دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي در گفت‌وگو با «اعتماد»:
«كشف حجاب» سیر نزولي پیدا کرده است
محمدحسن نجمي
شوراي عالي انقلاب فرهنگي به عنوان يك نهاد بالادستي مسوول سياستگذاري در حوزه‌هاي فرهنگي است؛ اما معمولا كاركرد و برون‌داد اين شورا مانند برخي شوراهاي عالي ديگر، مشخص و واضح نيست. با اين وجود، پس از اعتراضات پاييز 1401، شوراي عالي انقلاب فرهنگي بيش از قبل نامش شنيده شد؛ البته از بابت برخورد با معترضين نبود. اين شورا درباره عفاف و حجاب توصيه‌ها و سياستگذاري‌هاي كلاني دارد كه معمولا آنچنان رسانه‌اي نمي‌شود. دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي، معمولا دولت به دولت تغيير مي‌كند؛ اما «عبدالحسين خسروپناه» دي‌ماه گذشته پس از آرام شدن خيابان‌ها، از ابراهيم رييسي، حكم دبيري شوراي عالي انقلاب فرهنگي را دريافت كرد. او مي‌گويد كه قائل به كار فرهنگي است اما با جريمه كردن بابت اقدامي كه او «كشف حجاب» مي‌نامدش، موافق است و مي‌گويد: «حجاب قانون كشور است و قانون هم پرچم هر كشوري.» در ادامه مشروح گفت‌وگوي «اعتماد» با «عبدالحسين خسروپناه»، دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي مي‌آيد.
نقش شوراي عالي انقلاب فرهنگي در لوايح و طرح‌هاي مربوط به عفاف و حجاب چه بوده است؟
شوراي عالي انقلاب فرهنگي چند مصوبه در سياست‌هاي عفاف و حجاب داشته و ابلاغ هم كرده است. مصوبه قبل از مصوبه اخير، ستاد عفاف و حجاب را هم به وزارت كشور واگذار كرده است؛ در واقع مسووليت راهبردي و سياستگذاري عفاف و حجاب به عهده شوراي عالي انقلاب فرهنگي است و ستاد راهبري دستگاه‌هاي مختلف فرهنگي و انتظامي بر عهده وزارت كشور است و تصميمات آنجا گرفته مي‌شود. اما با توجه به اينكه وزارت كشور بيشترين ارتباط را با نيروي انتظامي دارد، در دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي از وزارت كشور و ستاد عفاف و حجاب اين وزارتخانه، حمايت راهبري فرهنگي مي‌كنيم، چون دبيرخانه و شوراي عالي انقلاب فرهنگي بر اين باور است كه مساله عفاف و حجاب در جامعه يك مقوله فرهنگي و اجتماعي است؛ گرچه دشمنان با نقشه و تدبير و برنامه‌ريزي و حتي برخي فعاليت‌هاي امنيتي، تلاش مي‌كنند كه جامعه ايران به سمت بدحجابي برود، اما كساني كه در ايران به اين قانون كشور عمل نمي‌كنند، عمدتا مساله شناختي و فرهنگي دارند. يعني باورمندي آنها نسبت به حجاب ضعيف شده است. هرچند در كشور برخي باندهاي گردشگري غيرمجاز، باندهاي مدلينگ يا باندهاي فضاي مجازي هستند و تلاش دارند جامعه را به سمت بي‌حجابي پيش ببرند.
اينها چقدر تاثير دارند؟
در جامعه تاثيرگذاري فضاي مجازي، تاثيرگذاري بالايي است. هرچند مردم ايران مردم خانواده‌دار هستند و نظام خانواده بر جامعه حاكم است و حتما از فرهنگ برهنگي و ابتذال بيزار است.
رعايت حجاب نسبت به بعد از اعتراضات پاييز پارسال تا الان تغييري كرده است؟
[كشف حجاب] بعد از اغتشاشات سال گذشته يك سير صعودي پيدا كرد.
چقدر؟ آماري داريد؟
مثلا در تهران از 6 درصد به 12 درصد رسيد. اما در شهرستان‌ها خيلي كمتر بود.
يعني در تهران دو برابر شده است؟
تقريبا؛ اما بعد از آن تا ماه رمضان كه شايد فضاي معنوي اين ماه، سير صعودي را كاهش داد يك مدتي توقف داشت. الان آمارها نشان مي‌دهد كه حتي در دانشگاه‌هاي تهران، شهيد بهشتي و دانشگاه‌هاي ديگر سير نزولي پيدا كرده است. اين نشان مي‌دهد كه اغتشاشات سال گذشته، در بخشي از اين آمار تاثيرگذار بوده است اما بركت معنويت ماه مبارك رمضان خيلي تاثير داشت كه دوباره كاهش پيدا كرد.
طرحي كه الان از سوي فراجا اجرا مي‌شود و پيامك مي‌دهند و ماشين توقيف مي‌شود، از سوي شورا ابلاغ يا توصيه شده است؟
در شوراي عالي انقلاب فرهنگي سياست‌هايي را ابلاغ كرده است. اما طرح‌هاي ناظر 1، ناظر 2، ناظر 3 براساس تصميمات ستاد عفاف و حجاب وزارت كشور بوده است. وظيفه شورا تعيين قانون در هيچ مقوله‌اي نيست، بلكه تعيين سياست‌هاست. مهم‌ترين دغدغه شوراي عالي انقلاب فرهنگي اين است كه مساله حجاب را بايد از طريق كار فرهنگي دنبال كرد. متاسفانه سال‌ها دستگاه‌هاي حوزه عفاف و حجاب تعطيل بوده است. به عنوان مثال رسانه‌ها چقدر درباره تقويت و ترويج عفاف و حجاب و آثار مثبت آن و آثار منفي بي‌حجابي مطلب منتشر كرده‌اند؟ متاسفانه اصولا در حوزه‌هاي علمي مثل دانشگاه‌ها تا رسانه‌ها و دستگاه‌هاي فرهنگي در مورد تبيين عفاف و حجاب كاري نكرده‌اند. از آن سوسريال‌هايي كه پلتفرم‌هاي نمايش‌هاي خانگي منتشر مي‌كنند گاهي اوقات به ترويج بدحجابي تشويق مي‌كردند.
فكر نمي‌كنيد اين ذائقه جامعه نيست كه به اين سمت مي‌رود؟
خير؛ اينها ذائقه جامعه را تغيير مي‌دهند. اينكه برخي فيلم مي‌سازند و يك خانواده را با نظامي آشفته نشان مي‌دهند كه مثلا پدر نسبت به فرزندان بي‌اعتماد است و فرزندان به پدر توهين مي‌كنند و خانواده‌اي متزلزل و شلخته‌اي را به جامعه معرفي مي‌كنند.
منظورتان فيلم برادران ليلاست؟
حالا نمي‌خواهم اسم بياورم. منظور اينكه به جاي آنكه تحكيم خانواده را دنبال كنند و خانواده اصيل ايراني- اسلامي را دنبال كنند، عكس آن را دنبال مي‌كنند؛ خب ذائقه طي مرور زمان تغيير پيدا مي‌كند.
شما كه قائل به كار فرهنگي هستيد به نظرتان برخوردهايي كه مثلا تحت عنوان آمر به معروف با برخي خانم‌هايي كه حجاب ندارند، مي‌شود، تنش‌زايي در جامعه را به دنبال ندارد؟
برخي افراد در جامعه رفتار نادرستي انجام مي‌دهند كه بايد هر دو رفتار را منعكس كرد. يكي اين است كه اراذل و اوباشي هستند كه شروع مي‌كنند به بداخلاقي و آزار رساندن به زنان و امنيت خانم‌ها را به خطر مي‌اندازند كه گاهي اوقات حتي روسري و چادر از سر خانم‌ها مي‌كشند و توهين مي‌كنند. از آن طرف هم برخي ممكن است به اسم امر به معروف و نهي از مكر تندخويي داشته باشند كه هر دو غلط است. ما در اسلام امر به معروف و نهي از منكر داريم اما در اين كار نبايد با منكر، نهي از منكر كرد بلكه بايد با معروف، امر به معروف و نهي از منكر را انجام داد. يك وقت كسي هم كه نهي از منكر شد و بداخلاقي و توهين كرد، بي‌اخلاقي خودش را نشان مي‌دهد.
در راستاي همين موضوع كه گفتيد قائل به كار فرهنگي هستيد، توقيف خودروهايي كه اصطلاحا «كشف حجاب» كرده‌اند چه ضرورتي دارد؟
حجاب قانون كشور است. شما بايد اين‌طور سوال كنيد كه چرا عده‌اي از خانم‌ها خلاف قانون عمل مي‌كنند. مثلا اگر كسي در رانندگي تخلف كند و جريمه شود، سوال پرسيده مي‌شود كه چرا جريمه شده يا اينكه چرا تخلف صورت گرفته است؟ لذا اگر يك وقتي يك خانم بي‌حجابي جريمه شود، اينكه پليس چرا جريمه كرده سوال درستي نيست بايد سوال پرسيد كه چرا تخلف رخ داده است. اما باز هم اگر عده‌اي از رانندگان قوانين راهنمايي و رانندگي را رعايت نمي‌كنند و پليس آنها را جريمه مي‌كند، باز هم با فرهنگ‌سازي و گفتمان‌سازي قانون را ترويج دهيم. جريمه سر جاي خودش، درست؛ اما مساله جريمه تنها راهكار رفع يك آسيب اجتماعي نيست. مثلا الان فرض كنيد توزيع‌كنندگان مواد مخدر را حتما بايد پليس برخورد كند؛ اما آيا برخورد نيروي انتظامي كافي است؟ قطعا نه؛ بايد فرهنگ دوري از مواد مخدر وارد كتب درسي شود و سبك زندگي انساني و اسلامي را در تعليم و تربيت و آموزش و پرورش قرار دهيم.
علت اينكه درصد بي‌حجابي پس از اعتراضات سال گذشته بالا رفت، چيست؟
عوامل روانشناختي و جامعه‌شناختي فراواني دارد. يك عامل آن جنگ‌شناختي است كه رسانه‌هاي بيگانه همه‌شان متحد شدند كه تمرد اجتماعي شكل بگيرد. اما خيلي از خانم‌ها حمايت نكردند و حتي خيلي از خانم‌هايي كه ضعيف‌الحجاب بودند، همراهي و كشف حجاب نكردند. به هر حال دشمن خيلي كار كرد. متاسفانه برخي روزنامه‌ها و رسانه‌هاي داخلي هم با اينترنشنال و رسانه‌هاي معاند همزبان شدند. وقتي شما مي‌بينيد بي‌بي‌سي يا اينترنشنال مطلبي را منتشر مي‌كند، نبايد روزنامه اعتماد همان راه را برود.
وقتي خبر مثلا برخورد نامناسب پليس باشد، نبايد منتشر كرد؟ خب خبر است!
شما ببينيد يك خبر ناقصي را از بنده منتشر مي‌كنند و شما اين خبر نادرست را از قول من پخش مي‌كنيد. بنده به عنوان يك شخصيت علمي مثلا گفته‌ام پدر بنده در دوران كودكي ما را سينما نمي‌برده و سينما نمي‌رفتيم. اين را پررنگ مي‌كنند كه خسروپناه سينما نرفته؛ خب اين چه حرفي است و چه چيزي را مي‌خواهند ثابت كنند؟ ببينيد، اين خبر نيست بلكه بي‌اخلاقي است. خبر اينترنشنال و بي‌بي‌سي براي روزنامه اعتماد معتبر باشد اما خبر جمهوري اسلامي را اعتماد نكنيد، خوب نيست!
البته كه تمام اخبار روزنامه، از خبرهاي رسمي داخل كشور است كه اگر اين‌طور نباشد...
البته بنده تشكر مي‌كنم از اينكه در عرصه رسانه تلاش مي‌كنيد، تشكر مي‌كنم. كار رسانه ارزشمند است و بايد از همه دوستاني كه در روزنامه‌ها فعاليت دارند تشكر كنم. روزنامه و رسانه يك ابزار دموكراسي است و به هيچ‌وجه نبايد تضعيف شود، بلكه بايد تقويت شود.
فشارها كه زياد است؛ اما بگذريم. اينكه گفتيد بي‌حجابي پس از اعتراضات پارسال افزايش داشته، فكر نمي‌كنيد لايه‌هايي از جامعه وجود دارد كه حاكميت از آن اطلاع و با آن ارتباطي ندارد؟
آماري كه خيلي افزايش پيدا كند واقعا نبوده است. يك مدتي متوقف شد و بعد سير كاهشي پيدا كرده است. آماري كه ما از دانشگاه‌ها داريم، سير كاهشي پيدا كرده است. در دانشگاه‌هاي شهرستان‌ها كه تقريبا الان مكشفه (خانمي كه كشف حجاب كند) نداريم اما در شهرهاي بزرگ و تهران در دانشگاه‌ها به 4-3 درصد رسيده است.
فكر مي‌كنيد بگير و ببندها جواب داده؟
به نظرم فرهنگ مردم ما فرهنگ بي‌حجابي و برهنگي نيست؛ حالا ممكن است ضعيف‌الحجاب هم باشد. بعد از حوادث پارسال خانم‌هايي كه ضعيف‌الحجاب بودند، مكشفه نشدند و همراهي نكردند.
اما اينكه همه به دشمن نسبت داده شود، پاك كردن صورت مساله نيست؟
اگر كسي فعاليت دشمن را باور نكند، كوته‌فكري است. دشمن كار خودش را مي‌كند. اما نبايد يك پديده اجتماعي را تنها به عامل و دشمن بيروني منحصر كنيم.
بالاخره يك طيفي يك خواستي وجود دارد.
يكي از نقدهايي كه به كوتاهي‌ها داريم نقش مهمي داشته كه مثلا كارهاي فرهنگي و جهاد تبيين در عفاف و حجاب انجام نشده است كه خيلي ضروري و لازم است.