گروه مدرسه اعتماد| هر سال كه فصل تابستان فرا مي‌رسد بحث‌هاي تكراري چگونگي گذران اوقات فراغت يا تعطيلات تابستاني دانش‌آموزان در ميان اوليا و مربيان رونق مي‌گيرد و كارشناسان و صاحب‌نظران نيز به قلم‌فرسايي‌هاي تكراري مي‌پردازند، تكرار گفته‌‌ها و نوشته‌هايي كه متاسفانه راه به جايي نمي‌برد.
اما گويا چاره‌اي نيست از اين تكرار چرا كه در هم‌چنان بر همان پاشنه مي‌چرخد و نه تغيير خاصي در نگرش اوليا ايجاد شده است و نه در نگرش‌ها و برنامه‌هاي متوليان دولتي تغيير محسوسي را شاهد هستيم.
توجه به اين حجم وسيع كه بيش از 12 ميليون كودك و نوجوان سه ماه تعطيلي خود را چگونه بايد سپري كنند، خود زنگ هشدار و بيدار‌باشي بايد براي خانواده‌ها و مسوولان باشد. بحث تعطيلات مدارس به‌طور كلي و تعطيلات تابستان به‌طور خاص بايد جدي‌تر و عميق‌تر مورد توجه قرار گيرد.
در اخبار از زبان مسوولان با اصطلاحات بسيار مثبت مي‌شنويم كه برنامه‌هاي متنوع و گسترده‌اي براي غني‌سازي اوقات فراغت دانش‌آموزان در مراكز تفريحي، ورزشي و فرهنگي و هنري سازمان‌ها و دستگاه‌هاي مختلف پيش‌بيني شده است و از روزهاي منتهي به تعطيلات تابستان تبليغات گسترده‌اي هم براي جذب كودكان و نوجوانان به اين مراكز صورت مي‌گيرد.
در اينكه برخي از اين برنامه‌ها مفيد و موثر است ترديدي وجود ندارد و در اينكه برخي خانواده‌ها كه نگرش‌هاي درستي دارند و توان مادي براي ارسال فرزندان خود به مراكز مطلوب ندارند، نيز شكي وجود ندارد. اما روي سخن اينجاست كه آيا به‌طور كلي در سياستگذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌ها توجه درستي به اين مقوله وجود دارد؟ و آيا زمان بيش از 12 ميليون كودك و نوجوان كه سرمايه اصلي جامعه هستند و فرداي اين كشور در گرو رشد آنها در ابعاد مختلف شخصيتي است به نحو مطلوبي سپري مي‌شود؟ آيا از تجربيات ساير كشورها استفاده لازم به عمل مي‌آيد؟ آيا از امكانات موجود بهره‌برداري مطلوب صورت مي‌گيرد؟ و ده‌ها پرسش ديگر كه ما را بر آن داشت تا به بهانه تعطيلات تابستان به موضوع تعطيلات و رويكردها و كاركردهاي آن بپردازيم تا شايد گامي باشد در اصلاح نگرش‌ها و روش‌ها.
تعطيلات مدارس در ايران و تصميم‌هاي ناتمام
تعطيلات تابستاني مدارس در ايران سه ماه و حتي بيشتر است؛ اين در حالي است كه در فصل زمستان در شهرهاي بزرگ به دليل شرايط آلودگي هوا و سرما كمبود تعطيلات زمستاني احساس مي‌شود.
در اكثر كشورهاي جهان كه سيستم دو ترمي يا سه ترمي بر آموزش و پرورش‌شان حاكم است تعطيلات و اوقات فراغت دانش‌آموزان در طول سال تقسيم شده است.
اما در كشور ما بنا بر سنت چندين ساله و مربوط به نظام قديم آموزشي تعطيلات به يك تعطيلي بلندمدت سه تا چهار ماهه در تابستان و يك تعطيلي دو هفته‌اي در فروردين خلاصه شده است.
البته در ايران طرح كوتاه كردن تعطيلات تابستاني در چند سال اخير مطرح بوده است اما هنوز خبري از اجرايي شدن آن نيست.
دبير كل شوراي عالي آموزش و پرورش اعلام كرده بود كه پيشنهاد كوتاه شدن تعطيلات تابستاني و حتي شناور شدن آن در طول سال، مطرح است.
مهدي نويد ادهم گفته بود: زمان آموزش، نمودهاي مختلفي دارد كه كل سال تحصيلي از آغاز تا پايان از جمله آنهاست و البته جاي تامل دارد؛ در همين رابطه مي‌توان به تعطيلات گسترده تابستاني اشاره كرد كه طول آن حداقل سه ماه است و در برخي استان‌هاي گرمسيري به چهار ماه و نيم مي‌رسد و آسيب‌هاي آموزشي و تربيتي فراواني به همراه دارد.
دبير كل شوراي عالي آموزش و پرورش با اشاره به عدم اختيار آموزش و پرورش درباره تصميم‌گيري پيرامون تعطيلات تابستاني، گفته بود: مجلس شوراي اسلامي مصوبه‌اي دارد كه بر اساس آن سال تحصيلي از اول مهر آغاز مي‌شود و تا پايان ارديبهشت‌ماه ادامه مي‌يابد و خردادماه هر سال به برگزاري امتحانات اختصاص پيدا مي‌كند. البته پيشنهاد كوتاه شدن تعطيلات تابستاني و حتي شناور شدن آن در طول سال، مطرح است و اميدواريم روزي نمايندگان مجلس اين موضوع را در دستور كار خودشان قرار دهند.
مقايسه تعطيلات تابستاني دانش‌آموزان در چند دهه اخير
بيش از سه هفته است كه از تيرماه گذشته و وارد فصل گرم تابستان شده‌ايم. اين فصل از سال براي دانش‌آموزان، حس شيريني را به ارمغان مي‌آورد، فارغ شدن از امتحانات و استرس‌هاي خردادماه، روياي هر دانش‌آموزي در پايان سال تحصيلي است.
آسوده خاطرشدن از نمرات درج شده در كارنامه هم براي دانش‌آموزان خوشايند است، هم براي والدين آنها كه بعضا منتظر اتمام امتحانات فرزندان‌شان هستند تا خود را براي رفتن به تعطيلات و سفر تابستاني آماده كنند.
همزمان با پيشرفت علم و روي كار آمدن تكنولوژي‌هاي جديد، نوع تعطيلات تابستاني دانش‌آموزان نيز به مرور زمان دچار تغييرات و دگرگوني‌هايي شده است. مقايسه تعطيلات دانش‌آموزان دهه‌هاي 60، 70 و 80 دليلي موجه بر صحت اين مطلب است.
موضوع تعطيلات تابستاني و اوقات فراغت دانش‌آموزان در گذشته آنچنان كه امروز به آن بها داده مي‌شود، از اهميت بالايي برخوردار نبود و برنامه خاصي نيز براي سپري كردن تعطيلات سه‌ماهه دانش‌آموزان در نظر گرفته نمي‌شد. اغلب دانش‌آموزان با رفتن به مسافرت‌هاي چندروزه همراه با خانواده، بازي و تفريح‌هاي عصرانه تعطيلات تابستان خود را به پايان مي‌رساندند، البته در برخي از مراكز و كانون‌هاي فرهنگي نيز كلاس‌هاي تابستاني برپا مي‌شد كه عده‌اي معدود از دانش‌آموزان از اين كلاس‌ها استقبال مي‌كردند.
اما اين روزها، دانش‌آموزان براي پركردن اوقات تابستاني خود از امكانات و شرايط بسيار خوبي برخوردار هستند، انواع كلاس‌هاي آموزشي و تفريحي، بازي‌هاي متنوع و سرگرم‌كننده رايانه‌اي و مسافرت‌هاي خانوادگي و اردوهاي دانش‌آموزي تعطيلات شيرين و خوبي را براي دانش‌آموزان رقم مي‌زند.
حتي در چند سال اخير نيز مسوولان بيشتر به فكر اوقات فراغت دانش‌آموزان افتاده‌اند به‌طوري كه با نزديك شدن به تعطيلات تابستان، اغلب سازمان‌ها، نهادها و كانون‌هاي فرهنگي و هنري، برنامه‌هاي متنوع خود را در ليست بلندبالايي ارايه مي‌دهند كه به گفته دانش‌آموز دهه 60، آن سال‌ها از اين خبرها نبود.
نگاه جدي مسوولان دولتي به اوقات فراغت تابستاني دانش‌آموزان بسيار حايز اهميت است. وزارت
آموزش و پرورش در چند سال اخير طرح‌ها و برنامه‌هاي مفيد و جالبي را براي تابستان دانش‌آموزان ارايه كرده كه با استقبال خوبي هم روبه‌رو بوده است.
به گزارش پانا، امسال 32 دستگاه مختلف فرهنگي كشورمان در بحث اوقات فراغت دانش‌آموزان مشاركت دارند، حدود 18 هزار پايگاه تابستاني شامل تمامي كانون‌هاي فرهنگي و تربيتي، پژوهش‌سراها، مجتمع‌هاي ورزشي و فرهنگي و مدارس به ويژه مدارس هوشمند جهت پذيرش و ثبت‌نام دانش‌آموزان در فعاليت‌ها و كلاس‌هاي آموزشي و تفريحي، درنظر گرفته شده است.
گفتني است، رويكرد آموزش و پرورش در برنامه‌ريزي برنامه‌هاي تابستاني امسال دانش‌آموزان، رويكردي جديد و بر مبناي سند تحول بنيادين است. آموزش مهارت‌هاي زندگي به ويژه كار و اشتغال به دانش‌آموزان رويكرد برنامه‌هاي در نظر گرفته شده از سوي آموزش‌وپرورش است.
9ماه طاقت‌فرسا و سه ماهي كه
به سرعت مي‌گذرد
گويا اين يك احساس پايدار در نظام آموزشي كشور ما است و هيچ انقلابي هم آن را تغيير نمي‌دهد، از هر نسل كه مي‌پرسي با يك حس مشترك و با جملات مشابهي از پايان سال تحصيلي و آغاز تعطيلات تابستان سخن مي‌گويند.
با يك نفس عميق كه نشان از خستگي از يك سيستم فرسوده و يكنواخت آموزشي بدون كمترين جذابيت دارد رضايت خود را از شروع فصل بدون مشق وكتاب و به دور از درس و كلاس ابراز مي‌دارند و از طاقت‌فرسا بودن سال تحصيلي و9 ماهي كه با جان كندن سپري مي‌شود حرف مي‌زنند.
از تمام شدن فصل تابستان هم آنقدر با آه وافسوس حرف مي‌زنند كه گويا جهنم عذاب‌آوري در انتظار آنهاست و اينكه سه ماه مثل برق گذشت و 9 ماهي كه به درازاي يك عمر است فرا رسيد.
اين واقعيت تلخ هشداري است براي مسوولان و برنامه‌ريزان ومجريان كه چاره‌اي براي جذابيت مدارس و كلاس‌هاي درس و محتواي آموزشي و معلمان و شيوه‌هاي تدريس بيابند. تا در آينده با خوشي و لذت از اين دوره‌ها وتجربيات سخن گفته شود.
مدارس حداقل 800 جلسه درس در طول سال دارند
وقتي سخن از تعطيلات مدارس به ميان مي‌آيد در واقع روي ديگر اين سخن اين است كه چقدر بايد مدارس به كار آموزشي بپردازند، يعني به عبارتي يك سال تحصيلي شامل چند روز يا ساعت آموزشي است؟
معاون آموزش ابتدايي وزارت آموزش‌وپرورش در بخشنامه‌اي كه به استان‌ها ارسال كرده بود تاكيد كرده كه از تعطيلي زودهنگام مدارس خودداري شود تا از فرصت مناسب ايام خرداد ماه جهت آموزش دانش‌آموزان بهره برده شود.
در اين بخشنامه آمده است: به استناد مصوبه جلسه 834 شوراي عالي آموزش و پرورش پنجم اسفند 1389 در طول سال تحصيلي در خصوص زمان آموزش در دوره ابتدايي، برنامه آموزشي مدارس به ميزان 800 جلسه پيش‌بيني شده است.
تيم ۳۰۰ نفره بازرسي براي برخورد با تعطيلي مدارس!
تعطيلي مدارس در كشور يك معضل شده است، ابتدا مهر و نگراني اعتراض نسبت به ديرشروع‌شدن كلاس‌ها، تعطيلي زوردتر از موعد ميان ترم يا ميانسال و آغاز دوباره همراه با تاخير و سپس تعطيلي زود هنگام پيش از نوروز در اسفند و بعد هم آغاز به موقع پس از تعطيلات نوروزي و در نهايت تعطيلات پايان سال تحصيلي ازمقاطعي هستند كه همه ساله اوليا و متوليان مدارس و مسوولان آموزش وپرورش را درگير خود مي‌كند. گويا يك عرف و قانون نانوشته‌اي است كه در اين مقاطع زماني هم دانش‌آموزان مي‌توانند غيبت كنند و هم مدارس اجازه دارند چشم پوشي كنند.
در واكنش به اين مساله از ديدگاه‌هاي سهل‌انگارنه تا موضع‌گيري‌هاي سخت‌گيرانه وجود داشته است كه هيچ كدام نتوانسته شرايط را مدون و قانونمند كنيد در همين راستا سخنگوي آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به اينكه مديران مدارس اجازه ندارند زودتر از ۲۸ اسفند مدارس را تعطيل كنند، در اسفند ماه گذشته گفته بود: تيم ۳۰۰ نفره بازرسي از مدارس فعال شده است. اگر مديري اقدام به تعطيلي زودهنگام مدرسه كرده باشد با آن برخورد مي‌شود؛ بارها اعلام كرده‌ايم كه مدارس بايد تا ۲۸ اسفند باز باشند اما باز هم تعدادي از مديران اين موضوع را رعايت نمي‌كنند كه با مدارس متخلف برخورد قانوني خواهد شد.
سيدرحيم ميرشاهولد، مديركل ارزيابي عملكرد و پاسخگويي به شكايات وزارت آموزش و پرورش نيز در اين خصوص گفته بود: طبق تقويم رسمي كشور، مدارس تا روز ۲۸ اسفند باز هستند و مديران اجازه تعطيلي زودتر از اين تاريخ را ندارند. بازرساني به تمام مناطق آموزش و پرورش اعزام شده‌اند كه از طريق اين بازرسان، فعاليت مدارس در روزهاي آخر سال مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد و با متخلفان در اين زمينه برخورد مي‌كنيم.
اين تاكيد‌ها و تهديد‌ها در حالي صورت مي‌گيرد كه در واقع اگر چه در مدارس باز خواهد بود وممكن است تعدادي از پرسنل هم حضور داشته باشند اما ترديدي نيست كه در اكثر مدارس كلاس‌ها تشكيل نمي‌شود و آموزش تعطيل است.
اين واقعيت كه تعطيلات متعدد به فرآيند آموزش لطمه وارد مي‌سازد و موجب مي‌شود درس‌ها و برنامه‌هاي آموزشي فشرده‌تر اجرا شود مساله مهمي است كه مسوولان بايد براي آن چاره‌اي بينديشند. در همين راستا يك كارشناس مديريت آموزشي به «اعتماد» گفت: وقتي تعطيلات موزون و منطقي در طول سال تحصيلي توزيع و برنامه آموزشي بر اساس آن تدوين و اجرا نشود هم معلم و هم دانش‌آموز به‌گونه‌اي بي‌نظم و متمايل به سوء استفاده از اين شرايط خواهند شد لذا تدوين يك برنامه متكثر و متنوع و متناسب با شرايط اقليمي و آب و هوايي مناطق مختلف و مديريت غيرمتمركز مي‌تواند قدري از اين بي‌نظمي و آسيب‌ها بكاهد. استفاده از تجربيات ساير كشورها در اين راستا راهگشاست.