آيا تنش با چين، دهلي نو
را به آغوش امريكا مي‌اندازد؟
فرصت‌طلبي امريكا در رويارويي غول‌هاي آسيايي
مترجم: گلي اصغري
تنش‌هاي مرزي ميان هند و چين باعث تقويت روابط دهلي نو و واشنگتن شده است. با اين حال، منتقدان معتقدند گرم شدن روابط امريكا و هند باعث مي‌شود كاخ سفيد سركوب مسلمانان به دست دولت ناراندرا مودي را ناديده بگيرد.
چند هفته پس از دور جديد درگيري‌هاي مرزي ميان هند و چين كه ركورد قربانيان چند دهه اخير را شكست، توجه همگان به ورود يك ناو هواپيمابر هسته‌اي امريكايي به خليج بنگال جلب شد. ناو نيميتز و گروه ضربت همراه با آن براي انجام يك مانور نظامي مشترك با نيروي دريايي هند در اواسط ماه جولاي به منطقه اعزام شدند. اما با شدت گرفتن تنش‌ها ميان هند و چين، دو همسايه مجهز به تسليحات اتمي، اين عمليات مشترك اهميت بيشتري به خود گرفت.
تانوي مادان، رييس پروژه هند در موسسه بروكينگز، مي‌گويد اين اقدام نمادين بود و به چين و ديگران اين پيام را مي‌فرستاد كه امريكا در كنار هند ايستاده است.
روزنامه امريكايي نيويورك‌تايمز در گزارشي مي‌نويسد: واشنگتن و دهلي نو كه هر دو از دست پكن خشمگينند، با شدت گرفتن رقابت ميان هند و چين، روابط ديپلماتيك و نظامي خود را تقويت كرده‌اند تا بتوانند توازن قدرت در منطقه را تغيير دهند. مقامات مي‌گويند طي دو دهه اخير و با گسترش تنش مرزي با چين، روابط دوستانه ميان امريكا و هند تقويت شده است.
اما مدافعان عدالت اجتماعي نگرانند دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، چشم خود را روي نقش حقوق مسلمانان به دست دولت ناراندرا مودي نخست‌وزير هند ببندد و اتحاد نظامي و ژئوپليتيكي را بر همه‌چيز اولويت دهد. انتخابات رياست‌جمهوري ماه نوامبر در امريكا و اشتياق ترامپ براي معرفي چين به عنوان رقيب واشنگتن در جهان باعث تغيير قابل توجه سياست‌هاي كاخ سفيد در برابر پكن شده است. دولت ترامپ به بهانه سركوب اعتراضات دموكراتيك مردم هنگ‌كنگ به دست دولت چين، نقض حقوق اقليت مسلمان اويغور، فعاليت‌هاي تجاري غيرمنصفانه و توسعه‌طلبي تهاجمي در درياي چين جنوبي، اقدامات اقتصادي، سياسي و ديپلماتيك گسترده‌اي را عليه چين ترتيب داده است. در عين حال، چين و هند نيز در ماه‌هاي اخير به شدت با يكديگر درگير شده‌اند. رابطه امريكا و هند در طول تاريخ، پر از فراز و نشيب بوده است. در جريان جنگ سرد، امريكا به پاكستان، رقيب سنتي هند، نزديك‌تر شد و روسيه بيشتر به سمت دهلي‌نو تمايل پيدا كرد. روابط واشنگتن و هند در سال 2000 و با سفر تاريخي بيل كلينتون، رييس‌جمهور وقت امريكا به دهلي رنگ و بوي تازه‌اي به خود گرفت. اين نخستين سفر رييس‌جمهور امريكا به هند از سال 1978 بود. از آن زمان تاكنون، همه روساي جمهور ايالات متحده حداقل يك بار به هند سفر كرده‌اند و با اشتياق از اتحاد با بزرگ‌ترين دموكراسي جهان سخن گفته‌اند. با اين حال هند و امريكا وارد اتحاد رسمي با يكديگر نشده‌اند. هند كه سال‌هاست سياست عدم تعهد را در پيش گرفته، تمايلي به اين اتحاد ندارد، اما بحران در هيماليا ممكن است اين مساله را تغيير دهد. هند كه پيش‌تر تمام تمركزش روي تنش با پاكستان متمركز بود، اكنون روز به روز بيشتر بر چين متمركز مي‌شود و اين خبر خوبي براي ديپلمات‌هاي امريكايي است كه تصور مي‌كنند چين به عنوان دشمن مشترك امريكا و هند مي‌تواند اتحاد راهبردي ميان اين دو كشور را تقويت كرده و در نتيجه آن، واشنگتن و دهلي مي‌توانند با نفوذ روزافزون چين در منطقه مقابله كنند. كارشناسان مي‌گويند مهم‌تر از هر چيز، اين است كه ببينيم آيا تنش مرزي با چين مي‌تواند هند را به ائتلاف امريكا، ژاپن و استراليا كه تحت عنوان گفت‌وگوهاي امنيتي چهارجانبه يا «كواد» شناخته مي‌شود، نزديك‌تر كند يا خير.
اين ائتلاف در سال 2007 به پيشنهاد آبه شينزو، نخست‌وزير وقت ژاپن، به عنوان «هلال دموكراسي» تاسيس شد. چين آن را تهديدي عليه سلطه خود بر منطقه مي‌داند و معتقد است «كواد» تلاشي از سوي امريكا براي ايجاد نسخه آسيايي پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) و هدف آن جلوگيري از دستيابي پكن به منافعش است. در گذشته هند در مورد عضويت در اين ائتلاف ترديد داشت و مي‌ترسيد روابط تجاري‌اش با چين بر هم بخورد. اما مقامات سابق وزارت خارجه امريكا و كارشناسان ديپلماسي مي‌گويند اقدامات تهاجمي چين نتيجه عكس داده و اكنون هند بيش از پيش تمايل دارد به ائتلاف ضد چيني بپيوندد. در عين حال، هند و امريكا به سمت گسترش همكاري‌هاي نظامي پيش مي‌روند. هند در سال‌هاي اخير خريدهاي تسليحاتي خود از امريكا را افزايش داده است. اين كشور قرار است تا پايان سال جاري ميلادي 20 ميليارد دلار سلاح از امريكا بخرد. اين در حالي است كه ميزان خريدهاي تسليحاتي دهلي نو از واشنگتن در سال 2008 نزديك به صفر بود. اما با وجود گرم شدن روابط، ترامپ و مودي، رهبران محافظه‌كار امريكا و هند، به نگراني‌هاي حقوق بشري نپرداخته‌اند. مودي كه خود يك ملي‌گراي هندوست، متهم است به اينكه مسلمانان هند را سركوب مي‌كند. كارشناسان حقوق بشر مي‌گويند امريكا در مورد نقض حقوق بشر در چين بسيار صريح صحبت مي‌كند، اما به هند كه مي‌رسد، تنها صحبت از گسترش روابط ديپلماتيك و راهبردي مي‌كند. اين در حالي است كه وضعيت حقوق بشر هند دست كمي از چين ندارد. وسيم دار، فعال حقوق بشر در منطقه كشمير مي‌گويد اين اقدام امريكا عين دورويي است.