آن 1461 روز و اين 33 هزار ساختمان ناايمن‌تهران
پلاسكو هنوز بر سر ما آوار مي‌شود
نورا حسيني
سالگرد پلاسكو بهانه‌اي است كه يادمان بيفتد ساختمان‌هاي بلند اين شهر نقشه راهي براي مهار مخاطرات در زمان‌هاي بحراني ندارند. معاون معماري و شهرسازي شهر تهران مي‌گويد تا به امروز هزار ساختمان مشابه پلاسكو شناسايي كرده‌اند. مي‌گويند اين ساختمان‌ها به تدريج در حال ايمن‌سازي هستند اما هنوز در برابر انتشار ليست ساختمان‌هاي ناايمن مقاومت مي‌شود. ساختمان پلاسكو هم يكي از همين ساختمان‌ها بود كه يك جرقه كوچك در آن به يك حادثه ملي تبديل شد. ساختماني كه بخش مهمي از خاطرات اين شهر است. به جز حكايت تلخ حادثه ريزش پلاسكو، روند ساخت پلاسكوي جديد هم پر از حاشيه است؛ از مقاومت در برابر گرفتن پروانه ساخت تا رفتن پرونده آن به كميسيون ماده 100. ساختماني كه ناگهان ستون‌هايش در چهارراه استامبول بلند شد و مردم هر روز نظاره‌گر ساخت آن بودند بدون آنكه پروانه‌اي براي ساخت داشته باشد. موضوع بررسي تخلفات ساختماني پلاسكو در ۳ بخش تامين پاركينگ مورد نياز، پرداخت عوارض ساخت و ساز و شروع عمليات ساختماني بدون دريافت پروانه بود كه با مصوبات شوراي عالي شهرسازي و تفاهم با شهرداري اين تخلفات برطرف شد. در حالي كه ساختمان پلاسكو در حال اتمام است، پروانه آن چند روز مانده به سالگرد حادثه پلاسكو صادر مي‌شود. اما علي محمد سعادتي، شهردار منطقه 12 مي‌گويد: صدور پروانه ساختماني بخشي از مصوبه شوراي عالي شهرسازي بوده و او به عنوان مجري قانون نمي‌توانسته نسبت به آن بي‌توجه باشد.
روزي كه خبر از صدور پروانه ساختماني پلاسكو داده شد، اعلام شد كه تهران هزار ساختمان با خطر‌پذيري مشابه پلاسكو دارد؛ سهم منطقه مركزي شهر تهران كه تعداد زيادي از بناهاي قديمي دارد، چقدر از اين ساختمان‌هاي ناايمن است؟
سال ۹۵ بعد از اتفاقي كه در پلاسكو افتاد پايش ساختمان‌هاي منطقه را آغاز كرديم سه شاخص مورد بررسي قرار گرفت. ساختمان‌هايي كه ميزان نفرات و تردد در آنها بالا بود، نوع كالا و موادي كه دپو مي‌شد و دسترسي آن ساختمان‌ها به معبر امدادرساني كه پس از پايش صد ساختمان مشابه پلاسكو شناسايي شد كه ممكن بود در صورت حادثه‌اي غيرمنتظره اتفاق پلاسكو در آنها تكرار شود بنابراين اخطار‌هايي براساس دستورالعمل‌هاي آتش‌نشاني به اين ساختمان‌ها ارسال شد تا تغييرات لازم انجام شود. ساختمان‌هايي كه كالا را در راهروها داشتند و سيستم برقي‌شان نياز به اصلاح داشت اصلاحات لازم را انجام دادند و شرايط داخلي ساختمان را در جهت ايمن‌سازي عوض كردند اما برخي نيز تمكين نكرده كه با حكم قضايي اين ساختمان‌ها را پلمب كرديم و از فعاليت آنها جلوگيري شد و همچنان ايمن‌سازي اين ساختمان‌ها در جريان است اما نكته‌اي كه قابل توجه است ساختمان‌هايي است كه از لحاظ ميراثي ارزشمند هستند اما مساله‌شان خشت و گلي است و به روش سنتي ساخته شده و براي مسائلي مانند زلزله و حوادث احتمالي ايمني لازم را ندارند. روش مقاوم‌سازي اين نوع ساختمان‌ها بايد به تاييد ميراث فرهنگي برسد اما هنوز چارچوبي براي ايمن‌سازي قابل اعتماد به اين نوع ساختمان‌هاي خشت و گلي كه چارچوب‌هاي چوبي دارند تهيه نشده و امكان مقاوم‌سازي آنها فراهم نيست.
گلايه‌اي بود كه وقتي ساختمان پلاسكو در حال اتمام است چرا به جاي گواهي عدم خلاف برايش پروانه ساخته شده است؟
اگر به متن مصوبه شوراي‌عالي شهرسازي كه در دسترس نيز هست مراجعه كنيم در اين متن اشاره شده كه شهرداري درخصوص صدور پروانه با لحاظ وضعيت اجرايي اقدام كند وقتي شوراي عالي شهرسازي عنوان عالي‌ترين مرجع تصميم‌گيري در اين حوزه بر اين موضوع تاكيد داشته و شهرداري به عنوان مجري قوانين بايد بر رعايت مصوبات شورا جديت داشته باشد.اين موضوع را نبايد فراموش كنيم كه نگاه ما به پلاسكو با ساختمان‌هاي معمول ديگر تفاوت دارد. انتظار اجتماعي باتوجه به شرايط اين ساختمان بسيار بالا بود. انتظاراتي كه باعث شد آغاز ساخت آن با تاخير انجام شود. اين ساختمان شخصي بود، شهرداري و شوراي عالي شهرسازي نمي‌توانستند براي طراحي آن الزام برگزاري مسابقه را مطرح كنند تا نسل جوان هم بتوانند در فرآيند كار تاثيرگذار باشند.اگر اين ساختمان خصوصي بود شرايط نما و طراحي آن توسط كميته داوري بررسي نمي‌شد. در مجموع چون در شوراي‌عالي شهرسازي تاكيد بر صدور پروانه ساختماني شده است طبيعتا ما نيز تابع مرجع تصميم‌گيري در اين حوزه هستيم.
به نظر مي‌رسد در جريان ساخت پلاسكو عقب‌نشيني‌هاي زيادي از قانون به بهانه كسبه تبعات اجتماعي انجام شد؟
ما عقب‌نشيني نكرديم؛ همان‌طور كه مي‌دانيد تا زماني كه مصوبه شوراي‌عالي شهرسازي نيامده بود و تكليف پاركينگ‌هاي ساختمان روشن نشده بود شهرداري مجوز فعاليت‌هاي اجرايي را نداد و در برهه‌اي از زمان فعاليت‌ها متوقف شد هر چند براي ندادن پاركينگ به اين ساختمان توضيح دارد. دلايل وجود دارد محدوده مركزي شهر باتوجه به شرايط ترافيكي كه دارد نبايد اقداماتي انجام شود كه انگيزه استفاده از خودروي شخصي در آن ايجاد شود و احداث پاركينگ براي اين ساختمان مي‌تواند انگيزه‌اي براي استفاده از خودروي شخصي براي حضور در اين ساختمان باشد. ما در تقاطع جمهوري و فردوسي با تراكم فوق‌العاده خودرو مواجه هستيم و ساخت پاركينگ براي 700 تا هزار خودرو مي‌تواند مشكلات ترافيكي بنيادين براي منطقه ايجاد كند. شايد برخي تصميم‌گيري‌هاي شوراي‌عالي شهرسازي درخصوص پلاسكو با نظرات شخصي من مطابقت نداشته باشد اما به عنوان مجري قانون مكلف به اجراي مصوبات بالاترين مرجع تصميم‌گيري در اين حوزه هستيم.