مساله دموكراسي در امريكا
رحمن قهرمانپور
مجمع گزينندگان روز دوشنبه به پيروزي جو بايدن در انتخابات رياست‌جمهوري رسميت بخشيد اما هنوز برخي محافل رسانه‌اي از احتمال تغيير نتايج به نفع دونالد ترامپ سخن مي‌گويند و خود رييس‌جمهور امريكا نيز حاضر نيست پيروزي رقيب را به رسميت بشناسد. از نقطه نظر قانوني خلأهايي در قانون انتخابات و حقوق اساسي ايالات متحده وجود دارد كه از تاريخ شكل‌گيري اين كشور ناشي مي‌شود؛ كشوري كه از زمان تأسيس تغييرات زيادي را در ساختار سياسي خود تجربه كرده و تأثيرات اين تغييرات هنوز هم بر ساختار سياسي امريكا قابل مشاهده است. از جمله اين ساختارها كالج الكترال يا مجمع گزينندگان است كه ميراث دوران پيشا دموكراتيك امريكا بوده و از الزامات دوران جنگ داخلي محسوب مي‌شد. در آن زمان بنيانگذاران امريكا بر اساس الزامات آن مقطع زماني چنين سازوكاري را طراحي كردند تا ايالت‌هاي پرجمعيت به واسطه داشتن جمعيت زياد نتوانند در همه موارد نظرشان را به كرسي بنشانند. هدف از طراحي اين ساختار دموكراتيك دادن يك حق به اقليت‌ها بود تا در شرايط خاص بتوانند مانع تصميم‌گيري اكثريت عليه خودشان شوند. نمونه‌هايي از اين نوع ابتكارها در ديگر دموكراسي‌ها نظير دموكراسي‌هاي انجمني در هلند يا بلژيك ديده مي‌شود به آن معني كه در شرايط خاص اقليت پارلمان مي‌تواند مانع از تصميم‌گيري اكثريت شود. در امريكا رأي الكترال با اين فلسفه شكل گرفت. با رشد و گسترش دموكراسي، به تدريج حق رأي همگاني شد و سياهان و زنان توانستند به حق رأي دست پيدا كنند. به رغم توسعه دموكراسي همچنان برخي از آن ساختارهاي قديمي كه براي مقطع زماني خاصي طراحي شده بودند، از جمله كالج الكترال دست نخورده باقي ماندند. به رغم اينكه اعتراضات زيادي در جامعه امروزي امريكا در خصوص غيردموكراتيك بودن اين ساختار مطرح شده، جمهوري‌خواهان به دليل سود بردن از آن حاضر به حذف رأي الكترال نيستند. در قرن بيست و يكم رأي كالج اكتورال تبديل به رأيي تشريفاتي و نمادين شد؛ چرا كه بر اساس سنت انتخاباتي يكي از كانديداها پس از اتمام شمارش آرا شكست را مي‌پذيرفت و اين رويه طي 120 سال گذشته وجود دارد.
مورد ترامپ دومين موردي است كه كانديداي بازنده از پذيرش شكست در انتخابات سر باز مي‌زند و تلاش مي‌كند با بهره‌گيري از روش‌هاي مختلف نتيجه را به نفع خود تغيير دهد. حدود 150 سال پيش كه يك كانديدا از پذيرش شكست سر باز زد، پيش از مراسم تحليف دو حزب جمهوري‌خواه و حزب دموكرات باهم به تفاهم رسيدند اما امروز ترامپ وضعيت متفاوتي را رقم زده است. تقريبا از روز 10 نوامبر كه رسانه‌ها پيروز نهايي انتخابات رياست‌جمهوري را معرفي كردند و اختلاف آراي دو كانديدا مشخص شد، پيروزي بايدن مسلم بود. از سوي ديگر، تيم حقوقي كارزار دونالد ترامپ به رغم تلاش‌هاي فراوان تا همين امروز هم نتوانست شواهد و استدلال‌هايي جدي در خصوص تقلب در انتخابات ارايه كند؛ به‌طوري كه حتي ديوان عالي كه اكثريت آن را قضات محافظه‌كار تشكيل مي‌دهند و سه قاضي آن مستقيما از سوي رييس‌جمهور فعلي امريكا، دونالد ترامپ منصوب شده‌اند شكايت تيم حقوقي جمهوري‌خواهان را وارد ندانستند و موضوع را بررسي نكردند. در شرايط فعلي هرچند كه ممكن است از نظر حقوقي راه‌هايي نادر و غيرمرسوم براي تغيير نتايج وجود داشته باشد يا وكلاي تيم ترامپ براي كسب درآمد در پي امتحان اين راه‌ها باشند اما نظر غالب حقوقدانان و كارشناسان بر اين است كه اين راه‌هاي نادر اثربخش نخواهند بود و بنابراين بايد جو بايدن را پيروز نهايي انتخابات رياست‌جمهوري دانست. بايد توجه داشت كه ساختار سياسي امريكا ساختاري دموكراتيك است و در بستري دموكراتيك ايستادن در برابر رأي مردم هزينه‌هاي سنگيني دارد و كسي كه بخواهد در برابر دموكراسي بايستد، نه تنها از سوي نهادهاي دموكراتيك كه از سوي مردم نيز طرد مي‌شود. در روزهاي آينده آقاي مايك پنس، معاون اول رييس‌جمهور امريكا بايد به عنوان رييس كنگره نتايج انتخابات را تأييد كند و از نگاه حقوقي و سياسي او به احتمال قريب به يقين اين كار را خواهد كرد. همانطور كه در كالج الكتورال مشاهده شد كه حتي يك الكتور هم حاضر نشد آبروي سياسي و اعتبار خود را قرباني كند و بر خلاف آراي عمومي ايالت، رأي خود را به نفع دونالد ترامپ ثبت نمايد. اين يعني رويه قالب دموكراتيك امسال نيز حفظ مي‌شود و سنا بدون بررسي خاصي نتايج انتخابات را تأييد مي‌كند. به همين دليل درست است كه براساس قوانين هنوز شانسي هرچند ناچيز براي ترامپ وجود دارد، اما با توجه به اينكه حفظ رويه عرفي اهميت دارد، سناتورهاي حزب جمهوري‌خواه و مايك پنس در مقابل رأي مردم نخواهند ايستاد. حزب جمهوري‌خواه امروزه در وضعيت حساسي قرار دارد و اگر اين حزب تصميم بگيرد دموكراسي را به چالش بكشد و در مقابل رأي مردم بايستد، با مشكلات بسياري روبه‌رو خواهد شد. از همين رو نيز بود كه تعدادي از جمهوري‌خواهان ارشد پس از اعلام رأي كالج الكتورال تصميم گرفتند پيروزي بايدن را به رسميت بشناسند. ضمن اينكه از رفتارهاي مايك پنس پس از انتخابات سوم نوامبر مي‌شود حدس زد كه او شكست را پذيرفته و براي آينده سياسي خود حاضر نخواهد شد كه در مقابل رأي مردم بايستد.