آثار باقي‌مانده از جنگ‌جهاني اول در فرانسه
محمد نيكوفر
جمعه، 22 ارديبهشت 1396
امروز روز دوم حضور من در خاك فرانسه است. ديروز بعد از عبور از يك كانال آب در نزديكي مرز بلژيك و فرانسه وارد قلمروي فرانسه شدم. اولين شهر بزرگ مرزي فرانسه كه به آن وارد شدم، شهر والنسينس بود. هوا كمي گرم بود و بعد از خوردن ناهار در يك شعبه مك‌دونالد و استراحت و نيز مشورت با يك فرانسوي در مورد انتخاب مسير به سمت شهر كامبري رفتم. وقتي نزديك غروب آفتاب بدانجا رسيدم با راهنمايي يك دوچرخه‌سوار محلي كه قسمتي از مسير را با من ركاب زد، به تنها كمپ اقامتي شهر رفته و در آنجا با پرداخت هزينه اقامت، چادر زدم. كمپ خلوت و كوچكي بود كه در آن هر بخش اختصاص داده شده به يك گروه از مسافران با پوشش گياهي سبز مجزا شده بود. يك كمپر در همسايگي محل چادر من قرار داشت كه پلاكش بريتانيايي بود. در آن غروب و شب بين من و زوج آن كمپر تنها سلام و عليكي رد و بدل شد و گذشت، اما صبح روز بعد وقتي مشغول جمع‌آوري چادر بودم و در زماني كه باد شديدي چادر و زيرانداز را با خود مي‌برد، راننده آن كمپر به سمت من آمد تا در بستن چادر به من كمك نمايد. همين بهانه‌اي شد تا سر صحبت بين ما باز شود. از من در مورد مليت و مقصد سفرم پرسيدند. اين زوج ميانسال انگليسي گفتند كه براي تحقيق در مورد مكان دفن سربازان انگليسي دوران جنگ جهاني اول به فرانسه سفر كرده و در حال تحقيق ميداني در اين زمينه هستند.
من به هر صورتي بود در آن توفان بار و بنه خود را بسته، با قصد رسيدن به شهر پاريس از آنها خداحافظي كرده و ركابزني خود را به سمت جنوب ادامه دادم. روي مسيري كه چشم‌اندازهاي زيبايي به سمت مزارع شمال فرانسه داشت، به صورت اتفاقي با يكي از همان قبرستان‌هاي كشته‌شدگان جنگ مواجه مي‌شوم. از اتفاق اين قبرستان محل دفن سربازان بريتانيايي جنگ جهاني اول بود. در ورودي آن يادبودي ساخته شده بود و روي سنگ‌نبشته‌اي نصب شده مطالبي در مورد جايگاه و احترام مردم فرانسه براي آن كشته‌شدگان حكاكي شده است.
توضيح آنكه در سال‌هاي ابتدايي قرن بيستم رقابت و منازعات سياسي بين برخي كشورهاي اروپايي شدت مي‌يابد و شرايط به نقطه بحراني رسيده، به نحوي كه اروپا و جهان در انتظار يك اتفاق بزرگ نظامي قرار مي‌گيرد. ترور وليعهد اتريش به دست يك دانشجوي افراطي صرب در سارايوو در حكم جرقه به اين انبار باروت است؛ امپراتوري اتريش- مجارستان عليه پادشاهي صربستان وارد جنگ شده و متعاقب آن ديگر كشورها در دو بلوك قدرت وارد يك رويارويي نظامي تمام‌عيار و بي‌سابقه‌اي عليه يكديگر مي‌شوند. جنگ جهاني اول بين سال‌هاي 1914 و 1918 ميلادي از همان نقطه در سارايوو آغاز شده و دامنه آن به ساير قاره‌ها ازجمله آسيا و حتي به ايران هم مي‌رسد. در پايان اين جنگ دولت‌هاي متفق بريتانيا، فرانسه، روسيه، ايتاليا و امريكا عليه دول آلمان، اتريش- مجارستان، عثماني غلبه يافته و شرايط خود را به كشورهاي شكست خورده تحميل مي‌نمايند. ازجمله آثار ناگوار آن جنگ، تاثيرات ثانويه آن بر مردم ايران است. با ورود ارتش كشورهاي روسيه، انگلستان به خاك ايران و تصرف بخش‌هايي از خاك ايران براي مقاصد نظامي و در نتيجه كمبود آذوقه و مواد غذايي، كشور ايران دچار بحران جدي شده و در پي آن حدود دو ميليون ايراني بر اثر قحطي جان خود را از دست مي‌دهند.