نشست فصلي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در وين آغاز به كار كرد
بيم و اميدهاي مديركل از پيشرفت در مذاكره با ايران
گروه ديپلماسي | آغاز نشست دوره‌اي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به فرصتي ديگر براي از پرونده هسته‌اي ايران گفتن تبديل شد. روز چهارشنبه دو خبرگزاري غربي رويترز و آسوشيتدپرس با ادعاي دسترسي به متن گزارش دوره‌اي رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خبر منتشر شده در رسانه‌هاي ايراني مبني بر حل و فصل اختلاف ميان تهران و آژانس در يكي از سه پرونده اختلاف پادماني ميان دو طرف (آباده يا مريوان) را تاييد كردند. در بخشي از گزارش اين دو خبرگزاري آمده بود كه آژانس توضيحات ايران درباره منبع مواد كشف شده در آباده را دريافت كرده و فعلا سوال بيشتري در اين خصوص ندارد، عبارتي كه گوياي پيشرفت ايران و آژانس در مسير اجراي نقشه راهي است كه در اسفندماه 1401 ميان محمد اسلامي و رافائل گروسي در تهران به دست آمد.
روز گذشته رافائل گروسي در بيانيه مقدماتي خود در آغاز جلسه شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاييد كرد كه در گزارش خود نوشته است فرآيند اجراي بيانيه مشترك با ايران آغاز و پيشرفت‌هايي حاصل شده هر چند كه سرعت اين پيشرفت‌ها با انتظار مدنظر او همراه نيست.
براساس گزارش وبگاه اطلاع‌رساني آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در اين خصوص گفت: «در آن گزارش خواهيد ديد كه فرآيند اجراي بيانيه مشترك آغاز و پيشرفت‌هايي حاصل شده است كه البته به اندازه‌اي نيست كه اميد داشتم. به عنوان مثال، اوايل ماه مه، آژانس دوربين‌هاي نظارتي را در كارگاهي در يك محل نصب كرد كه در آنجا لوله‌هاي روتور سانتريفيوژ و بيلوز (اتصالات) توليد مي‌شود. به علاوه، آژانس به منظور نظارت بر سطح غني‌سازي اورانيوم غني‌شده‌اي كه ايران در تاسيسات اعلام شده خود، توليد مي‌كند، تاكنون براي اولين‌بار، يك وسيله نظارت بر غني‌سازي در تاسيسات غني‌سازي سوخت فردو و همچنين در واحد پايلوت غني‌سازي اورانيوم در تاسيسات نطنز نصب كرده است. اين به ما كمك مي‌كند تا با سرعت بيشتري هر گونه تغيير در سطوح غني‌سازي در اين تاسيسات را شناسايي كنيم.» براساس ترجمه خبرگزاري فارس، مديركل آژانس بين‌المللي اين همكاري را ناكافي دانست و ادامه داد: «اما اين ذره‌اي از آن چيزي است كه ما متصور بوديم و آنچه در حال حاضر بايد انجام شود، يك فرآيند پايدار و بدون وقفه است كه بدون تاخير، به تحقق تمامي تعهداتي منجر شود كه در بيانيه مشترك مندرج شده است. ايران توضيح احتمالي براي وجود اورانيوم ضعيف شده در بخشي از محل معروف به مريوان ارايه كرده است. متذكر مي‌شوم كه ارزيابي ما براي اين مكان همچنان پابرجاست . تكرار مي‌كنم كه مسائل پادماني باقيمانده ناشي از تعهدات ايران ذيل توافقنامه پادمان جامع بين ايران و آژانس است و هنوز بايد حل و فصل شود تا آژانس در موقعيتي قرار بگيرد كه بتواند تضمين كند برنامه هسته‌اي ايران منحصرا صلح‌آميز است.»
مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با اين حال درخصوص روند راستي‌آزمايي و نظارت بر فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران گفت: «شما در مقابل خود جديدترين گزارش من درخصوص راستي‌آزمايي و نظارت در جمهوري اسلامي ايران براساس قطعنامه 2231 (2015) شوراي امنيت سازمان ملل را دراختيار داريد. همان‌طور كه آگاه هستيد، آژانس براي مدت دو سال و سه ماه قادر به اجراي فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي و نظارتي در رابطه با توليد و موجودي سانتريفيوژها، روتورها و بيلوزها، آب سنگين، كنستانتره سنگ اورانيوم، نبوده است كه شامل دوره پس از ژوئن 2022 نيز مي‌شود كه هيچ تجهيزات نظارتي مرتبط با برجام نصب نشده و عمل نكرده است.»
او همچنين درخصوص فعاليت‌هاي غني‌سازي اورانيوم ايران مدعي شد: «اين گزارش نشان مي‌دهد كه ذخاير اورانيوم غني شده ايران در سه ماه گذشته بيش از يك‌چهارم افزايش يافته است كه اين شامل ذخاير اورانيوم غني شده تا 20 درصد U-235 مي‌شود كه نزديك به نيم تن است و همچنين شامل ذخاير اورانيوم غني شده با درصد غناي 60 U-235 مي‌شود كه آن نيز بيش از 100 كيلوگرم است.»
گروسي خطاب به نتانياهو: استانداردهاي خود را به دلايل سياسي پايين نمي‌آوريم
به گزارش «اعتماد»، پيشرفت ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در يكي از سه پرونده اختلافي با اين نهاد در حوزه تعهدات پادماني كشورهاي امضاكننده معاهده منع تكثير تسليحات اتمي (ان‌پي‌تي) زنگ خطر را براي اسراييلي‌ها كه خود آغازكننده اين پرونده براي ايران در آژانس بودند به صدا درآورده است. بنيامين نتانياهو روز جمعه در اظهاراتي در جمع اعضاي كابينه كه از تلويزيون اسراييل پخش شد، ادعا كرد: «ايران كماكان به دروغگويي به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ادامه مي‌دهد.اگر آژانس به يك سازمان سياسي تبديل شود وظايف نظارتي‌اش در ايران و همچنين گزارش‌هايش درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران فاقد اهميت خواهد بود.»
رافائل گروسي در كنفرانس خبري خود به اين سخنان گروسي واكنش نشان داده و گفت: «ما به اين‌گونه اظهار نظرات عادت داريم، كار آژانس بي‌طرفانه و فني است. ما همواره وقايع را آن‌طور كه هست، بيان مي‌كنيم. برداشت آنها از اين موضوعات به ما ارتباطي ندارد. ما درخصوص نظرات مقام‌هاي دولتي اظهارنظر نمي‌كنيم. ما استانداردهاي خود را به دلايل سياسي پايين نمي‌آوريم. ما استانداردهاي خود را در مورد فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران پايين نياورده‌ايم و ارزيابي‌هاي خود را به هيچ دليل سياسي مغرضانه نكرده‌ايم. آژانس موضع خود را در قبال فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران تغيير نداده، اما ما پاسخ‌هاي قابل قبولي از ايران دريافت كرده‌ايم و آنها را راستي‌آزمايي خواهيم كرد.»
نصب مجدد تجهيزات آژانس بسيار مهم است
گروسي در ادامه اين نشست خبري درباره فعال شدن دوربين‌هاي آژانس در ايران گفت: «ما به طرف ايراني بر لزوم فعال‌سازي مجدد دوربين‌ها و دستگاه‌هاي نظارت الكترونيكي در سايت‌هاي هسته‌اي تاكيد كرديم. ما در ماه مارس بيانيه مشتركي با ايران داشتيم كه پيش‌فرض آن بود كه چندين اقدام نظارتي و راستي‌آزمايي داوطلبانه اضافي را اجرا كنيم كه البته حقيقت اين است كه اين روند كند پيش مي‌رود. ما يكسري دوربين و ابزارآلات الكترونيك نصب كرديم، اما هنوز لازم است كه اقدامات بيشتري انجام شود و به همين دليل است كه من مي‌خواهم آژانس هر چه سريع‌تر قابليت نظارتي بيشتري داشته باشد. به همين دليل است كه ما بايد در محل حضور و نظارت‌هاي بيشتري داشته باشيم و بايد سريع‌تر پيش برويم.در حقيقت نصب مجدد تجهيزات آژانس و نصب دوربين‌هاي آژانس و تجهيزات الكترونيكي كه براي كنترل سطح غني‌سازي مورد استفاده قرار مي‌گرفت و حذف شده، بسيار مهم است.»
دو شكاف در دانش آژانس از فعاليت‌هاي غني‌سازي ايران
رافائل گروسي در ادامه سخنانش گفت: «دو نوع شكاف وجود دارد. اول آنكه، همان‌طور كه مي‌دانيد در سفر فوريه 2021 مقرر شد كه تجهيزات نظارتي نصب شوند، اما اطلاعات آن مهر و موم شوند و آژانس به آن دسترسي نداشته باشد. اين يك مساله است كه زماني كه ايران در تابستان گذشته تصميم به قطع سيستم‌ها گرفت، ما هرگز به اين اطلاعات دسترسي نداشته‌ايم و از آن زمان يك شكاف وجود داشته است و ما از آن زمان دسترسي به اطلاعات نداشتيم. ما مجددا دوربين‌ها را نصب مي‌كنيم و سيستم‌ها دوباره وصل مي‌شود، اما براي آنكه بتوانيم تصوير كلي را مجددا بازسازي كنيم بايد با مقام‌هاي ايراني نشست داشته باشيم و اين پازل‌ها و نكاتي كه به صورت معما در اين دوران باقي مانده را بازسازي كنيم.»
گروسي درخصوص دومين شكاف گفت: «دومين شكاف در زمينه دانش آژانس مربوط به ژوئن 2022 تا ژوئن 2023 مي‌شود كه رايزني‌هاي ديگري در رابطه با دسترسي با فايل‌هاي ضبط شده، گفت‌وگو با افراد و مسائل ديگر بايد صورت بگيرد.ممكن است بخش‌هايي باشند كه كار روي آنها دشوارتر باشد. درباره شكاف نوع دوم ما به نوع متفاوتي از رايزني‌ها نياز داريم.»
مسائل پادماني باقيمانده از تعهدات پادماني ايران بايد حل و فصل شود
مديركل آژانس در بخش پاياني كنفرانس خبري خود درباره ابهاماتي درباره مريوان (آباده) گفت: «پاسخ ايران به سوالات بازرسان آژانس درباره منشا آثار اورانيوم كشف شده، ممكن است صحيح باشد. آژانس در حال حاضر آن را رد يا تاييد نمي‌كند، اما با حسن نيت آنها را مورد ارزيابي قرار خواهد داد و بسته شدن موضوع يا پايان يافتن سوالات بازرسان درباره اين مركز صحت ندارد. همچنان بايد مسائل پادماني باقيمانده از تعهدات ايران در چارچوب پادمان حل و فصل شود.»