ارتباط ميان ادب و خرد با عملكرد
محمدجواد حق‌شناس
خوب است با شعري كه طي دهه‌هاي اخير و پس از ظهور برخي افراد و جريانات در كشور دهان به دهان ميان ایرانيان مي‌چرخيد، بحث آغاز شود. «ادب مرد بِه زدولت اوست...» معتقدم يكي از ويژگي‌هاي مهم ايرانيان در طول تاريخ فرهنگ و ادب و نگاه زيباشناسانه انسان ايراني است. در اين ميان افرادي كه در پهنه سياست ورود مي‌كردند، مي‌بايست بيشترين بهره را از ادب و فرهنگ مي‌بردند. در گلستان و بوستان سعدي باب‌هاي مهمي به بحث ادب سياستمداران اختصاص داده شده است و يكي از شاخص‌هاي مهم براي ورود به عرصه سياست ادب و فرهنگ سياستمداران بوده است. در گذشته اگر ايراد و اشكالي در كلام و سخن سياست‌مداري شكل مي‌گرفت، به سرعت اصلاح و از مردم به خاطر گفتمان خارج از محدوده ادب عذرخواهي مي‌شد. اين روند اما در دوران معاصر با انحرافاتي مواجه شد و افراد و جرياناتي سكان هدايت ساختار سياست و مديريت كشور را به دست گرفتند كه فاقد ادب و متانت در گفتار و خرد در عمل بودند. اين افراد و گروه‌ها كلامي را به كار مي‌بردند كه نه با گفتمان ديني و اسلامي ايرانيان همخوان است و نه با فرهنگ ملي و تاريخي ما هماهنگي دارد. برخي تصور مي‌كنند ارتباط مستقيمي ميان گفتمان و عملكرد افراد و مديران وجود دارد؛ البته من قصد ندارم اين دو گزاره را مطلق‌انگاري كنم. چه بسيار افرادي كه ممكن است توانايي‌هاي قابل توجهي داشته باشند، اما مبادي به آداب نباشند و از سوي ديگر چه بسيار افرادي كه ادب ظاهري دارند اما توانايي و عملكرد مناسبي از آنها ثبت نشده باشد. اما بدون ترديد انتظار اين است كه مديراني كه در جايگاه‌هاي رفيعي چون رياست‌جمهوري، وزارت، صدارت، سفارت يا شهرداري و نماينده و...نشسته‌اند هم بايد كارا و توانمند و فرهيخته باشند و هم اينكه آداب ارتباط با مردم، مخاطب و رسانه‌ها را آموخته و به آنها پايبند باشند. متاسفانه محمود احمدي‌نژاد از جمله روساي جمهوري بود كه مقيد به آداب مديريتي نبود. عباراتي چون «خس و خاشاك» به دايره وسيعي از ايرانيان يكي از اين واژگان بود كه اثرات نامطلوبي بر افكار عمومي ايرانيان به جاي گذاشت. پس از اين دوران هم جرياني در كشور شكل گرفت كه همين نوع ادبيات و همين شكل گفتمان را به كار گرفت.گروه‌هايي كه تلاش مي‌كردند منتقدان‌شان را با تهمت و فحاشي از ميدان به‌در كنند؛ جرياني كه چون از يك فضاي رقابتي و منصفانه در انتخابات بيرون نيامده بود، برايش مهم نبود كه مردم درباره‌اش چگونه مي‌انديشند.