واپسين تقلاهاي يك ورشكسته

57 ساله است و براي عالم سياست جوان هم به حساب مي‌آيد. از 2011 تا 2017 عضو مجلس نمايندگان ايالات متحده بود. ژانويه 2017 بود كه عنوان ششمين رييس سازمان اطلاعات مركزي ايالات متحده (سيا) را به مدد انتخاب شدن از سوي دونالد ترامپ به خود اختصاص داد. جايگاهي كه براي او حكم دولت مستعجل را داشت و در نهايت در ماه آوريل سال 2018 از ساختمان سيا به وزارت خارجه ايالات متحده نقل مكان كرد. نام مايك پمپئو، هفتادمين وزير خارجه ايالات متحده از اين پس درست مانند مافوقش ذيل ليست «بدترين‌ها» قيد خواهد شد. دو سال حضور او در وزارت خارجه هم با حاشيه‌هايي در داخل اين وزارتخانه همراه بود و هم با ليستي از ناكامي‌ها در عرصه بين‌المللي. در داخل وزارت ‌خارجه امريكا هركه با پمپئو مخالف بود به حاشيه رانده شد و روابط جاي ضوابط در يكي از حرفه‌اي‌ترين نهادهاي سياسي اين كشور را گرفت، در عرصه سياسي بخشي از بازي در اختيار جراد كوشنر، داماد دونالد ترامپ قرار داشت و مايك پمپئو نيز در مواجهه با دوست و دشمن امريكا يك سياست را پيش برد: يا هر آنچه ترامپ مي‌گويد يا مواجهه با تهديد و تحريم. از متحدان ايالات متحده در اروپا تا رقباي امريكا در شرق يعني چين و روسيه و البته مخالفان واشنگتن در تهران يا كاراكاس همه و همه بايد خود را با سياست «اول امريكا» تطبيق مي‌دادند. متحدان امريكا در ناتو به دليل پرداخت‌هاي نامنظم مالي تهديد به تنهايي شدند، همراهان امريكا در توافقنامه‌هايي چون برجام يا توافقنامه آب و هوايي پاريس عملا به حال خود رها شدند و البته قانون‌شكن‌هايي چون رژيم اسراييل و عربستان سعودي با تكيه به دولت ترامپ چك‌هاي سفيد امضا براي تحميل فشار بر مردم فلسطين و يمن و پيشبرد سياست‌هاي يك‌جانبه در منطقه غرب آسيا را يك به يك خرج كردند. مايك پمپئو در حالي تا ترك وزارت خارجه امريكا كمتر از ده روز فاصله دارد كه وزارت خارجه ايالات متحده نه در استفاده از به اصطلاح ديپلماسي در پرونده‌هايي چون كره شمالي و افغانستان موفق بود و نه در توسل به زور و ابزار تحريم و تهديد در پرونده‌هايي چون ايران يا ونزوئلا. دونالد ترامپ در حالي كاخ سفيد را ترك مي‌كند كه تنها ميراث او يعني عادي‌سازي رابطه چند كشور عربي با رژيم اسراييل هم آنقدر بي‌حساب و كتاب و عاري از برنامه‌ريزي صورت گرفت كه دردسرهاي اين روند براي تيم جو بايدن كم از دستاوردهايش نخواهد بود. با اين همه مايك پمپئو در روزهاي انتقال قدرت هم دست از تخريب برنمي‌دارد: حوثي‌هاي يمن و كوبا را در ليست گروه‌ها و كشورهاي حامي تروريست قرار مي‌دهد و ايران را در داستان‌سرايي بي‌سر و ته ميزبان گروه تروريستي القاعده معرفي مي‌كند. نكته جالب توجه اين است كه در تمام گزارش‌هايي كه در 48 ساعت گذشته از سخنراني بي‌سر و ته پمپئو منتشر شده به اين نكته اشاره شده كه تنها هدف وزير خارجه دونالد ترامپ از اين داستان‌سرايي‌ها، تخريب مسير ديپلماسي پيش روي جو بايدن و توجيه سياست بي‌ثمر فشار حداكثري بر ايران است. در فضاي مجازي بسياري از كارشناسان و خبرنگاراني كه در چهارسال گذشته ناظر رويه ترامپ در قبال ايران بودند اظهارات او را به باد تمسخر و انتقاد گرفته و اين پرسش را مطرح كردند كه اگر وزارت خارجه ترامپ از پيوندهاي القاعده با ايران مطمئن بوده دست روي دست گذاشته و آقاي وزير خارجه 7 روز مانده به وداع با قدرت از اين پيوندها سخن مي‌گويد. در حالي كه تيم جو بايدن، رييس‌جمهور منتخب تلاش مي‌كند در اظهارنظر در حوزه سياست خارجي محافظه‌كارانه صرفه‌جويي كند تا ميزان آسيب‌هاي احتمالي تيم ترامپ به اين پرونده‌ها را به حداقل برساند، مايك پمپئو تلاش مي‌كند با توجيه سياست‌ خارجي ترامپ در چهار سال گذشته، فضاي مخالفت عمومي را براي تغيير فرمان در برخي پرونده‌ها به خصوص ايران، ايجاد كند. پمپئو در حالي روز سه‌شنبه به وقت ايالات متحده ادعاي ميزباني دايم ايران از القاعده را بدون سند و مدرك مطرح كرد كه اين رويه براي جامعه جهاني و افكار عمومي غريبه نبود. 

حداقل در پرونده ايران، هر گامي كه تيم ترامپ برداشت بدون استناد به مدارك و شواهد اطلاعاتي و امنيتي بوده است: دونالد ترامپ با ادعاي تلاش ايران براي دستيابي به بمب اتمي و ناكافي بودن برجام براي نظارت بر فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران از اين توافق خارج شد. ادعايي كه نه مهر تاييد سرويس‌هاي اطلاعاتي و امنيتي امريكا را داشت و نه 12 گزارش (تا زمان خروج امريكا از توافق هسته‌اي) آژانس بين‌المللي انرژي اتمي آن را تاييد مي‌كرد. تيم ترامپ شديدترين فشارهاي اقتصادي را بر ايران تحميل كرد و تضمين داد كه تهران تا نهايت 6 ماه پس از اعمال اين فشارها تن به 12 شرط مايك پمپئو براي توافق جامع با واشنگتن خواهد داد، وعده‌اي كه هرگز عملي نشد. 
ترامپ دستور ترور سردار شهيد قاسم سليماني را داد و پس از اين ترور مايك پمپئو ادعا كرد كه سردار سليماني تهديدي فوري و بالقوه براي امنيت ملي امريكا بوده است. ادعايي كه باز هم از پشتوانه گزارش‌هاي نهادهاي اطلاعاتي و امنيتي امريكا برخوردار نبود و شخص پمپئو نيز نتوانست در جلسه با سناتورهاي امريكايي اين ادعا را اثبات كند كه ترور سردار سليماني به امن شدن بيشتر امريكا منتهي خواهد شد. در حقيقت ترور سردار سليماني در خاك عراق دقيقا خلاف تمام توصيه‌ نهادهاي اطلاعاتي و امنيتي ايالات متحده بود كه تاكيد داشتند اين اقدام جان نيروهاي امريكايي در منطقه را در معرض خطر بيشتر قرار داد. دونالد ترامپ سياست فشار حداكثري با تمركز بر تحريم اقتصادي را بر ايران تحميل كرد تا به قول خود ايران را پاي ميز مذاكره بكشاند كه اين امر نيز ره به جايي نبرد. البته مايك پمپئو همچنان داعيه‌دار موفقيت اين طرح است و تاكيد مي‌كند كه اگر اين سياست ادامه پيدا كند، نتيجه مطلوب ترامپ به زودي حاصل خواهد شد. ادعايي كه در تضاد كامل با نظر متحدان امريكا در برجام است و البته آغاز غني‌سازي 20درصد در ايران هم نشان‌دهنده شكست اين سياست است. روز گذشته، گاردين در نوشتاري تحليلي درباره سخنراني ايران‌ستيزانه مايك پمپئو نوشت: مشاوران جو بايدن معتقدند كه دولت ترامپ تمام تلاش خود را مي‌كند تا مسير تعامل دوباره امريكا با ايران و بازگشت به برجام را براي همه سخت‌تر كند. در چند سال اخير شركاي برجامي امريكا به‌رغم اينكه واشنگتن از اين توافق خارج شد و تهران نيز فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را از سر گرفت اما ترجيح دادند كه شاكله اين توافق را حفظ كنند. اكنون در حالي كه ترامپ از قدرت خداحافظي مي‌كند اما متحد ترامپ در تل‌آويو يعني بنيامين نتانياهو تمام تلاش خود را براي ممانعت از احياي برجام به كار خواهد گرفت. خبرنگار پوليتيكو افشا كرده كه مايك پمپئو پيش از سخنراني روز سه‌شنبه درباره ايران با رييس موساد يوسي كوهن شام خورده است. پيتر برگن از كارشناسان القاعده در انديشكده نيو امريكا در اين باره به گاردين مي‌گويد: پمپئو ادعا مي‌كند كه القاعده خانه جديدي در ايران يافته، اما اين مساله نه يك كشف جديد است و نه واقعا مي‌توان آن را خانه يا مامن جديد خواند، چراكه همه ما مي‌دانيم كه مرز پاكستان و افغانستان همچنان اصلي‌ترين خانه القاعده است. پس از حادثه 11 سپتامبر برخي از اعضاي القاعده و چند نفر از اعضاي خانواده اسامه بن‌لادن به ايران گريختند و سال‌هاي سال هم تحت انواع حصرهاي خانگي بودند. گاردين به نقل از دانيل بايمن از ديگر كارشناس‌هاي القاعده كه در دانشگاه جورج تاون تدريس مي‌كند، مي‌نويسد: نمي‌توان بدون استناد به گزارش‌هاي اطلاعاتي و امنيتي ادعا كرد كه تا چه اندازه اعضاي القاعده در ايران از آزادي رفت و آمد برخوردار هستند. الجزيره در گزارشي سراغ سابقه ادعاها درباره رابطه ايران با القاعده رفته و به نقل از تريتا پارسي از كارشناس‌هاي مسائل ايران و امريكا مي‌نويسد: اظهارات مايك پمپئو به هيچ ‌وجه قانع‌كننده نبودند. سوالي كه بايد از خود بپرسيم اين است كه اگر پمپئو واقعا مدارك قانع‌كننده‌اي درباره هرگونه اتحاد يا ائتلاف القاعده با ايران دارد چرا بايد الان و تنها چند روز مانده به پايان دوره مسووليتش اين اسناد را رو كند؟ پمپئو همان فردي است كه در چهار سال گذشته از هر فرصتي براي اعمال فشار بر ايران استفاده كرده است. او اين ادعاها را مطرح مي‌كند تا سياست فشار حداكثري را توجيه كرده باشد. الجزيره در ادامه به ادعاي اخير پمپئو درباره سلاح‌هاي شيميايي در اختيار ايران هم اشاره كرده و مي‌نويسد كه تهران و واشنگتن در چهار سال گذشته بارها و بارها تا مرز منازعه نظامي مستقيم پيش رفتند. از تنش‌ها در تنگه هرمز تا ترور (سردار شهيد) سليماني. ايالات متحده در ماه دسامبر سه بار اقدام به پرواز دادن بمب‌افكن‌هاي بي‌52 بر فراز خليج (فارس) كرده است، اقدامي كه ترامپ آن را بازدارنده همزمان با سالگرد ترور سردار سليماني خواند. البته همچنان هستند كارشناساني كه نگران دست به اسلحه شدن تيم ترامپ در مقابل ايران در چند روز باقيمانده به پايان رياست‌جمهوري  ترامپ  هستند. اقدامي كه مي‌تواند تمام تصميم تيم جو بايدن براي بازگشت به برجام را تحت‌الشعاع قرار دهد.