واكنش‌هاي مقام‌ها و چهره‌هاي سياسي به شعرخواني رييس‌جمهوري تركيه ادامه دارد
يكپارچه عليه اردوغانيسم
گروه سياسي
غائله آذربايجان و ارمنستان اگر چه با پيمان صلحي به پايان رسيد، اما تركش‌ها و تبعات آن هنوز كشورهاي اين منطقه را تحت تاثير قرار داده است. اظهارات رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه در روز پنجشنبه كه در مراسم رژه پيروزي جمهوري آذربايجان در جنگ قره‌باغ مطرح شد، واكنش‌هاي بسياري را برانگيخت كه همچنان ادامه دارد. همه نشانه‌ها از نواختن مارش نظامي «مهتر» كه مارش سپاه عثماني بود تا سخنان حماسي از سوي مجري برنامه درمورد «ارك تبريز» و «كوه سبلان» و درنهايت شعرخواني رييس‌جمهوري تركيه حاكي از بروز عيني و علني تفكر عثماني‌گري با زمينه‌هاي اردوغانيسم بود؛ تفكري كه شايد روزگاري درمورد شمال عراق و سوريه هم وجود داشت اما امروز در ايران با واكنش‌هاي جدي مواجه شد. سفير تركيه احضار شد، بسياري از سياسيون از جمله نمايندگان آذري‌زبان به اردوغان پاسخ دادند و حتي در تبريز تجمع و راهپيمايي‌هاي مردمي براي اعتراض به سخنان اخير اردوغان برگزار شد.
هشدار مجلسي‌ها به «اردوغان»
شعرخواني ضدايراني رييس‌جمهوري تركيه با واكنش تند نمايندگان مجلس شوراي اسلامي مواجه شد. اغلب اين نمايندگان كه در جريان گفت‌وگو با رسانه‌ها يا در صفحات شخصي‌شان در اين مورد اظهارنظر كرده‌اند، سرنوشت صدام، رييس‌جمهوري مخلوع عراق را به رجب طيب اردوغان يادآوري كردند و از او خواستند براي مقابله با دشمنان مشترك دو كشور كنار ايران بايستد. علي نيكزاد، نايب‌رييس مجلس شوراي اسلامي و نماينده اردبيل در توييتر خود خطاب به اردوغان نوشت: «يا تاريخ نخوانده‌ايد يا قصد تحريف آن را داريد... دست از تلاش براي ايجاد فاصله ميان برادري ايران و آذربايجان برداريد؛ اين برادري خوني و ديني قرن‌هاست كه پابرجاست و هر روز مستحكم‌تر مي‌شود. دستگاه ديپلماسي نيز به‌جد اين موضوع را پيگيري و گزارش آن را به مردم ارايه كند.» سيدناصر موسوي لارگاني، ديگر عضو هيات‌رييسه نيز نوشته كه اردوغان متوجه شده است كه هر سخن «نابخردانه يا تحريك‌آميز» درمورد تماميت ارضي ايران با واكنش گسترده آحاد مردم روبه‌رو مي‌شود و پاسخي محكم مي‌گيرد. او همچنين از اردوغان خواسته كه با عذرخواهي «حسن همجواري» را رعايت كند، چراكه امت اسلام نيازمند «اتحادند نه تفرقه و اختلاف.» احمد اميرآبادي فراهاني، عليرضا سليمي و روح‌الله متفكر آزاد نيز از ديگر اعضاي هيات‌رييسه نسبت به شعرخواني رييس‌جمهوري تركيه واكنش نشان دادند. اميرآبادي فراهاني توجه تركيه را به 8 سال دفاع مقدس جلب كرد كه همه ترك‌ها و آذري‌ها در كنار ديگر قوم‌هاي ايراني از ايران دفاع كردند. عليرضا سليمي از اردوغان اين سوال را پرسيد: «آيا حس امپراتوري متلاشي شده عثماني منشا اين هذيان‌گويي شده است؟» در اين چند روز اغلب در تحليل رفتار و گفتار اردوغان بر ايده نوعثماني‌گري و احياي مدل امپراتوري عثماني تاكيد كردند. متفكر آزاد نيز به كودتاي جولاي 2016 در تركيه اشاره كرد و از رييس‌جمهوري خواست كه اتفاقات را فراموش نكند. او همچنين تاكيد كرد: «ما در قبال تكه جدا شده از خاك‌مان ادعا نكرده‌ايم» و يادآور شد كه «جز بدفرجامي متجاوز هيچ دستاوردي برايش ندارد.» علاوه بر اعضاي هيات‌رييسه، رييس و برخي از اعضاي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي نيز در شبكه‌هاي اجتماعي خود در اين مورد موضع‌گيري كردند. مجتبي ذوالنوري، رييس كميسيون امنيت ملي مجلس از اردوغان خواست تا از «سرنوشت صدام درس و عبرت بياموزد و فورا از مردم متحد و غيور ايران عذرخواهي كند.» جليل رحيمي جهان‌آبادي، ديگر عضو اين كميسيون نيز اذعان كرد كه مواضع امروز اردوغان كه شعارهاي پان‌تركيست‌هاست «نه تامين‌كننده امنيت منطقه است و نه منطبق بر منافع و روابط دوستانه و متقابل دو كشور ايران و تركيه.» فداحسين مالكي نيز تاكيد كرد كه «روياي امپراتوري عثماني» اردوغان پس از «اقدامات داعش و كودتاي 2016 در اين كشور» از بين رفته است. ابراهيم رضايي نيز از دستگاه ديپلماسي خواست كه پاسخي قاطع به اين گستاخي‌ها بدهد. محمود عباس‌زاده مشكيني، عضو مجمع نمايندگان استان اردبيل و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي نيز خطاب به اردوغان گفت: «جناب اردوغان! يادت رفته است قبل از تو صدام توهم تجزيه ايران اسلامي به سرش زد به چه سرنوشتي گرفتار شد؟ مطمئن باشيد اگر روزي چنين توهمي به سر تو بزند بايد در انتظار سرنوشتي مفتضح‌تر و مهلك‌تر باشيد! آذربايجان سر ايران است و ايران ديار سرداران شهيدي چون سليماني‌ها و باكري‌ها.» سيدعلي آقازاده دافساري، رييس كميته دفاعي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي نيز تحليل كرده كه احتمالا اردوغان نمي‌تواند ارتباط جمهوري اسلامي ايران و با كشورهاي منطقه را تحمل كند و از اين روي در پي تفرقه‌اندازي و ماهيگيري از آب گل‌آلود است. الله‌وردي دهقاني، عضو مجمع نمايندگان آذربايجان‌شرقي نيز در گفت‌وگويي كه با «فارس» داشت، گفت: «آقاي اردوغان بايد بداند كه علاوه بر استان‌هاي آذربايجان‌غربي و شرقي كه در داخل مرزهاي سياسي ايران هستند، سرزمين مادري مردم كشور آذربايجان و قفقاز نيز ايران است.» او همچنين تحليل كرد كه اردوغان با اين اظهارات مداخله‌جويانه به دنبال توسعه نئوعثماني است و پس از شكست تفكرات اخواني تركيه در سوريه و عراق سعي دارد تا در آذربايجان اين‌گونه تفكرات خود را توسعه دهد.
احمد عليرضا‌بيگي، نماينده اصولگراي تبريز نيز واكنش تندي به اظهارات رييس‌جمهوري تركيه نشان داد و در توييترش نوشت: «تصنيفي كه اردوغان خواند مرثيه جدايي 17 شهر قفقاز از ايرا ور است كه اگر مانع تاثيرات فرامرزي ما بشوند جاي خالي ما را رقبا خواهند گرفت...» او البته هجمه‌اي هم به دستگاه ديپلماسي وارد كرد و گفت كه «ديپلماسي غلط دولت و غفلت از همسايگان به شوق وصل كدخدا آنها را به دامن صهيونيسم انداخت؛ اين غفلت در مورد آذربايجان ميدان را براي تركيه خالي گذاشت!»
شعرخواني محسن رضايي، توصيه‌هاي عارف
در ميان واكنش‌هاي سياسيون در يكي، دو روز گذشته واكنش محسن رضايي در فضاي مجازي و رسانه‌اي مورد توجه قرار گرفت. رضايي در واكنش به شعرخواني اردوغان به شعرخواني روي آورد. او كه اين روزها صحبت از بازگشت چندين باره‌اش به كارزار انتخابات مطرح است و از قضا هر روز نسبت به روز قبل حضور پررنگ‌تري در فضاي مجازي دارد و از سياست داخلي تا خارجي، از اقتصاد تا فرهنگ اظهارنظر مي‌كند، در واكنش به شعري كه اردوغان خواند ترجمه يكي از شعرهاي شهريار كه به آذري نوشته شده را منتشر كرد و نوشت: «اي قفقاز (آذربايجان) سرزمين جوانمردان سلامت باد! از عشق تو هنوز هم در ايران صبر از كف دادگان هستند (از دوري تو صبر از كف داده‌اند) از بچگي تبريز مانند مادرم به من گفته كه در آن سوي ارس، خاله‌اي زيباروي و رعنا داري (خاله استعاره از آذربايجان و شهرهاي آن است كه از ايران جدا شده‌اند).» محمدرضا عارف، رييس فراكسيون اميد مجلس دهم نيز در رشته توييتي در واكنش به سخنان اردوغان در مراسم رژه پيروزي ارتش جمهوري آذربايجان در باكو، نوشت كه اردوغان و ديگر حاكمان منطقه بايد بدانند كه تاريخ منطقه نشان مي‌دهد، اين شمال رود ارس است كه پيوند تاريخي با جنوب آن دارد. عارف همچنين با اشاره به اينكه «در غيبت ايران، كشورهاي ديگر منافع خود را در توافقنامه صلح ميان آذربايجان و ارمنستان تحقق بخشيدند و كشورهايي كه مرزي با قره‌باغ نداشته‌اند، به عنوان ناظر بر آتش‌بس ورود كرده‌اند»، نوشت: «وزارت خارجه ايران بايد اعتراض رسمي و كتبي خود را به دولت‌هاي باكو و آنكارا ابلاغ و خواستار توضيح و عذرخواهي رسمي ايشان شود. با اين‌حال، رخداد اخير بايد به گونه‌اي مديريت شود كه از ايجاد بحران ميان ايران و تركيه جلوگيري و ٣٠٠ سال ثبات تاريخي مرزهاي دو كشور حفظ و روابط اقتصادي دوجانبه گسترش يابد.» او همچنين تاكيد كرد كه «اقتصاد پويا و اتحاد داخلي» بايد پيشران و پشتيبان سياست خارجي همه كشورها باشد.
واكنش نمايندگان ولي‌فقيه استان‌هاي
آذري‌زبان
نمايندگان ولي‌فقيه در استان‌هاي آذربايجان‌شرقي، آذربايجان‌غربي، زنجان و اردبيل با صدور بيانيه مشتركي به اظهارات اخير رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه در باكو پس از 2 روز واكنش نشان دادند. در اين بيانيه كه بامداد شنبه منتشر شد، نمايندگان ولي فقيه در استان‌هاي شمال‌غرب كشور تصريح كردند كه ايجاد تنش و اختلاف بين كشورها و ملت‌هاي اسلامي، گناه نابخشودني است. سيدمحمدعلي آل‌هاشم، نماينده ولي‌فقيه در آذربايجان‌شرقي، سيدمهدي قريشي نماينده ولي فقيه در آذربايجان‌غربي، علي خاتمي نماينده ولي‌فقيه در استان زنجان، سيدحسن عاملي نماينده ولي‌فقيه در استان اردبيل نوشتند كه اظهارات اردوغان «سيادت و وحدت ارضي» ايران را نشانه گرفته و توصيه كردند: «سخن آخر اينكه فن خطابه و اصول سياست اقتضا مي‌كند كه خطيب مطالبه خود را بعد از امكان‌سنجي دقيق بر زبان بياورد تا وزن علمي، سياسي و اجتماعي او تنزل نكند.»