روز ضرب‌الاجل از راه رسيد
ايران و 1+5 در دوئل پاياني
علي‌اكبر صالحي به همراه محمد‌جواد ظريف به وين آمد
ادامه از صفحه اول
در اين مرحله از مذاكرات هسته‌اي تنها واژگاني كه مي‌تواند گوياي فضاي حاكم بر مذاكرات باشد در حقيقت تكراري است و به گونه‌اي خنثي هم انتخاب مي‌شود كه راه براي هرگونه تعبير و تفسير مسدود شود. با اين همه جان كري پس از ديدار با آمانو، مذاكراتش با وي را خوب توصيف كرد. جان كري كه در چند روز گذشته به دليل گذراندن دوران نقاهت چندان مقابل دوربين خبرنگاران حاضر نمي‌شود با استفاده از فضاي توييتر در خصوص اين ديدار توضيحاتي كوتاه داد: ديدار خوبي با آمانو، مديركل آژانس داشتم. از او به دليل فداكاري و فعاليت سختش در طول مذاكرات، سپاسگزاري مي‌كنم.
ورود مرد روس‌ها به وين
سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه امروز به وين مي‌رسد. لاوروف به همراه همتاي چيني خود دو وزير امور خارجه‌اي بودند كه در دو روز نخست حضور ظريف در وين به اتريش نيامدند و فضا را براي رايزني‌هاي وزرايي كه ظاهرا اختلاف‌نظرهاي بيشتري با هم دارند، باز گذاشتند. لاوروف در حالي به وين مي‌آيد كه طبق برنامه اعلام شده، نخستين ميزبان وي جان كري از ايالات متحده است. البته شايد با توجه به حجم اختلاف‌هاي حاشيه‌هاي ميان امريكا و روسيه بايد اين ديدار را نوعي دوئل ميان دو رقيب در روزهاي جنگ سرد سياسي خواند. روسيه از پس از نوامبر 2014 كه مذاكرات به مدت هفت ماه ديگر تمديد شد تا به امروز در بسياري از حوزه‌ها به خصوص در مساله برگشت‌پذيري تحريم‌ها با امريكا در اين مذاكرات مخالفت كرده است. احتمالا ديدار ميان ظريف و لاوروف هم پس از رسيدن هر دو نفر به وين برنامه‌ريزي خواهد شد. در حالي كه گفته مي‌شود وزراي امور خارجه‌اي كه در 24 ساعت گذشته وين را ترك كرده‌اند دوباره و به توالي خود را به كوبرگ خواهند رساند اما هنوز مشخص نيست كه لاوروف پس از ديدارها با همتاهاي خود از ايران و روسيه در روز ضرب‌الاجل به مسكو باز خواهد گشت يا مي‌ماند تا كار را تمام شده ببيند.
همه از تصميم سخت سياسي مي‌گويند
آلن اير، سخنگوي فارسي زبان وزارت امور خارجه امريكا تنها چهره امريكايي است كه در ميان خبرنگاران ايراني حاضر مي‌شود و به سوال‌هاي متفاوت، پاسخ‌هايي تقريبا تكراري با نوعي هدف‌گذاري خاص را مي‌دهد. رسانه‌هاي امريكايي از پس از تفاهم لوزان عملا بازي تقسيم تقصير را آغاز كرده‌اند و هركدام به نحوي تلاش مي‌كنند بر تغيير موضع مذاكره‌كنندگان امريكا به نسبت آنچه در لوزان به دست آمد، سايه بيندازند. آلن اير مانند مذاكره‌كنندگان ايران و ديگر كشورها تاكيد دارد كه شكاف‌ها همچنان باقي است. وي روند مذاكرات هسته‌اي را اين‌گونه تشريح مي‌كند: همه طرف‌ها متعهد به رسيدن به توافق جامع و پايدار هستند. اين فرصت كم نظيري است كه نبايد از دست برود. در دو هفته پيش همه مذاكره‌كنندگان به‌طور فشرده و بدون وقفه سخت در تلاش بودند تا اختلافات باقي مانده حل شود. اما اختلافات و شكاف‌ها كه بعضي از آنها عمده است، سرجاي خود باقي مانده‌اند. راه‌حل‌هاي فني براي اين مسائل در دسترس است، اما معلوم است كه براي نيل به اين مطلوب، يعني توافقي در چارچوب تفاهم لوزان در چند روز آينده بايد تصميم‌هاي سخت سياسي اتخاذ شود.
آلن اير در حالي از تصميم‌هاي سخت سياسي سخن مي‌گويد كه محمد‌جواد ظريف در چند روز اخير بارها طرف مقابل را به زياده‌خواهي متهم كرده و تاكيد كرده است كه با ايران بايد با زبان عزت سخن گفت. آلن اير همچنين درباره تمديد مذاكرات گفت: نظر ما همچنان رسيدن به توافق پيش از 30 ژوئن است. ممكن است چند روز بيشتر لازم باشد، مثل آن چه در لوزان اتفاق افتاد اما هيچ برنامه‌اي براي تمديد بلند مدت‌تر لازم و مطرح نيست. تمركز هيات‌هاي مذاكره‌كننده روي كار خود در اتاق مذاكرات است. هر كشوري خطوط قرمز خودش را دارد كه توسط حكومتش براي پيشبرد منافع و مصالح ملي ترسيم شده است. آنچه براي رسيدن به آن لازم و كافي است فقط تصميم‌هاي سخت سياسي است. ما اميدوار هستيم كه در چند روز آينده در وين تلاش همه ما براي رسيدن به اين هدف مثمرثمر شود.
فرانك والتراشتاين ماير، وزير امور خارجه آلمان كه براي ديدار با ظريف و كري به وين آمده و بازگشته است، در گفت‌وگو با روزنامه آلماني ولت ام زونتاگ در اين خصوص گفت: هدف ما اين است كه تا پايان ژوئن به نتيجه برسيم اما برخي مسائل كليدي هنوز حل نشده باقي مانده است. اگر ايران و قدرت‌هاي جهاني نتوانند به يك توافق دست پيدا كنند، اين مساله مي‌تواند به يك رقابت تسليحاتي جديد در منطقه بحران زده خاورميانه منجر شود. اما از طرف ديگر يك توافق كمك خواهد كرد تا اين كشور (ايران) به جامعه بين‌الملل بازگردد كه براي نسل جواني كه خواستار ارتباط با ديگر كشورهاي جهان هستند، سودمند خواهد بود.
همزمان لوران فابيوس، وزير خارجه فرانسه نيز براي چندمين بار تاكيد كرد كه توافق با ايران بايد توافقي قرص و محكم باشد كه اجازه دستيابي اين كشور به سلاح هسته‌اي را ندهد. رييس دستگاه ديپلماسي فرانسه كه شب يكشنبه وين را براي شركت در نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد درباره آب و هوا ترك كرد، روز گذشته طي اظهاراتي در نيويورك گفت: توافق با ايران بايد به‌منظور پيشگيري از دستيابي اين كشور يا ساير كشورهاي منطقه به سلاح هسته‌اي، توافقي محكم و استوار باشد. ما توافق كرده‌ايم چيزي نگوييم. ما با روسيه و چين همكاري بسيار خوبي در مذاكرات مربوط به ايران داريم. مذاكره‌كنندگان تعمدا تصميم گرفته‌اند براي اتمام مذاكرات هسته‌اي تاريخ تعيين نكنند. پيشرفت‌هايي به دست آمده اما اين هنوز پايان فرآيند مورد نظر نيست.
بازي رسانه‌هاي امريكايي با متن فرضي توافق
فضاسازي‌هاي رسانه‌اي آغاز شده است. به نظر مي‌رسد برخي كشورهاي حاضر در مذاكرات بخش‌هايي از درخواست‌هاي خود را از طريق بازوهاي رسانه‌اي خود و خارج از اتاق مذاكرات دنبال مي‌كنند. بلومبرگ در تازه‌ترين گزارش خود كه از سوي هيچ منبع موثق حاضر در مذاكرات هم تاييد نشده است ادعا مي‌كند كه ايران موافقت كرده است تحريم‌ها پس از تاييد اجراي تعهدات تهران از سوي آژانس، برداشته شود. در اين گزارش با اشاره به اظهارات فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كه ديروز گفت مذاكرات پيشرفت داشته، آمده است: «دو ديپلمات از شش كشور مذاكره‌كننده با ايران با تاكيد بر اين پيشرفت، گفتند كه اين كشور موافقت كرده است تا زماني كه بازرسان سازمان ملل اعمال محدوديت‌ها (بر برنامه هسته‌اي ايران) را تاييد كنند، براي كاهش تحريم‌ها منتظر بماند. قرار است جزييات نهايي در ارزيابي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از ابعاد احتمالي نظامي فعاليت‌هاي هسته‌اي گذشته ايران، مشخص شود.» اين پايگاه بر اساس همين ادعاي مطرح‌شده از سوي ديپلمات‌هاي بي‌نام، نوشته است كه با اين حساب يكي از موانع كه همان خواسته تهران براي لغو فوري تحريم‌ها همزمان با امضاي توافق بود، از ميان برداشته شده است. در بخش ديگري هم از اين گزارش در مورد تحريم‌ها آمده است: «به گفته چند ديپلمات از دو هيات، تحريم‌ها عليه ايران، از جمله محدوديت‌ها بر بخش نفت و بانكداري، متناسب با اجراي توافق از سوي ايران، فازبندي مي‌شوند. به گفته آنها، مذاكرات بر سر ترتيب دقيق كاهش تحريم‌ها و همچنين زمان صدور قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل كه توافق را تاييد كرده و راه را براي كاهش تحريم‌ها باز مي‌كند، در حال مذاكره است. «اين ادعا در حالي مطرح مي‌شود كه پيش از اين تهران به صراحت مخالفت خود را با منوط كردن تعهدات طرف مقابل به تاييد اقدامات ايران از سوي آژانس، ابراز كرده است.
از سوي ديگر روزنامه نيويورك‌تايمز نيز در گزارشي به تفسير موضوعات مهم مذاكرات هسته‌اي پرداخته و نوشته است كه بر اساس ارزيابي مقامات امريكايي، اجراي تعهدات اصلي ايران بين شش ماه تا يك سال زمان مي‌برد. در اين گزارش از «زمان گريز حين اجراي توافق و پس از آن»، «بازرسي از همه‌جا»، «حل مسائل گذشته» و «زمانبندي برداشتن تحريم‌هاي اقتصادي» به عنوان مسائل مهم مطرح در گفت‌وگوها ياد شده است. به گزارش فارس، ديويد سنگر و مايكل گوردون نويسندگان اين مطلب، كه جهت‌‌گيري‌هاي آشكار آنها و بيان مطالب نادرست در گزارش‌هاي هسته‌اي‌شان گاها اعتراض كارشناسان امريكايي را نيز برانگيخته، در بخش مربوط به زمان گريز، با بيان اينكه تهران به دنبال آن است كه پس از انقضاي توافق، يعني دوره حدودا 10 سالهاي كه در لوزان اعلام شد، به سمت «برنامه هسته‌اي صنعتي» حركت كند، نوشته‌اند: «اما برخي كارشناسان نگران هستند كه اين امر ايران را در موقعيتي به مراتب بهتر از امروز براي حركت فوري به سمت بمب قرار مي‌دهد. تنها همين چشم‌انداز كافي است تا عربستان سعودي را هم به صرافت دستيابي به سلاح بيندازد. بنابراين آقاي (جان) كري (وزير خارجه امريكا) و تيم مذاكره‌كننده‌اش همراه با ارنست مونيز، وزير انرژي امريكا بايد با ايران بر سر اينكه اين كشور با چه سرعتي مي‌تواند فعاليت‌هاي غني‌سازي خود را بين سالهاي 11 تا 15 توافق، بسط و گسترش دهد، به تفاهم برسند. همچنين ايران ذيل توافقي با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي موسوم به «پروتكل الحاقي»، بايد متعهد شود كه هرگونه برنامه‌اي را براي توسعه توانمندي‌هاي هسته‌اي‌اش بعد از گذشته 10 سال از توافق، از مدت‌ها قبل (به آژانس) اطلاع دهد. اما اين «اطلاعيه‌ها» گستره فعاليت‌هاي اين كشور را محدود نمي‌كند. در پايان گزارش سنگر و گوردون به نحوه برداشته شدن تحريم‌هاي ايران اشاره و عنوان شده است كه اين تحريم‌ها بايد پس از اجراي تعهدات ايران برداشته شوند. به نوشته نيويورك‌تايمز «ارزيابي مقامات امريكايي اين است كه برداشتن گام‌هاي كليدي بين 6 ماه تا يك سال زمان مي‌برد: كاهش شمار سانتريفيوژهاي فعال، انبار كردن باقي آنها، كاهش ذخاير اورانيوم ايران، حذف قطعات كليدي رآكتور آب سنگين و ارايه دسترسي به دانشمندان و اسناد.»