كاشان، خانه‌ها، غذاها و گردشگرهايي از جنس ديگر
مرجان يشايايي
چند هفته قبل به كاشان رفتم. موسم گلابگيران بود و شهر شلوغ و هتل‌ها و اقامتگاها پر از ميهمان، طوري كه ما نتوانستيم محلي براي اقامت پيدا كنيم و در خانه دوست ميهمان‌نوازي بيتوته كرديم. كاشان انگار جان تازه گرفته. اميد را مي‌شود در هر گوشه‌اي سراغ كرد. به لطف همراهي با آشنايان كاشاني، در اغلب خانه‌هايي كه با عنوان «بوتيك هتل» بازسازي شده به روي ما باز بود. خانه‌هاي مجللي كه تا چند سال قبل مخروبه‌اي بيش نبودند، حالا به بركت دستان توانمند معماران و مرمت‌گران و سرمايه افراد علاقه‌مند، از دل ويرانه‌ها سر بر آورده‌اند. چه خوب كه اين خانه‌هاي هتل‌شده در موسم گلابگيري پر بودند از گردشگران وطني و چيني و روسي و البته تك و توك اروپايي. فكر كنم حالا وقت آن است كه از ديدگاه قديمي و كمي متعصب كه گردشگر را فقط در شكل اروپايي و امريكايي گردشگر مي‌دانستيم، فاصله بگيريم و بفهميم كه حضور چيني‌ها و روس‌هاي گردشگر هم مي‌تواند به همان اندازه اروپاي غربي و امريكا مغتنم و درآمدزا باشد.
تقريبا 3 دهه قبل، موضوع ابتدا از خانه بروجردي‌ها شروع شد كه گويا آخرين ملكه ايران آن را از صاحبانش خريد تا مرمت شود، اما توفان حوادث چندين سالي تحقق اين امر را به تعويق انداخته. يادم است در سفري كه بيش از سي سال قبل به كاشان داشتم، با خود فكر كردم از اين بناي مخروبه قرار است چه چيز بيرون بيايد؟ حالا بياييد و ببينيد كه مرمت خانه بروجردي‌ها رويايي بوده كه محقق شده. خانه‌هاي مرمت‌شده از عهد قاجار يا پهلوي اول حالا به كانون‌هايي براي جلب گردشگر بدل شده‌اند. كارشناسان مرمت آنها را با اسلوب جديد بازسازي مي‌كنند. ستون‌هاي شكسته راست مي‌شوند و ديوارهاي خرابه و سقف‌هاي ريخته دوباره سرپا تا يادآور دوران شكوه و جلال‌شان شوند. بسياري از خانه‌هاي مرمت‌شده در خود را به روي گردشگران كنجكاوي كه مي‌خواهند يك‌شبه به صد سال پيش كاشان سفر كنند، باز كرده‌اند. خانه عامري‌ها (تاجر عربي كه در پايان قاجار خانه‌اي بسيار زيبا در كاشان ساخته و بزرگ‌ترين خانه از اين نوع در اين شهر است)، خانه 1 منوچهري، بازمانده‌اي از دوران قاجار، و خانه 2 منوچهري كه از زمان پهلوي اول احيا شده و خانه‌هاي 1 و2 و عنقريب 3 مرشدي و رستوران كنار اين خانه‌ها كه توانستيم در بازديد سريع درون‌شان را ببينيم، هر چند بيش از صد سال از بناي‌شان مي‌گذرد، با استانداردهاي امروزي مراكز گردشگري مانند توالت‌ها و حمام‌ها و تختخواب‌هاي مناسب تجهيز شده‌اند و همگي خوني تازه در رگ كوچه‌هاي خاك‌گرفته اين شهر به جريان درآورده‌اند.
غذا در گردشگري نقشي مهم ايفا مي‌كند و بسيار ديده‌ايم كه باعث انتقال فرهنگ از جايي به سراسر جهان شده است. مك دونالد، پيتزا، فلافل و غذاهاي چيني امروز حكم سفيران فرهنگي را ايفا مي‌كنند. گهگاه كه با گردشگران خارجي باب صحبت را درباره كيفيت گردشگري ايران باز مي‌كنيم، بسياري از آنها از محدوديت منو در رستوران‌ها مي‌گويند و اينكه انگار ما به جز كباب غذاي ديگري نداريم!
خبر خوب اينكه، رستوران‌هايي كه در اين شهر خود را با جريان گردشگري جهاني همپا كرده‌اند، حالا منوهاي متنوع و خوشمزه‌اي به مشتري‌هاي خود ارايه مي‌كنند كه معرف رنگين‌كمان محصولات كشاورزي و بومي ماست: از كباب حسيني تا شيرين‌پلو، خورش آلو با مرغ و شامي كاشي و آش بادام و...
به كاشان هميشه زيبا برويد و جذب معجزه آب و خاك و هنر آن شويد!