«حقّ‌الناس» و مغفولي به نام «مسووليت»
اميد شاهد
با اينكه آموزه‌هاي ديني ما به شدت بر امرِ مسووليت و پاسخگويي تاكيد دارند، اما شوربختانه ميزانِ حساسيت ما به اين مهم در دهه‌هاي اخير بسيار ضعيف و در مواردي نزديك به صفر مي‌نمايد. اين مساله البته در نگاه جامع‌تر، معلولِ ضعفِ بزرگ‌تري است به نامِ «عدم حساسيت نسبت به حق‌النّاس». بي‌توجهي به حقوق مردم در وجوهِ مختلف، گاهي از افراد موجوداتي سرد، بي‌اعتنا و ضد دين مي‌سازد كه از نتايج طبيعي آن آزردنِ همنوع با زير پا نهادنِ حقوقِ اوست. براي نمونه فقط به ذكرِ يك مثالِ عيني بسنده مي‌كنم:
براي سفري كاري، ضروري و فشرده، بايد مي‌رفتم بندرعباس. به همين منظور دو هفته قبل از حركت، براي غروبِ روز ۲۶ ارديبهشت‌ماه بليت هواپيما تهيه كردم. همه برنامه‌هاي كاري و غيرِكاري ديگر را به گونه‌اي ريختم كه ۲۶ام حركت كنم، فردايش به كارم برسم و بلافاصله برگردم. چند روز مانده به موعد پرواز، پيامك زير (با سرشماره عمومي) برايم آمد:
«[نام ايرلاين]
با عرض پوزش
پرواز ۹۱۲ تهران مهرآباد به بندرعباس تاريخ 26/02/1402 باطل مي‌باشد.»
البته در گيرو‌دار مشغله‌هاي روزمره متوجه پيامك مزبور نشده بودم، تا اينكه مدتي بعد از ايرلاین تماسي تلفني گرفته شد و اپراتور (بدون پوزش‌خواهي - انگار كه دارد متني را از رو مي‌خواند) خيلي سريع همين مطلب را ابلاغ كرد و گفت كه «شركت براي آن تاريخ و روز قبل و بعدش پرواز جايگزين ندارد» و افزود: «براي عودت وجه‌تان با پشتيباني جايي كه بليت تهيه كرديد، تماس بگيريد» و با «مِرسي، خداحافظِ شما» تماس را پايان داد.
برنامه‌ام به هم خورد. ديگر براي آن تاريخ و روز قبل و بعدش هم پروازي گيرم نيامد و چقدر هم بابت لغو اين سفر متضرر شدم. اما پس از لغو، حالا بايد اقدام مي‌كردم براي پس گرفتن وجه بليت. به پشتيباني شركت فروشنده (م) پيام دادم، پاسخي نگرفتم. چند روز بعد با شماره‌اي كه تصادفي در برگه بليت صادره به چشمم خورد، تماس گرفتم پس از مدت‌ها پشت خط ماندن، بالاخره اپراتوري پاسخ داد، اما گفت كه ايرلاين مربوطه لغو پرواز را به آنها اعلام نكرده و بايد استعلام كند. مدتي گذشت، تا همان فرد تماس گرفت و گفت: بله حق با شماست! پرواز لغو شده و وجه شما عودت خواهد شد و باز هم مدتي گذشت تا وجهِ بليت مسترد شد. بازماندن از سفري ضروري، خسران مادي و معنوي، به علاوه ساعت‌ها اتلاف وقت و انرژي، حاصل يك لغوِ پرواز ناگهاني و بدون توضيح بود كه جز يك «با عرض پوزش» ساده آن هم پيامكي، جبران مافات خاصي به همراه نداشت و اين مشتي است نمونه خروار از بي‌شمار موارد مشابه «مسووليت‌ناپذيري» و كوچك‌شماري «حق‌الناس»!
مدرس دانشگاه