انتشار آثاري به قلم محققان و پژوهشگران ايراني در زمينه‌هاي گوناگون علوم انساني را بايد به فال نيك گرفت. متاسفانه در سال‌هاي اخير همچنان كه شاهد كاهش چشمگير آثار تاليفي هستيم، مي‌بينيم كه عمده آثاري كه در اين زمينه‌ها خلق مي‌شود به ترجمه اختصاص يافته است. در اين ميان انتشار كتاب‌هايي كه ولو حاصل گردآمدن مقالات مولفين باشد، غنيمت است.
«خرد سياسي» و «كانت به روايت ايراني» عناوين دو كتاب تازه از
سيد علي محمودي است كه به تازگي وارد بازار كتاب شده است.
«خرد سياسي» كتابي است كه اجمالا به معرفي آراي سياسي فيلسوفان بزرگ و نظريه پردازان مشهور علم سياست از دوران باستان تا قرن نوزدهم ميلادي مي‌پردازد. اين كتاب در پي فهم، تبيين، تحليل و نقد فلسفه‌ها و انديشه‌هاي سياسي در دوره‌هاي مختلف و آراي فيلسوفاني نظير افلاطون، ارسطو، ماكياولي، هابز، جان لاك، مونتسكيو و آلكسي دوتوكويل است. دوره‌هايي كه در سير تطور و تكوين تاريخ انديشه سياسي جهان، نقش موثر و تعيين‌كننده‌اي داشته‌اند. در واقع بنيان‌هاي فكري و فلسفي دوران جديد كه به تاسيس فرهنگ‌ها و تمدن‌هاي امروزين انجاميده در همين دوره‌ها نهاده شده است. «خرد سياسي» حاصل پژوهش‌هاي نويسنده در دهه‌هاي 70 و 80 است كه مطالب آن طي يادداشت‌هايي در دوره مذكور در نشريات و روزنامه‌هايي از قبيل «اعتماد ملي»، «ايران»، «شهروند امروز»، «كيهان انديشه»، «كيهان فرهنگي»، «صبح آزادي» و «مهرنامه» منتشر شده‌اند و در اين كتاب مورد بازنگري، تكميل و تنقيح قرار گرفته است.
«خرد سياسي» در چهار بخش تنظيم شده است؛ بخش نخست، چالش فكري ارسطو و افلاطون را در باب دو مفهوم و رويكرد آرمان گرايي و واقع‌گرايي تبيين مي‌كند. مفهوم‌هايي كه پس از حدود 2500 سال هنوز مورد بحث‌ها و مناقشه‌هاي فراوان است. مطلب دوم در اين بخش درباره دو مفهوم «انسان خوب» و «شهروند خوب» بر پايه انديشه‌هاي ارسطو و پيامدهاي برگزيدن هر يك در سياستگذاري‌هاي كلان آموزشي و پرورشي است.
بخش دوم با عنوان «ماكياولي» در سه نوشتار به تبيين، تحليل و نقد انديشه‌هاي سياسي ماكياولي و ارتباط آن با اخلاق، دين و عقلانيت با رجوع به آثار اصلي او مي‌پردازد.
بخش سوم به فلسفه سياسي هابز و لاك درباره آزادي، اقتدارگرايي، تساهل و مدارا، انقلاب، دموكراسي ليبرال و موضوع استقلال نهاد دين از حكومت مي‌پردازد.
بخش چهارم كه واپسين بخش اين كتاب است از سويي بنيان‌هاي فكري و آموزه‌هاي روشنفكري را مورد بحث قرار مي‌دهد و از سوي ديگر به نقد مكتب اخلاقي فايده‌گرايي مي‌پردازد كه در سده نوزدهم با انديشه‌هاي جرمي بنتام، جيمز ميل و جان استوارت ميل در انگلستان به اوج خود رسيد اما كماكان مكتب مختار و اصلي زمامداران سياسي در جهان امروز است.
سپس فلسفه تفكيك قوا در انديشه‌هاي مونتسكيو مورد بحث قرار مي‌گيرد. دو مطلب پاياني اين بخش يكي در مورد «خودكامگي اكثريت» در انديشه‌هاي توكويل و ديگري ديدگاه‌هاي او درباره ارتباط ميان دين و سياست است. اهميت و شايد وجه تمايز «خرد سياسي» نسبت به ساير كتاب‌هايي كه در اين حوزه تا پيش از اين منتشر شده را بتوان در اين نكته دانست كه مجموعه مطالب آن با نگاه به جامعه ايران و به ويژه بحران‌ها، كاستي‌ها، نيازها، ضرورت‌ها و خواسته‌هاي آن فراهم آمده است.
به اعتقاد نويسنده گرانيگاه اين متن‌ها نيز چيزي جز شناخت خرد سياسي و چگونگي دستيابي به آن و گسترش و ژرفا بخشيدن به آن در ايران امروز و فردا نيست.
ما و فيلسوف مدرنيته
«كانت به روايت ايراني» عنوان دومين كتابي است كه از
سيد علي محمودي به تازگي منتشر شده است.
سيدعلي محمودي پيش از اين «فلسفه سياسي كانت» را تاليف كرده بود. به گفته نويسنده، «كانت به روايت ايراني»، پژوهشي درباره انديشه‌هاي فلسفي كانت است كه پس از «فلسفه سياسي كانت» يعني نخستين كتاب وي درباره كانت ادامه يافته است.
آشنايي مولف با كانت از آخرين سال‌هاي دهه 1370آغاز شده و سپس بخش‌هايي از تحصيلات دوره دكتري‌اش را به آن اختصاص داده است.
در اين اثر، مطالب «پيش زمينه‌هاي فهم صلح پايدار كانت» و «ايرانيان در مواجهه با نقدهاي چهارگانه كانت» براي نخستين‌بار است كه منتشر مي‌شود. اما ساير مطالب آن پيش از اين در نشريات و مجلاتي از قبيل «آيين»، «اطلاعات سياسي- اقتصادي»، «اخلاق سياسي» (دفتر برنامه‌ريزي اجتماعي و مطالعات فرهنگي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري)، «پژوهش حقوق و سياست» (دانشگاه علامه طباطبايي)، «جهان كتاب»، «كتاب ماه علوم اجتماعي»، «مطالعات انتقادي در فلسفه كانت»، مجموعه مقالات سمينار كانت (موسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران) و «همشهري» منتشر شده كه البته براي كتاب حاضر مجددا مورد بازنگري و مداقه قرار گرفته‌اند.
«كانت به روايت ايراني» شامل چهار بخش و يك پيوست است؛ بخش اول با عنوان «كانت، فلسفه سياسي و فلسفه تاريخ» است. اين بخش شامل دو مطلب مي‌شود اولي در واقع گزارشي فشرده از رساله فلسفه سياسي كانت است و دومي به فلسفه تاريخ كانت مي‌پردازد.
«كانت، اخلاق و سياست» عنوان دومين بخش كتاب است كه به رابطه اخلاق و سياست در فلسفه انتقادي كانت، قابليت‌ها و ظرفيت‌هاي كاربردي اخلاق كانتي و همچنين رويكرد جامعه جهاني به اخلاق كانتي مي‌پردازد.
عنوان بخش سوم كتاب، «كانت و صلح پايدار» است كه به بررسي و مداقه در پيش زمينه‌هاي فهم رساله صلح پايدار كانت و بازتاب آن در جهان امروز مي‌پردازد.
«كانت به رويات ايراني» عنوان آخرين بخش از كتاب
سيد علي محمودي است كه در آن به پيشينه كانت‌شناسي در ايران با تمركز به رساله‌هاي بنيادين كانت يعني نقد عقل محض، نقد عقل عملي، نقد قوه حكم و همچنين موضوع فلسفه سياسي (نقد چهارم) مي‌پردازد. در اين بخش سپس آموزه‌هاي راهگشا و درس‌آموز كانت در جهت اصلاح نظام سياسي ايران و همچنين روابط سياسي و اجتماعي در عرصه عمومي ميان ايرانيان مطرح شده است. «كانت و ايران امروز» نيز دومين مطلبي است كه در آخرين بخش اين كتاب قرار گرفته است كه در آن چگونگي انتقال انديشه‌هاي فيلسوفان مغرب‌زمين به ايران و موضوع غفلت انديشه‌هاي بنيادين، تاثير خرد انديشه‌هاي فيلسوفان مغرب زمين به ايران و موضوع غفلت از انديشه‌هاي بنيادين، تاثير خرد خود بنياد بر قلمروهاي روشنفكري ايراني، تلاقي اخلاق كانتي و اخلاق عقلي معتزله، موضع روشنفكري ما در برابر اخلاق و نسبت آن با سياست و حكومت، فلسفه تاريخ كانت و قرابت آن با ديدگاه‌هاي شيعيان درباره تاريخ، تفاوت انقلاب و نظام جمهوري و همچنين چرايي نياز ما ايرانيان به انديشه‌هاي كانت مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.