پايان شگفتي‌هاي ترامپ

دونالد ترامپ، تا ظهر روز 20ژانويه (فردا چهارشنبه) رييس‌جمهور امريكا است، اين يك واقعيت است كه او تا آخرين دقيقه رياست‌جمهوري‌اش براساس قانون اساسي امريكا حق عفو متهمان را بنا به تشخيص خود خواهد داشت. درست 20سال پيش، 20ژانويه 2001، بيل كلينتون رييس‌جمهور وقت امريكا نيز در آخرين دقايق رياست‌جمهوري‌اش، ساعتي پيش از واگذاري قدرت به جورج بوش، فهرستي براي عفو 140محكوم را منتشر كرد كه در ميان آنها چهره‌هاي جنجالي حضور داشتند. قطعا دونالد ترامپ هم از اين امكان براي افراد مدنظر خود استفاده خواهد كرد. چنين اقدامي از سوي رييس‌جمهور امريكا نه بي‌سابقه است و نه از لحاظ قانوني مورد اشكال يا مناقشه. آنچه توجه رسانه‌ها را در ماه‌هاي گذشته جلب كرده است، اين نكته است كه آيا دونالد ترامپ تصميم دارد خودش را نيز در قالب حكم عفو از محاكمه در امان نگه دارد يا نه. بسياري از حقوقدانان ترديد دارند كه به لحاظ قانوني اين امكان در اختيار رييس‌جمهور امريكا وجود داشته ‌باشد كه بتواند خود را عفو كند. بحث حقوقي در مورد امكان چنين اقدامي از جمله عفو رييس‌جمهور براي خودش و همچنين عفو نزديكانش از احتمال صدور كيفرخواست و اتهام‌هايي كه هنوز مورد پيگيري قرار نگرفته است، اين روزها در امريكا يكي از بحث‌هايي است كه در ميان حقوقدانان و رسانه‌هاي امريكايي در جريان است، اما قالب نظرات دست‌كم در زمينه بحث امكان عفو خود رييس‌جمهور، منفي است. با اين حال سوابقي داشته‌ايم كه فردي قبل از محاكمه توسط رييس‌جمهور عفو شود، براي مثال جرالد فورد، رييس‌جمهور امريكا، ريچارد نيكسون، رييس‌جمهور مستعفي را پيش از آنكه به هيچ اتهام محاكمه شود، مورد عفو قرار داد. نيكسون هرگز به خاطر رسوايي واترگيت محاكمه نشد، چرا كه جرالد فورد او را عفو كرده ‌بود. اما اينكه آيا ترامپ هم بتواند به لحاظ قانوني هر كسي را به صورت پيشاپيش از اتهام‌هايي كه هنوز براي آنها محاكمه نشده است، عفو كند، مورد ترديد و مناقشه قرار دارد، هر چند كه بي‌سابقه نيست. در هر صورت بايد تا واپسين ساعات رياست‌جمهوري ترامپ منتظر ماند تا فهرست تمامي كساني كه توسط او عفو مي‌شوند منتشر شود. حتي اگر دونالد ترامپ، خود و نزديكانش را مورد عفو قرار دهد، مساله اين است كه چنين عفوي فقط در دادگاه‌هاي فدرال قابل قبول است و عفو رياست‌جمهوري در دعاوي و احكامي كه دادگاه‌هاي ايالتي صادر مي‌كنند، اثري نخواهد داشت. در نتيجه حتي كساني كه امروز و فردا ممكن است مورد عفو رياست‌جمهوري قرار بگيرند، نهايتا از كيفرخواست و پيگرد در دادگاه‌هاي ايالتي در امان نخواهند ماند. براساس رويه چهار سال گذشته، دونالد ترامپ قطعا شگفتي‌هايي را در ميان فهرست عفو قرار خواهد داد. اما به جز صدور احكام عفو، چندان اختيار ديگري براي رييس‌جمهور امريكا باقي نمانده است كه بتواند تا ظهر فردا باعث شگفتي يا غافلگيري شود. براساس رويه‌هاي جاري و سنت رياست‌جمهوري در امريكا چندان كاري باقي نمانده است كه دونالد ترامپ بتواند بدون مقدمه به آن متوسل شود. براي مثال اين امكان وجود دارد كه او در واپسين روز كاري مقام بلندپايه‌اي را عزل كند، هر چند مشخص نيست كه عزل و نصب يك‌روزه تاثير چنداني در عملكرد درازمدت دولت فدرال امريكا داشته ‌باشد. به هر تقدير اين روزها، دونالد ترامپ از تب و تاب و هيجاني كه در گذشته داشت افتاده است. او رسانه اصلي‌اش كه توييتر بود را از دست داده است. اين روزها به نظر مي‌رسد كه دونالد ترامپ عملا درون كاخ سفيد هم منزوي شده است و عملا كارهاي اجرايي در اختيار مايك پنس، معاون او قرار گرفته است.  ظاهرا به نظر مي‌رسد كه ديگر اساسا حرف‌شنوي در ميان مقام‌هاي اجرايي و نيروهاي مسلح از ترامپ از بين رفته است و همه به نظر مي‌رسد كه منتظر هستند 24ساعت پاياني زمامداري او هم به پايان برسد و تكليف يك‌سره شود. در چنين شرايطي بعيد مي‌دانم كه دونالد ترامپ قصد داشته ‌باشد دست به اقدام خارق‌العاده‌اي بزند. در اين فضا اگر دونالد ترامپ قصد داشته‌ باشد دست به اقدام عجيبي بزند، آنگاه مساله بركناري او از قدرت در روز پاياني ممكن است جدي‌تر شود و حتي در صورت اقدامي غيرقابل قبول، جمهوري‌خواهان هم از اقدام‌هاي عملي عليه او كه بتواند آينده سياسي‌اش را كاملا با مشكل مواجه كند، حمايت كنند. ترامپ از روزي كه در پي فشارهايي وادار شد حمله به كنگره امريكا را محكوم كند، شاهد رفتارهايي متفاوت از سوي او هستيم و اقدام‌هاي هيجاني، غيرعقلاني و شگفتي‌ساز از او شاهد نيستيم. ديگر ترامپي كه هر ساعت يك خبر و شگفتي تازه ايجاد مي‌كرد، در 10روز گذشته نديده‌ايم و بعيد مي‌دانم در اين ساعات باقيمانده هم دست به كاري بزند كه همه شگفت‌زده شوند. نهايتا تا لحظه‌اي كه جو بايدن، روي انجيل دست بگذارد و سوگند ياد كند، به لحاظ قانوني دونالد ترامپ همچنان رييس‌جمهور است و از تمام اختيارات رياست‌جمهوري همچنان برخوردار است، اينكه او در اين روز آخر قصد داشته ‌باشد از چنين اختياراتي چه استفاده‌اي ببرد، هنوز بر كسي روشن نيست و بايد منتظر ماند تا اين واپسين روز رياست‌جمهوري پرفراز و نشيب و پرشگفتي هم به پايان برسد.