كرونا، فضاي مجازي و آينده ما

طي روزهاي مهر در ايران و تهران ابتلا به ويروس كرونا و مرگ ناشي از آن ركوردهاي مختلفي را ثبت كرد. دو عدد 272 و 279 مرگ در همين روزها ثبت شد. دكتر زالي، فرمانده تيم مديريت بحران در تهران خواستار يك هفته تعطيلي بيشتر براي تهران شد. ايشان باتوجه به شرايط دشوار پيش رو به لحاظ گسترش بيماري كوويد۱۹ خواستار تمديد اعمال محدوديت‌ها و تعطيلي مراكز، اصناف و مشاغل در سطح استان تهران به مدت يك هفته ديگر و تا تاريخ ۲۵ مهر ماه شد. مهم‌ترين روش مقابله با كرونا فعلا در همه دنيا فاصله‌گذاري اجتماعي و فيزيكي اعلام شده است. دنياي مجازي بستر اصلي اين فاصله‌گذاري است. از زمان شيوع بيماري كرونا از اوايل سال 2020م به تدريج در كشور ما و در تقريبا تمامي كشورهاي دنيا استفاده از بستر اينترنت براي برگزاري كلاس درس، وبينار، جلسه‌هاي مجازي و بحث‌هاي دو و چند نفره گسترش هر چه بيشتر يافت، به نحوي كه اكنون و در انتهاي همين سال ميلادي مي‌بينيم كه در بسياري از رشته‌هاي علمي تمامي مراحل كنفرانس‌هاي معتبر علمي بين‌المللي در فضاي مجازي و برخط در حال اجراست. اكنون برگزاري نشست‌هاي علمي به‌ويژه در برنامه‌هاي زنده اينستاگرام (اينستالايو) بستري اصلي براي بخش مهمي از سمينارها و سخنراني‌هاي علمي است. همين مساله نشان مي‌دهد كه فضاي مجازي امروزه نقشي روزافزون در ارتباطات علمي پيدا مي‌كند.  در شرايط شيوع كرونا، هر فعاليتي كه باعث تجمع افراد مي‌شود، مهم‌ترين عامل براي انتشار ويروس است. تاكيد اصلي متخصصان در سطح جهان براي قطع زنجيره انتقال ويروس كرونا فاصله‌گذاري اجتماعي و حفظ حريم تنفسي هر فرد است. در شرايط فعلي اين موضوع به گسترش زيرساخت‌هاي بستر اينترنت بستگي دارد. بالا بردن كيفيت و توسعه زيرساخت‌هاي اينترنتي، تنها راهكار براي اجرايي شدن فاصله‌گذاري اجتماعي و دوركاري شاغلان است. در واقع، استفاده از ظرفيت‌هاي آنلاين مشاغل، همان چيزي است كه با وجود همه كم و كاستي‌هايش بايد به هر نحو ممكن اجرا شود تا به دوركاري و درنهايت فاصله‌گذاري اجتماعي موثر برسيم. دنياي پساكرونا حتما متفاوت از دنياي پيشاكرونا خواهد بود. از هم‌اكنون شركت‌هاي بزرگ فناوري اطلاعات مانند توييتر امكان انجام دوركاري را براي بيشتر همكاران خود براي زمان نامحدود ايجاد كرده‌اند و اولين بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه در بسياري از جنبه‌ها، بعد از مشكلات اوليه براي منطبق شدن با شرايط جديد، از حدود نيمه سال 2020 كارآمدي و كيفيت در فرآيند فعاليت‌هاي چنين مجموعه‌هايي افزايش نيز يافته است. بايد به فكر توسعه و گسترش زيرساخت ديجيتال و امكان كار در فضاي مجازي باشيم. در شرايط اقتصادي كنوني و اعمال تحريم‌ها بر جامعه ايران، فضاي مجازي راه مهمي براي كم‌اثر كردن و حتي بي‌اثر كردن اين تحريم‌هاست. اگر بستر فضاي مجازي و امكان تبادلات بين‌المللي به صورت آسان براي نخبگان ايراني فراهم شود، پتانسيل بالايي در كشور براي ماندن نخبگان در ايران و كار كردن در موسسات بين‌المللي و كسب درآمد به صورت ارزي وجود دارد. اين موضوع پتانسيل بزرگ ارايه خدمات مشاوره به‌ويژه در زمينه‌هاي علوم و فناوري از سوي متخصصان ايراني را نشان مي‌دهد. با گسترش و تقويت فضاي مجازي فعاليت‌هاي دانشگاهي و پژوهشي نخبگان ايراني نيز به سرعت مي‌تواند در راستاي بين‌المللي شدن به پيش رود و اين موضوع به ارتقاي كيفيت فعاليت‌ها و حركت در سطح استانداردهاي بين‌المللي كمك خواهد كرد. زندگي مردم جهان از آغاز دهه دوم قرن بيست و يكم به شكل و كيفيتي متفاوت ادامه خواهد يافت. بر ماست كه با گسترش فضاي مجازي و بالا بردن كيفيت اينترنت، حركت ايران را در صف پيشگامان دنياي جديد ممكن كنيم.