261 متر طول و 42500 تن وزن دارد و هواپيماهاي جنگي را حمل ميكند. اين كشتي حامل سلاح، مهمات، جنگندههاي رافال، رادار، موشك و زيردريايي بوده و مجهز به سيستمهاي تعقيب الكترونيك، تعيين هدف و مداخله است. وزير خارجه فرانسه مدعي است در نشست شوراي اروپا در پايان ماه سپتامبر (24 و 25 سپتامبر- 4-3 مهر) پرونده تركيه مورد بررسي قرار خواهد گرفت. اين پرونده با مشاركت وزيران خارجه در برلين آماده شده و در آن ابزارهاي واكنشي كه ممكن است در قبال تركيه از آن استفاده شود، بررسي شده است. در جريان اين نشست بررسي وضع تحريمها عليه تركيه نيز مورد بررسي قرار خواهد گرفت. تحركات فرانسه البته از سوي اردوغان بيپاسخ نمانده است. رييسجمهور تركيه، ماكرون و ميتسوتاكيس نخستوزير يونان را «طمعكار» و «ناتوان» خوانده و خطاب به رهبران اين دو كشور گفته است: «اگر موضوع بر سر جنگ باشد، ما براي شهيد شدن آمادهايم. پرسش اما اينجاست آنهايي كه خواستار برخورد با ما در آبهاي درياي مديترانه هستند نيز از چنين آمادگي برخوردارند؟ آيا مردم يونان حاضرند هزينه عملكرد رهبران خود را بپردازند؟ آيا مردم فرانسه ميدانند كه پرداخت هزينه سياست رهبر اين كشور بر دوش آنها قرار دارد؟ پاريس به عنوان بزرگترين منتقد تركيه اعتقاد دارد، سياست تركيه در ليبي و در شرق درياي مديترانه، تلاش اردوغان براي ادامه امپراتوري عثمانيها در منطقه است. به باور ماكرون، تركيه به خاطر توهم خود ناشي از تاريخ امپراتوري عثماني، اينطور عمل ميكند و از خروج امريكا و ناتو از منطقه سود ميبرد. تركيه ديگر در درياي مديترانه شرقي، شريك به حساب نميآيد. از كشورهاي اروپايي ميخواهيم تا «صداي متحدتر و واضحتري» در برابر تركيه داشته باشند. ما مخالف مردم تركيه نيستيم، ما مخالف اردوغان هستيم و بايد در برابر او قاطعانه عمل كنيم. تركيه ضمن انتقاد شديد از اظهارات ماكرون، صحبتهاي او را «مستبدانه» نشانهاي از ضعف و نااميدي او دانسته و پاسخ داد، فراموش نكنيد ما هم با شما مشكل داريم؛ ما با ملتها و مردمي كه مورد عذاب شما هستند و ميخواهيد آنان را استعمار كنيد، پيوند انساني و برادري داريم، به همين دليل مخالف شما هستيم. مطمئن باشيد مناسبترين پاسخ را دريافت خواهيد كرد. آيا تصور كردهايد كه با يك دولت قبيلهاي كه به راحتي ميتوانيد آن را فريب دهيد، روبهرو هستيد؟ اين را بدانيد كه هيچكس قدرت آن را ندارد كه رييسجمهور منتخب و مردم اين كشور را از هم جدا كند. در اين ميان يونان نيز كه از حمايت بعضي كشورهاي اروپايي خرسند است، اعتقاد دارد پيام اروپا كاملا روشن است؛ يا تنشزدايي يا تحريم. براي نخستين بار فهرست تحريمهاي اروپايي را داريم كه سختگيرانه است و اين تحريمها ميتواند بهطور مرحلهاي يا كامل اجرا شوند. اگر طي روزهاي آتي تركيه دست به اقدامات عملي جهت كاهش تنش در منطقه نزند، در اجلاس سران اتحاديه اروپا اوضاع براي اردوغان بسيار دشوار خواهد بود. تركيه هنوز وقت دارد كه از مواضع خود عقبنشيني كرده و خود را از اين تحريمها نجات دهد. تركيه بايد به تمام فعاليتهاي دريايي خود خارج از محدوده دريايي خود پايان داده و از گفتمانهاي تهاجمي دست بردارد. فرانسه اميدوار است به زودي توافقنامه راهبردي دفاعي با يونان را به امضا برساند. به اعتقاد طرف يوناني، اين كشور با فرانسويها در مورد چگونگي تقويت بيش از پيش روابط در تمامي سطوح وارد گفتوگو شده است. يونان كه در سالهاي گذشته به دليل برنامه رياضت اقتصادي تجهيزات نظامي خود را بهروزرساني نميكرد، اكنون پس از بحران ناشي از فعاليتهاي كشتي اكتشافي تركيه، دو برنامه تسليحاتي براي سالهاي 2021-2020 و 2025-2020 تهيه كرده است. يونان هزينه سنگيني براي قطعات يدكي ترميم 44 فروند جنگنده فرانسوي Mirage و بالگردهاي از كار افتاده در نيروي زميني و دريايي پرداخت خواهد كرد.