افزايش خشونت‌هاي طالبان در سراسر افغانستان همزمان با وقت‌كشي در مذاكرات
مردم در كابل مي‌ميرند، جمهوريت در دوحه
شهاب شهسواري
همزمان با نشست‌هاي بي‌نتيجه گروه‌هاي تماس هيات‌هاي حكومت افغانستان با گروه شبه‌نظامي طالبان در دوحه قطر، خشونت‌ها در افغانستان به شكل قابل ملاحظه‌اي افزايش يافته است. طالبان با همراهي دولت ايالات متحده امريكا در قطر بر ادعاي گفت‌وگو و صلح پافشار مي‌كند، اما درون افغانستان حملات خود را در تمام جبهه‌ها عليه حكومت افغانستان افزايش داده است. اين در حالي است كه فشار حكومت امريكا به دولت افغانستان براي رسيدن يك توافق با طالبان هرروز بيشتر مي‌شود. زلماي خليل‌زاد، نماينده ويژه امريكا در امور افغانستان در گزارشي كه روز گذشته در مقابل كنگره امريكا از مقام‌هاي افغان به دليل نرسيدن به صلح با طالبان انتقاد كرد و تهديد كرد كه اگر مقام‌هاي افغانستان حاضر به سازش با گروه شبه‌نظامي طالبان نشوند، مردم افغانستان رنج بيشتري خواهند كشيد. او هفته گذشته هم در مصاحبه با شبكه خبري الجزيره، بعد از ۱۹ سال جنگ و اشغالگري امريكا در افغانستان مدعي شده بود: «اگر اين مذاكرات به نتيجه نرسد، ديگر رهبران افغانستان نمي‌توانند امريكا را سرزنش كنند.»
افزايش خشونت‌هاي طالبان
براساس ارزيابي كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان، از ۲۲ شهريور ماه كه جلسات فني گفت‌وگوهاي بين افغاني در دوحه قطر آغاز شد تا ۲۹ شهريور ماه دست كم ۶۴ غيرنظامي افغان بر اثر درگيري‌هاي امنيتي جان خود را از دست داده‌اند. آمار دو هفته‌اي وزارت داخله افغانستان از ۱۵ تا ۳۱ شهريور ماه هم از كشته شدن ۹۸ غيرنظامي در حملات طالبان حكايت دارد. براساس بيانيه وزارت داخله افغانستان در دوهفته پاياني تابستان دست كم ۳۲۸ غيرنظامي افغان در رويدادهاي امنيتي در سراسر اين كشور كشته و زخمي شده‌اند. براساس گزارش‌ها در طول ده روز گذشته در ۲۴ ولايت از ۳۴ ولايت افغانستان درگيري ميان نيروهاي طالبان و نيروهاي امنيتي گزارش شده است. به نوشته طلوع نيوز، حتي در استان‌هاي باميان و پنجشير كه از امن‌ترين استان‌هاي افغانستان محسوب مي‌شدند، گزارش‌هايي تازه از حملات طالبان منتشر شده است. برآورد مي‌شود در نتيجه حملات طالبان در ۱۰ روز گذشته، از زماني كه اين گروه به اصطلاح مذاكرات با دولت افغانستان را آغاز كرده است به صورت ميانگين دست كم روزانه ۳۰ نيروي امنيتي حكومت افغانستان در درگيري با اين گروه شبه‌نظامي جان خود را از دست داده باشند. براساس آمار اعلام‌شده از سوي منابع افغان، يكشنبه شب در درگيري‌هايي كه طالبان در نقاط مختلف افغانستان آغاز كرد دست كم ۵۷ نيروي امنيتي افغانستان جان خود را از دست دادند.
پيشرفت‌هاي فرقه‌گرايانه در مذاكره با طالبان
در حالي كه انتظار مي‌رفت بعد از ۱۰ روز چانه‌زني گروه‌هاي تماس حكومت افغانستان و گروه شبه‌نظامي طالبان در دوحه قطر، سند موسوم به «طرزالعمل» مذاكرات نهايي شود و گفت‌وگو در مورد دستور كار مذاكرات صلح آغاز شود، خبر مي‌رسد كه دو طرف در مورد اين مساله كه اختلاف نظرهاي مذهبي با تكيه بر نظرات كدام‌يك از مذاهب اهل سنت حل‌وفصل شود به نتيجه رسيده‌اند. براساس گزارش‌هاي منتشرشده در رسانه‌هاي افغانستان، هيات حكومت افغانستان با طالبان توافق كرده است كه در صورت بروز هرگونه اختلاف نظر فقهي در مذاكرات، فتاوي مذهب حنفي اهل سنت، مورد استناد قرار گيرد. در واكنش به اين موضوع، معاون دوم رييس‌جمهور افغانستان، محمد سرور دانش تاكيد كرده است: «اينكه كسي بيايد و بگويد كه ما با اهل تشيع مانند ساير اقليت‌هاي ديني مطابق شريعت اسلامي برخورد مي‌كنيم، اين معنايش آن است كه گويا شيعيان مانند پيروان اديان غير از اسلام، از چوكات شريعت خارج هستند.» وي تاكيد كرده كه به مذهب حنفي و عقايد امام ابوحنيفه (ره) احترام مي‌گذارد، اما غيرمسلمان تلقي كردن شيعيان را يك اقدام تفرقه‌افكنانه مي‌داند. دانش گفت: «اگر هدف از مذاكرات اين باشد كه از آغاز بين مردم ما تفرقه ايجاد كنند و دستاوردهاي دولت و مردم زير سوال قرار بگيرد، در اين صورت اين مذاكرات به نفع افغانستان منجر نخواهد شد.»
انتقاد از پنهان كردن مذاكرات
يكي ديگر از موضوعات جنجال‌برانگيز روزهاي گذشته در افغانستان، در رابطه با مذاكرات بيناافغاني در دوحه، اين بود كه به‌رغم اينكه خبرنگاران همراه هيات مذاكره‌كننده ويزاهاي يك‌ماهه براي قطر دريافت كرده‌بودند، هيات اعزامي از سوي حكومت افغانستان به هيچ‌يك از خبرنگاران اعزامي رسانه‌هاي اين كشور اجازه نداد كه براي پوشش مذاكرات در دوحه بمانند و بلافاصله بعد از پايان مراسم افتتاحيه مذاكرات، خبرنگاران را همراه با مقام‌هاي دولتي از دوحه به افغانستان بازگرداند. وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان در پاسخ به انتقادهاي گسترده به بازگرداندن خبرنگاران تاكيد كرده است كه از مقام‌هاي ارشد دولتي مي‌خواهد تا جلوي سانسور اخبار و اطلاعات در مورد روند گفت‌وگوهاي بيناافغاني را بگيرند. عبدالمنان شيواي شرق، معاون امور نشريات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان گفت: «مبتني بر قانون رسانه‌هاي همگاني سانسور و سانسورگرايي يك عمل ضد قانون است، دولت افغانستان براي پاسداشت آزادي بيان متفق‌القول است. بنابراين ما آرزو مي‌كنيم كه همه رهبران ارشد دولت افغانستان و هم نمايندگان گفت‌وگوكننده طالبان در دوحه جايگاه رسانه‌هاي افغانستان را در دوحه مشخص بكنند تا آنچه در پستوخانه‌ها مي‌گذرد، سانسور نشود.»
عبدالله: آزادشدگان طالبان
دوباره لباس رزم پوشيده‌اند
عبدالله عبدالله، رييس شوراي عالي مصالحه افغانستان، روز سه‌شنبه در گفت‌وگوي ويدئوكنفرانس در جمع اعضاي انديشكده شوراي روابط خارجي امريكا تاييد كرد كه بسياري از محكومان طالبان كه براساس توافق دولت امريكا با اين گروه شبه‌نظامي از زندان‌هاي افغانستان آزاد شده‌اند، بار ديگر لباس رزم پوشيده و به ميدان‌هاي نبرد عليه دولت بازگشته‌اند. اين مقام ارشد افغان گفت: «تا جايي كه مي‌دانم تعداد زيادي از آنها به ميدان جنگ برگشته‌اند. اين اقدام خلاف تعهداتي است كه طالبان داده بود.» رييس شوراي مصالحه افغانستان تاكيد كرد: «متاسفانه تاكنون سطح خشونت‌ها بسيار بالا و در سطحي بود كه براي مردم به هيچ‌وجه قابل پذيرش نيست.» عبدالله تاكيد كرد: «من از همين‌جا بار ديگر از طالبان و همه طرف‌هايي كه اهرمي براي فشار يا تاثيرگذاري بر طالبان دارند مي‌خواهم كه بر موضوع كاهش خشونت‌ها تاكيد كنند.» عبدالله عبدالله در اين نشست همچنين خبر داد كه به زودي در سفري رسمي به پاكستان خواهد رفت. تير ماه سال جاري، شاه محمود قريشي، وزير خارجه پاكستان از عبدالله عبدالله دعوت كرده بود تا به پاكستان سفر كند. ماه گذشته نيز در تماس تلفني ميان عبدالله با عمران خان، نخست‌وزير پاكستان از عبدالله دعوت كرد تا در سفر به اين كشور در مورد مسائل دوجانبه و صلح افغانستان مذاكره كند. گفته مي‌شود كه سفر عبدالله تا پايان ماه جاري ميلادي به پاكستان انجام خواهد شد.
خليل‌زاد: امريكا از زمان توافق با طالبان تلفاتي در افغانستان نداشت
زلماي خليل‌زاد، فرستاده ويژه امريكا در امور افغانستان روز سه‌شنبه در پاسخ به نمايندگان كميته فرعي امنيت ملي مجلس نمايندگان امريكا، تاييد كرد كه به‌رغم فشار دولت امريكا براي خروج فوري نظاميان امريكايي از افغانستان، آزادي محكومان طالبان و تسليم شدن دولت در برابر خواسته‌هاي اين گروه شبه‌نظامي «خشونت‌ها در افغانستان براساس هر متر و معياري بسيار بالاست.» وي با اين حال تاكيد كرد كه هيچ نظامي امريكايي از زمان پيمان دوستي دولت امريكا و گروه شبه‌نظامي افغانستان آسيبي نديده است. وي همچنين تاكيد كرد كه نظاميان امريكايي مستقر در افغانستان ديگر هيچ مسووليتي براي حمايت از حكومت افغانستان يا امنيت اين كشور براي خود قائل نيستند و گفت: «تنها ماموريت نظاميان امريكايي باقيمانده در افغانستان، حفاظت از خودشان است.»
بي‌توجهي امريكا به حقوق زنان و دختران
استيون لينچ، رييس كميته فرعي امنيت ملي در انتقاد از عملكرد دولت امريكا در مورد حقوق بشر گفت: «متاسفانه به‌رغم ضرورت مساله حقوق زنان و دختران، دولت امريكا در مذاكراتش با طالبان هيچ اولويتي براي اين موضوع قائل نشد و طالبان هم از اين بي‌توجهي ما كاملا آگاه بود.» كارولين مالوني، رييس كميته فرعي نظارت و اصلاحات مجلس نمايندگان هم در پاسخ به ادعاي زلماي خليل‌زاد كه گفته بود «اين مذاكرات متعلق به افغان‌ها و تحت رهبري افغان‌ها است و آنها خودشان اين مساله را حل مي‌كنند»، تاكيد كرد: «به عنوان مذاكره‌كننده ارشد امريكا مي‌گوييد كه مذاكرات كاملا افغاني است، اين درست است، اما ما به عنوان ايالات متحده امريكا بايد اهرمي داشته باشيم كه براي حمايت از حقوق زنان و دختران كمك كنيم.» براساس تازه‌ترين آمار منتشرشده از سوي كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان دست كم ۶۸ درصد از دختران زير ۱۸ سال ولايت غزني و ۴۵ درصد از دختران ولايت فارياب، به دلايل مختلف از تحصيل محروم هستند. به نوشته روزنامه هشت صبح افغانستان يافته‌هاي تحقيق كميسيون مستقل حقوق بشر نشان مي‌دهد كه اكثر دختران كه به مكتب نمي‌روند، ناامني و تدام جنگ و خشونت، حاكميت عرف و سنت‌هاي ناپسند، فقر، بي‌توجهي مسوولان و كمبود امكانات، دوري راه خانه تا مكتب، نبود معلم زن و كمبود معلم مسلكي و آزار و اذيت دختران در مسير راه را عواملي خوانده‌اند كه مانع رفتن آنها به مكتب مي‌شود.