تهران؛ شهري كه موزه ندارد

تهران شهر موزه‌هاست. انواع موزه‌هايي كه هر كدام موضوعي را در خود جاي داده‌اند، از سكه و پول تا نقاشي پشت شيشه و فرض، از جواهرات تا تاريخ طبيعي و باستان‌شناسي. بيشتر اين موزه‌ها جايگاهي ملي و فرامنطقه‌اي دارند. به حكم پايتخت بودن تهران موزه‌ها نيز در جايگاه پايتختي قرار گرفته‌اند ولي تهران شهري پرسابقه است كه حوادث بسيار پشت سر گذاشته و دروازه واردات متعدد فرهنگي و صنعتي بوده است. از اين رو هويت تهران تنها در جايگاه پايتختي آن نيست و نمي‌‌‌توان آن را ظرفي خالي در نظر گرفت. هويت تهران در لابه‌لاي محلات، كوچه‌ها، خيابان‌‌ها، خانه‌ها و عمارت‌‌هايش در كنار رويدادها و رجال موجود در آن جاي گرفته است.  همچنين در نظر داشته باشيم كه هويت تهران تنها معطوف به گذشته آن نيست كه بخواهيم در يادگارهاي تاريخي جست‌وجو كنيم بلكه هويت و تهران هر دو امري جاري و سيال است كه امتداد يافته و افزوده مي‌‌‌شود يا تغيير مي‌كند. اينگونه است كه تهران مدام روايت مي‌‌‌سازد و روايت‌‌هايي را مي‌‌‌پذيرد و از ساختن و پذيرفتن‌‌هاست كه صاحب تشخص مي‌‌‌شود و مي‌‌‌توان به چيستي تهران پاسخ داد. با تعمق در اين موارد مي‌توان به وجه تمايز تهران و چه بودن تهران دست يافت. در اين سال‌ها شاهد آن بوده‌ايم كه تلاش‌‌هاي متعدد و خودجوشي به ويژه از سوي نسل جوان براي دستيابي به خاطرات تهران شكل گرفته است اما به دليل عدم انسجام، پراكندگي و گستردگي موضوع نتوانسته به يك نتيجه فراگير و جامع برسد. مجموعه رويدادهايي كه بيشتر به تهران‌پژوهي‌‌هاي موضوعي و يا تهرانگردي‌‌ها ختم شده است اما بايد در نظر داشت كه اين رويدادها نيازمند ماندگاري و پايداري هستند تا همه شهر بتوانند از نتايج آن بهره‌مند شوند اينگونه است كه مي‌‌‌توان متوجه اين موضوع شد كه تهران شهري بي‌موزه است، شهري كه براي خود و هويت خود موزه‌اي ندارد. جايي كه بتواند تماشاگه شهر باشد. جايي كه راوي خاطرات شهر باشد و به مثابه يك قطب فرهنگي و قلب هويتي شهر فعاليت كند و يادگارها و اسنادي كه پراكنده يا در حال از دست رفتن است را تجميع كند و آينه‌اي براي چيستي شهر باشد. تهران شهر پرچالشي است و پاسخ بسياري از چالش‌‌ها نيز در هويت اجتماعي و فرهنگي شهر به دست مي‌‌‌آيد. موزه شايد يكي از مهم‌ترين ابزاري باشد كه مي‌‌‌تواند چالش‌‌هاي اجتماعي و فرهنگي شهر را نشان داده و از طريق مشاركت و جريان‌سازي براي آنها پاسخي به دست آورد. موزه‌ها امروزه تنها معطوف به تاريخ و گذشته نيستند چنانكه شهري همچون تهران نيز تنها معطوف به گذشته نيست بلكه مسائل امروزه و معاصر بيشتر براي آن مهم است و موزه‌اي از اين جنس مي‌‌‌تواند نهاد پوياي اجتماعي در خدمت شهر باشد. روز تهران بهانه خوبي است كه ضرورت ايجاد موزه تهران را يادآور شويم و در تكاپوي به دست آوردن هويت براي اين شهر به موزه‌هاي شهري و منطقه‌اي همچون تهران نيز بينديشيم.