با معمار چيني توافق ايران و عربستان آشنا شويد
اعتمادآنلاين
توافق بين عربستان سعودي و ايران در هفته گذشته براي برقراري مجدد روابط، چين و ديپلمات ارشد آن، وانگ‌يي، را در مركز سياست خاورميانه قرار داد. اين مرد 69 ساله كه يك دولتمرد باهوش است، دهه‌ها در پشت صحنه در منطقه براي تامين منافع سياسي و اقتصادي پكن كار كرده است.
به گزارش اعتمادآنلاين و به نقل از المانيتور، وانگ‌يي كه رياست كميسيون مركزي روابط خارجي حزب كمونيست چين را برعهده دارد، درباره توافق ايران و عربستان با مساعد العيبان، مشاور امنيت ملي عربستان و همتاي ايراني او علي شمخاني مذاكره كرد.
وانگ‌يي يكي از باتجربه‌ترين ديپلمات‌هاي چين به حساب مي‌آيد و با وزراي خارجه متوالي در عربستان سعودي، ايران و ساير كشورهاي منطقه روابط برقرار كرده است. وانگ‌يي در پكن متولد شد و يك سابقه متوسط دارد. او در دانشگاه مطالعات بين‌المللي پكن -دانشكده وزارت خارجه چين- تحصيل كرد. او هر دو زبان انگليسي و ژاپني را آموخت. ازدواج او نيز به نوعي درون‌سازماني به حساب مي‌آيد. پيتر مارتين، روزنامه‌نگار در كتاب سال 2021 خود با عنوان «ارتش غيرنظامي چين» نوشت كه همسر وانگ‌يي، دختر سفير سابق چين در سازمان ملل است.
وانگ‌يي كار ديپلماتيك خود را در سال 1982 آغاز كرد و قبل از اينكه در سال 2001 معاون وزير وزارت خارجه شود، در سمت‌هاي مختلفي خدمت كرد. در سال 2004، وانگ‌يي سفير در ژاپن شد و در سال 2008 زماني كه به عنوان مدير دفتر امور تايوان شوراي دولتي منصوب شد، دوره سفارت او در ژاپن هم تمام شد.
وانگ‌يي از سال 2013 تا دسامبر گذشته به عنوان وزير امور خارجه خدمت كرد و در ژانويه به سمت فعلي خود در كميسيون مركزي امور خارجه رسيد. به گفته مارتين، رييس‌جمهور چين شي جين‌پينگ در سال 2013 به قدرت رسيد و وانگ‌يي مسووليت اجراي سياست خارجي بلندپروازانه او را برعهده داشت.
شي كميسيون امور خارجه مركزي را در سال 2018 به عنوان بخشي از يك تغيير در دولت تاسيس كرد و به نظر مي‌رسد كه نفوذ وانگ‌يي در سياست خارجي در راس اين كميسيون بيشتر از زماني است كه وزير خارجه بود.
اين نهاد به عنوان نهاد مركزي هدايت‌كننده سياست خارجي چين عمل مي‌كند. به گفته مجله آسيايي The Diplomat، يكي از دلايلي كه شي اين كميسيون را ايجاد كرد، افزايش نفوذ حزب كمونيست بر مسائل سياست خارجي بود. وانگ‌يي همچنين در سال 1997 به عنوان محقق مهمان در دانشگاه جورج تاون حضور داشت.
نگاهي به خاورميانه
نفوذ چين در خاورميانه -از جمله با كشورهايي كه به‌طور سنتي با ايالات‌متحده همسو بودند- در دوران تصدي وانگ‌يي به عنوان وزير خارجه، به طور قابل‌توجهي افزايش يافت. چندين كشور از جمله تركيه و عربستان سعودي به طرح زيرساخت كمربند و جاده پس از راه‌اندازي آن در سال 2013 پيوستند. چين همچنين روابط تجاري خود را با مصر، كشورهاي خليج‌فارس و ديگر كشورها تقويت كرد.
در سال 2021، يك شركت چيني با وجود مخالفت ايالات‌متحده، بندر جديدي را در حيفا، اسراييل افتتاح كرد. وانگ‌يي به عنوان وزير امور خارجه به‌شدت درگير سياست خاورميانه‌اي چين بود. او در سال 2014 پيشنهادي چهار ماده‌اي براي حل مناقشه اسراييل و فلسطين و در سال 2021 پيشنهاد ميزباني مقامات اسراييلي و فلسطيني را براي گفت‌وگوهاي صلح ارايه كرد.
وانگ‌يي در ايجاد حمايت در خاورميانه از اردوگاه‌هاي بحث‌برانگيز مسلمانان اويغور چين در منطقه سين‌كيانگ نقش داشت. شرايط اين زندان به‌طور گسترده مورد انتقاد دولت‌هاي خارجي و گروه‌هاي حقوق بشر قرار گرفته است. با اين حال، بسياري از كشورهاي با اكثريت مسلمان، از جمله عربستان سعودي، از انتقاد از پكن در اين زمينه خودداري كرده‌اند.
در سال 2019، عربستان سعودي به امارات متحده عربي، ايران و ده‌ها كشور ديگر در امضاي نامه‌اي براي حمايت از چين در مورد مساله اويغورها پيوست. پيش از اين جلب اجماع، وانگ‌يي در سال 2018 اعلام كرده بود كه جهان بايد «شايعات» درباره سين كيانگ را ناديده بگيرد. وانگ‌يي همچنين به پيگيري ديپلماسي شاتل در خاورميانه و ايجاد تعادل بين رقباي سرسخت مانند عربستان سعودي و ايران شناخته شده است. در سال 2021، وانگ‌يي در مدت يك هفته از عربستان سعودي، تركيه، ايران، امارات متحده عربي، عمان و بحرين بازديد كرد.
اين ديدار به تقويت روابط چين با خليج‌فارس كمك كرد. وانگ‌يي در عربستان سعودي از «ابتكار پنج نقطه‌اي» خود درباره امنيت و ثبات در خاورميانه رونمايي كرد. اين ابتكار نكاتي را در مورد مناقشه اسراييل و فلسطين، برنامه هسته‌اي ايران، بازسازي كشورها، همكاري در حوزه واكسن كرونا و موارد ديگر در بر مي‌گرفت. براساس گزارشي كه در آن زمان از سوي موسسه واشنگتن براي امور خاور نزديك منتشر شد، هيچ يك از اين كارها جديد نبود، اما وانگ‌يي به دنبال آن بود كه «پكن را به عنوان يك قدرت بزرگ مسوول كه مسائل كليدي اين منطقه را درك مي‌كند، به تصوير بكشد.»
وانگ‌يي در ژانويه سال گذشته، ميزبان شاهزاده فيصل بن فرحان آل سعود، وزير امور خارجه عربستان در چين بود. دو ماه بعد، آرامكو عربستان و چين قرارداد طولاني مدت خود را براي ساخت يك پالايشگاه در شمال شرقي چين نهايي كردند. روابط دو كشور زماني كه شي جين‌پينگ در دسامبر گذشته از عربستان سعودي ديدار كرد، به اوج خود رسيد كه منجر به امضاي بيش از 40 معامله بين دو كشور شد.
درگيري در افغانستان به وانگ‌يي كمك كرد تا روابط چين با قطر را بهبود بخشد. او در ماه مارس سال 2022 با شيخ محمد بن عبدالرحمن آل ثاني، وزير امور خارجه قطر در چين طي كنفرانسي درباره افغانستان ملاقات كرد. وزارت امور خارجه چين در بيانيه‌اي اعلام كرد: ثاني از نقش مهم چين در مساله افغانستان بسيار قدرداني كرد. وانگ‌يي در آن ديدار از خروج ايالات‌متحده از افغانستان در سال 2021 انتقاد كرد و آن را «عجولانه» خواند. قطر ميزبان مذاكرات صلح بين امريكا و دولت طالبان بوده است.
شيخ محمد بن عبدالرحمن آل ثاني نيز در آن ديدار حمايت خود را از «سياست چين واحد» -اشاره به تايوان- ابراز كرد. ساير كشورهاي منطقه نيز از چين در موضوع تايوان حمايت كرده‌اند. آگوست گذشته، ايران و سوريه پس از سفر نانسي پلوسي، رييس مجلس نمايندگان امريكا به تايوان، حمايت خود را از سياست چين واحد اعلام كردند.
وانگ‌يي همچنين سال گذشته در آخرين ماه‌هاي فعاليت خود به عنوان وزير امور خارجه با همتايان خود از امارات، ايران، تركيه، اسراييل و تشكيلات خودگردان فلسطين گفت‌وگوها و تماس‌هايي داشت.
قدرت در حال افزايش
برخي تحليلگران ظهور چين در خاورميانه را بخشي از رقابت قدرت‌هاي بزرگ با ايالات‌متحده مي‌دانند. با اين حال، وانگ‌يي به عنوان وزير خارجه گاهي اوقات به دنبال ايجاد لحن آشتي‌جويانه با ايالات‌متحده بود.
او در سال 2021 در شوراي روابط خارجي گفت: ما اميدواريم كه ايالات‌متحده با چين براي كشف مسير جديدي از همزيستي مسالمت‌آميز و همكاري متقابل سودمند همكاري كند. نكته كليدي اين است كه آيا ايالات‌متحده مي‌تواند ظهور مسالمت‌آميز يك كشور بزرگ با سيستم اجتماعي، تاريخ و فرهنگ متفاوت و در مرحله‌اي متنفاوت از توسعه را بپذيرد يا خير.
اخيرا، وانگ‌يي روي جنگ اوكراين كار كرده و پيشنهاد صلح را ارايه كرده است. اين ديپلمات آشكارا از امريكا در اين روند انتقاد كرده است. به گزارش پوليتيكو، او در كنفرانسي در آلمان در ماه گذشته گفته بود: «برخي نيروها ممكن است نخواهند شاهد تحقق مذاكرات صلح باشند»؛ اين اشاره آشكار به ايالات‌متحده و بخشي از تلاش اين مقام چيني براي ايجاد شكاف بين ايالات‌متحده و اروپا بود.