گروه ديپلماسي| وين- مشهد- تهران. هشتمين دور از مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 سرانجام به آخرين فاز از رايزني‌هاي هسته‌اي بدل شد. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان به همراه هيات‌هاي كارشناسي و معاونان خود به تهران بازگشت. ساعت هشت شب به وقت وين بود كه تيم مذاكره‌كننده ايران اعلام كرد سرانجام با گذشت بيش از يك ماه و نيم از روزي كه هيات‌هاي كارشناسي ايران و 1+5 براي پايان دادن به ماراتن دو ساله به وين آمدند به ايران بازمي‌گردد. در ميانه مسير خبرنگاران همراه تيم مذاكره‌كننده خبردار شدند كه مقصد تهران نيست. محمدجواد ظريف كه پس از 19 روز به ايران بازمي‌گشت نيت كرده بود پس از حصول توافق براي زيارت به مشهد مقدس برود. رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان پيش از حركت هواپيما به سمت ايران با ورود به محل استقرار خبرنگاران ايراني در هواپيما از تلاش‌هاي تيم خبري در 18 روز نفسگير مذاكرات قدرداني كرده و چندجمله‌اي هم به رسم هميشه در خصوص پشت پرده برخي حوادث در اين دور از مذاكرات با خبرنگاران گفت‌وگو كرد.
اميدواري به حركت كشور در مسير تعالي در سايه توافق
هواپيماي اختصاصي وزير امور خارجه ايران چهار ساعت و نيم پس از ترك وين در فرودگاه هاشمي‌نژاد مشهد به زمين نشست. در حالي كه برنامه سفر وزير امور خارجه كشورمان به مشهد تنها چند دقيقه پيش از بلند شدن هواپيما از فرودگاه وين توسط خبرنگاران حاضر در هواپيما مخابره شد اما تعدادي از مردم مشهد خود را به خيابان‌هاي منتهي به حرم مطهر رسانده و انتظار وزير امور خارجه ايران را مي‌كشيدند. «ظريف زنده باد، روحاني پاينده باد»، «صل علي محمد ياور رهبر آمد»، «ظريف دوست داريم»، «الموت الامريكا» و «الموت الاسراييل» از جمله شعارهايي بود كه با ديدن اعضاي تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي از مردم در حرم رضوي شنيده مي‌شد. «اميدواريم با توافق به دست آمده كشور در مسير تعالي و پيشرفت حركت كند.» اين جمله نخستين عبارت محمدجواد ظريف در هواي گرگ و ميش صبحگاه چهارشنبه در حرم مطهر رضوي بود. ظريف در ميان جمع خبرنگاران در مشهد در خصوص علت سفر مستقيم خود از اتريش به خراسان رضوي گفت: در همه مراحل مذاكره براي احقاق حقوق ملت غيور ايران اسلامي، به وجود نازنين حضرت امام رضا (ع) متوسل شديم و ما هرچه داريم از امام رضا (ع) است. لازم دانستيم پس از حصول اين نتيجه به پابوسي امام رضا (ع) مشرف شويم و خداي متعال را شكرگزار باشيم. اميدواريم به بركت حضرت رضا (ع) مملكت عزيزمان بيش از گذشته با توافق به دست آمده به سمت تعالي و پيشرفت حركت كند. علي‌اكبر صالحي نيز در اظهاراتي جداگانه در اين خصوص گفت: آنچه به دست آورديم جز با عنايات الهي و توسل به اهل بيت (ع) ميسر نمي‌شد. براي شكرگزاري از خداي متعال و عرض ارادت به ساحت مقدس امام رضا (ع) از وين مستقيما به بارگاه منور رضوي آمديم. تيم مذاكره‌كننده با لباس نوكري امام رضا (ع) به حرم مشرف شدند تا ثابت كنند همه خادم و خدمتگزار اهل بيت (ع) و مردم شريف ايران اسلامي هستند. سيدعباس عراقچي نيز در جمع خبرنگاران با بيان اينكه حرم مطهر رضوي قلب ايران است و تمام اعضاي تيم مذاكره‌كننده اتفاق نظر داشتند كه پس از حصول توافق به زيارت امام رئوف مشرف شوند، گفت: اگر موفقيتي براي كشور و مردم عزيز ايران اسلامي كسب شده، قطعا مرهون الطاف امام رضا (ع) است. وزير امور خارجه و تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشور پس از زيارت بارگاه امام رضا (ع) و اقامه نماز صبح، براي ترك مشهد به مقصد تهران راهي فرودگاه شدند كه در ورودي فرودگاه هم جمعيتي از جوانان مشهدي با در دست داشتن پلاكاردهايي از ظريف و تيم هسته‌اي براي حصول توافق هسته‌اي قدرداني كردند. ظريف دقايقي پيش از ورود به پاويون فرودگاه مشهد از اتوبوس پياده شده و در ميان جمعيتي كه براي تشكر از وي آمده بودند حاضر شد و براي آنها سخنراني كوتاهي كرد.
قدرداني ظريف از شهداي هسته‌اي
در پاويون جمهوري
ساعت هشت صبح به وقت تهران، محمدجواد ظريف به همراه تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان وارد تهران شدند. ظريف و تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي در هنگام ورود به پاويون جمهوري فرودگاه مهرآباد مورد استقبال تعدادي از مسوولان از جمله بهروز كمالوندي، محمود واعظي، قاضي‌زاده هاشمي، سيدحسين هاشمي، حسام‌الدين آشنا، تعدادي از نمايندگان مجلس و تعدادي از مقامات دستگاه ديپلماسي قرار گرفتند. در اين مراسم استقبال خانواده تعدادي از اعضاي تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي ازجمله همسران ظريف و حسين فريدون حضور داشتند. همچنين خانواده تعدادي از شهداي هسته‌اي نيز براي مراسم استقبال از ظريف به فرودگاه آمده بودند. محمدجواد ظريف دقايقي پس از ورود به تهران در فضايي صميمي با خانواده‌هاي معظم شهداي هسته‌اي ديدار و گفت‌وگو كرد. رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان در اين ديدار كه در پاويون جمهوري فرودگاه مهرآباد برگزار شد، گفت: مذاكرات هسته‌اي و نتيجه كسب شده در اين گفت‌وگوها، ثمره خون شهيدان انقلاب اسلامي، دوران دفاع مقدس و به ويژه شهداي هسته‌اي است. وي با يادآوري اينكه شهداي هسته‌اي كشور براي تحقق اهداف انقلاب اسلامي و اعتلاي كشور و ملت ايران از همه‌چيز خود گذشتند، افزود: بي‌ترديد همه توفيق‌هايي كه در مذاكرات حاصل شد، مديون فرهنگ مقاومت و ايثار مردم بزرگ كشور بوده كه البته بزرگ‌ترين تبلور آن، شهدا و به ويژه شهداي هسته‌اي هستند. در طول اين مذاكرات پشتوانه مذاكره‌كنندگان ايراني در مسير تلاش براي به ثمر رساندن مذاكرات، حمايت‌هاي رهبر معظم انقلاب، دعا و پشتيباني‌هاي ملت شريف ايران و همچنين گروه‌ها و افراد مختلف بود. در اين ديدار همسر يكي از شهداي هسته‌اي به نمايندگي از خانواده شهداي هسته‌اي با قدرداني و تشكر از زحمات تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي گفت: بسيار مفتخريم در كشوري زندگي مي‌كنيم كه مردمي مقاوم، متعهد، صبور و مومن و همچنين رهبري فرزانه همچون حضرت آيت‌الله خامنه‌اي دارد كه در تمام مدت مذاكرات هسته‌اي با تعيين خط قرمزها مسير اين مذاكرات را نشان داده و حمايت‌هاي ايشان از تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي همدلي و اتحاد را در جامعه به وجود آورد. وي خطاب به مذاكره‌كنندگان هسته‌اي اظهار داشت: فرزندان متدين، غيور و شجاع اين سرزمين در تمام طول اين مدت با زحمات فراوان خود اين مذاكرات را به نتيجه رساندند. گرچه ايراني‌ها اعتمادي به قدرت‌هاي جهاني ندارند و معلوم نيست كه آيا آنان به تعهدات خود پايبند خواهند بود؟ اما اين موضوع هيچ ارتباطي با زحمات و تلاش‌هاي تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان نداشته و هر شرايطي كه به وجود آيد به اين زحمات خدشه‌اي وارد نخواهد شد.
مقاومت در برابر حرف زور، نرمش
در گفت‌وگو
نخستين گفت‌وگوي مستقيم محمدجواد ظريف در تهران با مردم پس از ديدار با خانواده شهداي هسته‌اي و در جمع خبرنگاران و تصويربرداراني صورت گرفت كه به پاويون دولت آمده بودند تا نخستين اظهارنظرهاي وزير امور خارجه در خصوص توافق جامع هسته‌اي به دست آمده در وين با شش كشور را پوشش دهند. وي با بيان اينكه مردم ايران و مقاومت آنها اين امكان را به ما داد كه از حقوق‌شان دفاع كنيم و ذره‌اي از دين‌مان را به مردم و انقلاب ادا كنيم، از اين موضوع سپاسگذاري و قدرداني كرد. وي افزود: مذاكراتي كه در دو ماه گذشته انجام گرفت از ابعاد مختلف داراي ويژگي‌ها و امتيازاتي است كه در آينده به آن خواهيم پرداخت. در اين مذاكرات ما از شرايطي آغاز كرديم كه شوراي امنيت با قطعنامه‌هاي ظالمانه برنامه صلح‌آميز هسته‌اي ايران را به عنوان يك نگراني مطرح كرده و از ملت ايران خواسته بود كه دست از حقوق خود بكشد اما امروز در شرايطي هستيم كه شوراي امنيت در قطعنامه‌اي در هفته آينده براي نخستين‌بار بر حقوق هسته‌اي يك كشور در حال توسعه صحه مي‌گذارد كه اين موضوع جز با پايداري حاصل نشد. مردم ايران در برابر حرف زور مقاومت كرده اما در برابر گفت‌وگو از خود نرمش قهرمانانه نشان مي‌دهند تا بتوانند به نتيجه‌اي كه براي همه مفيد است، برسند. البته بجز آنهايي كه به‌دنبال جنگ هستند و امروز شاهد هستيم كه نتانياهو از اينكه مردم ايران به حق خود رسيده‌اند و از يك بحران ساختگي جلوگيري كرده‌اند، عزا گرفتند. ظريف با قدرداني از رييس سازمان انرژي اتمي و همكاران وي كه در به ثمر رساندن اين امر مهم نقشي مهمي و نيز در مذاكرات نقش برجسته‌اي داشتند، از عراقچي و روانچي معاونان خود نيز قدرداني كرد. وي با اشاره به اينكه ايران در اين مذاكرات به يك توافق جامع دست يافت كه طي روزهاي آينده به تاييد شوراي امنيت ميرسد، اظهار داشت: پس از آن مراحل اجرايي اين توافق آغاز مي‌شود كه در تمامي آنها خطوط قرمز ما به دقت رعايت شده است. وي مذاكره را ذاتا يك عمل بده بستان و گفت‌وگو براي رسيدن به مفاهيم مشترك دانست و افزود: در حوزه هسته‌اي و رفع تحريم‌ها دستاورد خوبي كسب شد. برنامه هسته‌اي ما سمت صنعتي‌سازي مي‌رود و ما در اين روند با پيشرفته‌ترين ابزارهايي كه به دست متخصصان توانمندمان به دست آمده و نيز با استفاده از بهترين دستاوردهاي دنيا به سمت غني‌سازي پيشرفته پيش مي‌رويم و همين‌طور تحريم‌هاي اقتصادي، مالي و بانكي همان‌طور كه رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند در ابتداي اجراي توافق رفع مي‌شود و اقدامات ما نيز پس از لغو همه تحريم‌ها آغاز مي‌شود. وي ادامه داد: همچنين در يك دوره زماني حدودا چهار ماهه كه بستگي به اقدامات امريكا دارد، تمامي اقدامات دوطرف احتمالا به نتيجه خواهد رسيد. وي با قدرداني از تمامي كساني كه در حوزه هسته‌اي و سياست خارجي از ابتداي انقلاب اسلامي تلاش كردند و سپاسگزاري از كساني كه در دوره‌هاي گذشته فعال بودند مانند آقاي لاريجاني و آقاي جليلي، گفت: همه ما با ديدگاه‌هاي مختلف تنها يك هدف داشتيم و آن احقاق حقوق مردم بود. ظريف ابراز اميدواري كرد كه در سال همدلي و همزباني در جهت استفاده از اين دستاورد براي رسيدن به اهداف بالاتر تلاش كنيم و توسعه و آباداني و بهبود وضعيت معيشتي مردم را رقم بزنيم.
ظريف و همراهانش زينت‌بخش ديپلماسي ايران هستند
رييس سازمان انرژي اتمي در اين دور از مذاكرات هسته‌اي دو روز ديرتر به جمع مذاكره‌كنندگان اضافه شد اما به جرات مي‌توان گفت كه پس از ديدارهاي محمدجواد ظريف با همتاهاي خود در 1+5، طولاني‌ترين ساعات گفت‌وگو و رايزني به ديدارهاي دوجانبه صالحي و ارنست مونيز، وزير انرژي ايالات متحده اختصاص داشت. ضميمه فني توافق جامع هسته‌اي هم آخرين ضميمه‌اي بود كه از هرگونه پرانتز و اختلاف نظر خالي شد و مقدمات رسيدن به برنامه جامع اقدام مشترك را فراهم كرد. صالحي كه تمام مراسم‌هاي پس از حصول توافق در وين دوشادوش محمدجواد ظريف قرار داشت در ديدار با اصحاب رسانه در صبح چهارشنبه هم كنار وزير امور خارجه نشسته و پس از وي به ايراد اظهارنظرهايي در خصوص راه رفته و توافق به دست آمده پرداخت. علي اكبر صالحي سخنان خود را اين‌گونه آغاز كرد: به عنوان يك هموطن در جريان اين مذاكرات كه قرار گرفتم به خود باليدم. زيرا تبلور اين واقعيت را به‌عينه يافتم كه آنهايي كه در بستر اسلام حركت مي‌كنند به اعتبار داشتن اين بستر از مقاومتي عظيم برخوردار مي‌شوند. كساني كه اعتقاد به خدا دارند آنچنان عزتمندانه از چالشي كه 1+5 و اتحاديه اروپا ايجاد كرده بود، عبور كردند كه باعث افتخار است و من مشاهده كردم كه آقاي ظريف و اطرافيانش كه زينت‌بخش ديپلماسي ما هستند چگونه و با چه اقتداري از منافع ملي كشور دفاع مي‌كردند. صالحي اين توافق را دستاوردي دانست كه بعدها تاريخ تاثيرات آن را بر ايران و كشورهاي طرف مقابل و نيز جامعه بين‌الملل نشان خواهد داد و يادآور شد: پارادايم روابط بين‌الملل از اين پس عوض مي‌شود كه كشوري در حال توسعه توانست جايي براي خود در بين كشورهاي توسعه‌يافته ايجاد كند. صالحي در خصوص تفاهم انجام گرفته در نشست اخير كه جمع‌بندي جلسات گذشته بود، يادآور شد: به عنوان امين شما و كسي كه مسوول است مي‌گويم كه نشاط هسته‌اي كشور نه‌تنها كمتر نمي‌شود بلكه بيشتر هم خواهد شد. وي در پاسخ به اين سوال كه برخي شايد بگويند محدوديت هسته‌اي چطور با نشاط هسته‌اي همراه خواهد بود، اظهار داشت: ما صنعت هسته‌اي را وارد فازي خواهيم كرد كه از نظر هزينه و فايده معنا داشته باشد. تا به امروز به دليل آنكه مجبور بوديم روي پاي خود بايستيم هزينه فراواني كرديم و البته به همه‌چيز رسيديم اما از اين پس بايد طوري حركت كنيم كه براي‌مان فايده هم داشته باشد و با اين اتفاق شاهد قدم‌هايي در آينده خواهيم بود. وي به رسميت شناخته شدن غني‌سازي ايران را يك امر بزرگ خواند و يادآور شد: در گذشته غني‌سازي، آب‌سنگين و فردو را حرام مي‌دانستند اما امروز همه آنها پابرجاست و به گونه‌اي بهتر از گذشته پيش خواهد رفت. صالحي نقش‌آفريني رهبر انقلاب و هدايتگري ايشان در مسير گفت‌وگوها را بسيار مهم دانست كه داراي آثار بزرگي بود و افزود: حمايت رييس‌جمهور، تشويق‌ها و اميدبخشي وي با تزريق به مذاكره‌كنندگان باعث شد كه آنها حق ملت ايران را استيفا و محقق كنند.
متن توافق منتشر و ماه پشت ابر نمي‌ماند
مذاكره‌كنندگان ايران تازه پس از 18 روز مذاكرات نفسگير و فشرده در سطح وزرا و بيش از يك ماه مذاكره در سطح مديران سياسي و كارشناسان به تهران رسيده‌اند اما طرف مقابل بازي تقسيم برد بيشتر را آغاز كرده است. سناريويي كه پس از تمام بزنگاه‌هاي توافقاتي در 22 ماه گذشته تكرار شده و پس از مدتي نخ نما شده و به حاشيه رانده مي‌شود. مجيد تخت‌روانچي، عضو ارشد تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان نخستين فردي بود كه به ادعاي برخي مقام‌هاي امريكايي در خصوص تدريجي بودن لغو تحريم‌ها در همان پاويون جمهوري و به محض طرح سوال از سوي خبرنگاران پاسخ داد. روانچي در اين خصوص گفت: بالاخره متن توافق منتشر مي‌شود و ماه پشت ابر نمي‌ماند. پس از انتشار متن اصلي و ضمايم آن مشخص مي‌شود كه محتواي آن چيست و سخنان دو طرف روشن خواهد شد. وي در پاسخ به اين پرسش كه امريكايي‌ها مدعي هستند تحريم‌ها مرحله به مرحله و تدريجي لغو خواهد شد، تاكيد كرد: همان‌طور كه وزير امورخارجه گفتند در مرحله نخست همه تحريم‌هاي اقتصادي، مالي، تجاري و بانكي برداشته خواهد شد و اين موضوع به‌طور بسيار روشن در متن توافق مشخص است. روانچي در پاسخ به پرسش ديگري درباره سازوكار اجراي توافق با 1+5 گفت: وقتي موعد اجراي توافق برسد مشخص است كه هر يك از دو طرف چه كارهايي بايد انجام دهند آنان در يك روز مشخص كه معلوم است، تعهد مي‌كنند كه تحريم‌ها را بردارند و زماني كه اين تعهد را ادا كردند ما كارمان را آغاز مي‌كنيم. زماني كه تعهدات دو طرف به انتها رسيد تحريم‌ها به طور كامل برداشته خواهد شد.
شايد هفت روز تا قطعنامه جديد شوراي امنيت
برنامه جامع اقدام مشترك سرانجام پس از 22 ماه مذاكره و چانه‌زني نهايي شد و چارچوب همكاري‌هاي ميان ايران و 1+5 براي اجراي آن وارد فاز جديدي شد. با توجه به تلاش تندروهاي امريكايي و لابي‌گري‌هاي جريان‌هاي صهيونيستي در داخل ايالات متحده و همچنين در سطح منطقه به نظر ميرسد كه تمام طرف‌هاي درگير در گردونه مذاكرات عزم خود را براي تاييد رسمي و هرچه سريع‌تر برجام از سوي شوراي امنيت آغاز كرده‌اند. در حالي كه ظريف هم در سخنان خود در تهران تاكيد كرد كه احتمالا قطعنامه جديد شوراي امنيت ظرف 10 روز آينده صادر خواهد شد، رويترز هم به نقل از يك منبع ديپلماتيك تاكيد كرده است كه شوراي امنيت سازمان ملل متحد، احتمالا هفته آينده توافق به دست آمده ميان ايران و 1+5 موسوم به برجام را با يك قطعنامه مورد تاييد قرار خواهد داد. مرحله پس از تاييد اين قطعنامه در شوراي امنيت، بررسي آن در مجلس شوراي اسلامي و شوراي عالي امنيت ملي در ايران و همچنين راي مثبت يا منفي كنگره امريكا به آن خواهد بود. هرچند كه برجام در قالب اين قطعنامه مورد تاييد قرار خواهد گرفت اما توافق هسته‌اي ايران با 1+5 به برجام گره نخورده است و نقض قطعنامه از سوي يكي از طرفين به معناي نقض برجام نخواهد بود. ايران و 1+5 مصمم هستند كه مسووليت‌هاي واگذار شده به خود در سه فاز اجرايي تعيين شده براي محقق شدن كامل برجام را هرچه سريع‌تر انجام دهند تا توافق وارد مرحله اجراي تعهدات از سوي دو طرف شود.
ظريف و كري، بهترين گزينه‌ها بودند
22 ماه مذاكره فشرده ميان ايران و 1+5 را بايد روندي جداگانه از 12 سال مذاكرات در سطح كلان ميان تهران و طرف غربي دانست. در 22 ماه گذشته براي نخستين‌بار در 4 دهه گذشته نمايندگان ايران و امريكا رودرروي هم نشسته و در چارچوب مذاكرات هسته‌اي رايزني و گفت‌وگو كرده‌اند. شمار ديدارهاي محمدجواد ظريف و همتايان وي در 22 ماه گذشته از دست خارج شده است اما در تمام اين بازه زماني و هنوز هم اين رابطه ميان جان كري وجواد ظريف است كه براي رسانه‌هاي داخلي و البته همزمان و هم شكل براي رسانه‌هاي خارجي هم جذابيت دارد. اگر در رسانه‌هاي ايران در روزهاي منتهي به توافق از فريادهاي ظريف براي احقاق حقوق هسته‌اي و تفكيك مساله هسته‌اي از امنيت نظامي مي‌خوانيم در رسانه‌هاي آن سوي مرزها هم خبرنگاران از رابطه صميمانه اما توامان به بي‌اعتمادي ميان دو وزير ايراني و امريكايي مي‌نويسند. در جريان 22ماه گذشته بارها مساله چگونه و چرا حرف زدن ظريف با كري در رسانه‌هاي داخلي دردسرساز شده است اما شايد كمتر كسي به اين نكته توجه مي‌كند كه در اين بازه زماني وزير امور خارجه امريكا چندين بار به صراحت به قدرت مذاكره و كيش و مات كردن حريف از سوي محمدجواد ظريف اشاره كرده است. در تازه‌ترين گزارشي كه پس از حصول توافق ميان ايران و 1+5 در وين در روزنامه انگليسي تلگراف منتشر شده نگاهي به رابطه روساي دستگاه‌هاي ديپلماسي ايران و امريكا انداخته شده است. اين روزنامه در اين خصوص مي‌نويسد: حداقل 23 بار مذاكره دوجانبه ميان «جواد ظريف» وزير خارجه ايران و «جان كري» وزير خارجه امريكا برگزار شد كه نخستين‌بار در سازمان ملل و در سال 2013 بود. در طول ماه‌ها مذاكره پرخطر با فراز و نشيب‌هاي بسيار، طرفين اثبات كردند سرسخت و به وقتش هم رقيب هستند. با وجود آنكه دو طرف يكديگر را با نام كوچك صدا مي‌زنند و گاهي براي هم لطيفه تعريف مي‌كنند، روابط‌شان همچنان رسمي و همراه با احترام باقي مي‌ماند. به نظر ميرسد اين دو نفر بهترين افراد براي مذاكرات بودند و با همديگر به نگراني‌هاي جهاني درباره برنامه هسته‌اي ايران پايان دادند. «سوزان ملوني، كارشناس ايران درباره آقاي ظريف واژه«باهوش» را استفاده كرده و گفته است «وي اين توانايي را داراست تا سياستي را كه از ديدگاه امريكايي مشكل ساز است، طوري بفروشد كه كاملا قانع‌كننده و خوشايند باشد.» موسسه بروكينگز هم درباره ظريف نوشته است: اشتباه است كه وي را بيش از ايراني بودن يك امريكايي بدانيم. وي مخلوق انقلاب اسلامي است. همچنين وي شخصيتي مذهبي دارد و معروف است كه مذاكرات را براي اداي فريضه نماز روزانه ترك مي‌كرد و بعداز بازگشت از نماز مي‌گفت كه «من تنها از يك قدرت حقيقي مي‌ترسم. »در انتهاي تلگراف نوشته است، ظريف بعد از تفاهم لوزان مانند يك قهرمان در تهران مورد استقبال قرار گرفت. از طرف ديگر كري هم با توافق برنامه هسته‌اي ايران بعد از دو سال مذاكره، پيروزي ماندگاري از خود بر جاي گذاشته است.
تلاش اوباما براي فروش داخلي توافق با ايران
45 دقيقه مصاحبه با توماس فريدمن، خبرنگار ارشد روزنامه نيويورك تايمز را مي‌توان دومين تلاش باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده براي فروش توافق به دست آمده با ايران ظرف 48 ساعت گذشته از حصول اين توافق در وين دانست. ساعاتي پس از اعلام خبر موافقت ايران و 1+5 با متن واحدي از برجام در وين بود كه باراك اوباما در سخناني تلاش كرد فضاي سياست داخلي امريكا را براي پذيرش اين توافق مهيا كند. پس از آن نيز در حالي كه تيم‌هاي مذاكره‌كننده ايران و 1+5 در حال بازگشت به پايتخت‌هاي خود بودند، فريدمن به كاخ سفيد رفت و با رييس‌جمهور امريكا در خصوص چند و چون اين توافق سخن گفت. اوباما با تكرار ادعاهاي خود در خصوص فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران گفت: ما اين توافق را بر اين اساس ارزيابي مي‌كنيم كه ايران نتواند به بمب هسته‌اي برسد و اين قول اساسي و ابتدايي من در گفت‌وگو با نخست‌وزير نتانياهو بوده است. ما قادريم ثابت كنيم اين توافق قاطع‌ترين راه و مسيري است كه در آن ايران به سلاح هسته‌اي نخواهد رسيد و ما با همكاري كامل جامعه بين‌المللي و بدون درگير شدن در يك جنگ ديگر در خاورميانه مي‌توانيم به اين هدف برسيم. اوباما در ادامه گفت: «من اختلافات زيادي با رونالد ريگان دارم اما آنچه من كاملا او را به خاطرش تحسين مي‌كنم شناختن اين واقعيت بود كه شما قادر به راستي‌آزمايي يك توافق با امپراتوري شيطاني و اهريمني بوديد كه مصمم به نابودي ما بود و يك خطر بسيار موجوديتي براي ما بود، خطري بسيار فراتر از آنچه ايران قادر به آن خواهد بود. من اختلاف نظرهاي بسياري با ريچارد نيكسون داشتم اما او فهميد كه يك احتمال در قبال چين براي اتخاذ مسير متفاوت وجود داشت. شما اين چيزها را آزمايش مي‌كنيد و تا زماني كه ما ظرفيت و توان امنيتي خود را حفظ مي‌كنيم و توانايي خود براي پاسخ قاطع نظامي را زماني كه براي حفاظت از دوستان و متحدان‌مان ضروري باشد، كنار نمي‌گذاريم، اين ريسكي است كه بايد آن را بپذيريم. اين يك رويكرد عملگرايانه مبتني بر عقل سليم است و احمقانه نيست. اين كار شناختن اين موضوع است كه اگر ما بتوانيم اين اختلافات را بدون توسل به زور حل كنيم براي ما و مردم منطقه بسيار بهتر خواهد بود.» او در پاسخ به سوالي درباره موضع ولاديمير پوتين در قبال مذاكرات ايران گفت: «روسيه در اين موضوع كمك كرد. من مي‌خواهم با شما روراست باشم. با توجه به اختلافات زيادي كه ما با روسيه اكنون در قبال اوكراين داريم من در اين باره (كمك روسيه در قبال مذاكرات ايران) اطمينان نداشتم. پوتين و دولت روسيه به نحوي (در اين موضوع) در كنار هم قرار گرفتند كه من متعجب شدم و ما اگر روسيه در كنار ما و ديگر اعضاي گروه 1+5 نبود و بر يك توافق قوي تاكيد نمي‌كرد، به اين توافق نمي‌رسيديم. وي درباره موضع جمهوريخواهان امريكا در قبال مذاكرات هسته‌اي ايران گفت: «اين موضوع كه بسياري از مقامات كنوني منتخب جمهوريخواه از اين توافق حمايت كنند، مورد ترديد است. البته با توجه به رقابت‌هاي درون‌حزبي مقدماتي و در ميان بسياري از قانونگذاران كنگره يك خط حزبي خاصي وجود دارد كه بايد روي آن راه رفت اما اين مساله (حمايت جمهوريخواهان از توافق) كاملا از روي ميز محو شده نيست. من علاقه خواهم داشت تا ببينم فردي مثل رند پائول در اين باره چه خواهد گفت. البته اگر يك رييس‌جمهور جمهوريخواه جانشين من شد كه البته در اين صورت من هر كار ممكني براي مانع شدن از تحقق چنين موضوعي خواهم كرد، رييس‌جمهور جمهويخواه از منظر محدود كردن برنامه هسته‌اي ايران در يك موضع بسيار قوي‌تري در قياس با وقتي كه من به قدرت رسيدم قرار خواهد داشت. وي براي چندمين بار با غيرممكن خواندن حذف غني‌سازي اورانيوم توسط ايران گفت: اكنون نخست‌وزير نتانياهو و بسياري از منتقدان ترجيح خواهند داد كه ايراني‌ها هيچ ظرفيت هسته‌اي نداشته باشند اما اين موضوع مستلزم از بين بردن دانش در داخل ايران است. فناوري هسته‌اي امروز آنقدرها پيچيده نيست و در نتيجه اين تفكر كه معيار موفقيت بايد آن باشد كه آيا آنها توانمندي احتمالي براي به دست آوردن سلاح‌هاي هسته‌اي را دارند، نبايد باشد و اين نمي‌تواند معيار باشد. سوال آن است كه آيا ما نوعي از رژيم بازرسي و پادمان و اجماع بين‌المللي را داريم كه در نتيجه آن براي آنها ارزش حركت به سمت بمب را دارد يا نه؟ ما به اين موضوع رسيديم. اوباما در ادامه با توجه به انتظارهاي برخي اعراب منطقه از امريكا گفت: امريكا بايد به متحدان عرب سني خود گوش دهد اما نبايد در اين دام بيفتد كه به آنها اجازه دهد هر مشكلي را به ايران نسبت داده و اين كشور را متهم كنند. شهروندان تعدادي از كشورهاي خليج فارس حامي بزرگ جنبش‌هاي جهادگرايي سني بوده‌اند. در برخي موارد از قبيل حوثي‌ها در يمن، من فكر مي‌كنم درباره دخالت ايران مبالغه شده و بيش از حد حرف زده شده است. وقتي (گزارش‌هاي) اطلاعاتي خودمان را مي‌بينيم اين درك به ما دست نمي‌دهد كه ايران به گونه استراتژيك اين طور فكر مي‌كند كه «بياييد حوثي‌ها را به سمت صنعا رهسپار كنيم». اين بيشتر نشان‌دهنده ضعف حكومت در يمن بود. اكنون آنها مي‌خواهند از اين موضوع استفاده كنند. خبرنگار نيويورك‌تايمز به عنوان سوال آخر از اوباما پرسيد: شما بيشتر از هر رييس‌جمهور ديگر امريكا از سال ۱۳۵۷ تاكنون با مقامات ايراني تعامل داشتيد. اين موضوع چه به شما آموخته است؟رييس‌جمهور امريكا گفت: «هنوز اين موضوع را كه به مقامات ايران اعتماد كنم به من نياموخته است، اگرچه فكر مي‌كنم جان كري در تعاملاتش با وزير خارجه ظريف آموخته است كه وقتي شما يك توافق را به پيش مي‌بريد و آنها به نظر ميرسد كه آن را دنبال مي‌كنند، شايد فكر كنيد اينجا يا آنجا راه گريزي وجود داشته باشد و به همين دليل است كه شما بايد اين مسائل (راه گريز) را حل كنيد. اما اين فكر كه به محض آنكه شما چيزي را روي كاغذ نوشتيد و آنها آن را ناديده مي‌گيرند، اين چيزي نبود كه ما در اين دو سال توافق موقت شاهد آن باشيم. يك خويشتنداري وجود دارد كه آنها حس مي‌كنند وقتي توافقي دارند و سندي دارند بايد به آن متعهد مانده و از آن تبعيت كنند. من فكر مي‌كنم ما اين موضوع را ياد گرفتيم.»
گام بعدي امريكا: متقاعد كردن اسراييل
پروسه متقاعد كردن رژيم صهيونيستي در دولت باراك اوباما آغاز شده است. در حالي كه جان كري در نطق پس از حصول توافق با ايران در محل سازمان ملل در وين گفت كه واشنگتن توانسته است در نشست كمپ ديويد با اعراب در خصوص اين توافق و تبعات آن به اشترك نظر قابل قبول دست پيدا كند، به نظر ميرسد كه نتانياهو هنوز سود سياسي و نظامي خود را در اشتباه قرن خواندن اين توافق مي‌خواند. باراك اوباما پس از حصول توافق هسته‌اي با ايران در وين در تماس تلفني با نتانياهو درباره توافق هسته‌اي به وي اطمينان داد. اوباما در اين گفت‌وگو به نتانياهو گفته است كه برنامه جامع اقدام مشترك درباره ماهيت صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران اطمينان خواهد داد و به‌طور قابل راستي‌آزمايي مانع از دستيابي ايران به ظرفيت توليد سلاح هسته‌اي مي‌شود. اوباما همچنين در اين گفت‌وگو به نخست وزير رژيم صهيونيستي درباره تعهد امريكا به امنيت اسراييل اطمينان داده و گفته است كه اين توافق اساسا براي كم‌كردن قدرت هسته‌اي ايران ايجاد شده است. اوباما در بخش‌هايي از اين گفت‌وگو به بي‌بي گفت: ما همچنان آماده و متعهد به حفظ امنيت دوستان و متحدان‌مان در منطقه خاورميانه شامل اسراييل و مقابله با هرگونه تجاوز، تضمين آزادي دريانوردي در منطقه خليج (فارس) و جلوگيري از نفوذ ايراني‌ها هستيم. ما هنوز آماده‌ايم تا در صورت نياز از گزينه نظامي استفاده كنيم. همزمان با مهيا شدن كنگره امريكا براي بررسي توافق جامع هسته‌اي با ايران، اشتون كارتر، وزير دفاع امريكا براي گفت‌وگو با مقامات رژيم صهيونيستي درباره مذاكرات هسته‌اي ايران به سرزمين‌هاي اشغالي مي‌رود. پس از حصول توافق هسته‌اي در وين، وزير دفاع امريكا در بيانيه‌اي كه به مناسب پايان مذاكرات هسته‌اي صادر كرده، به متحدان منطقه‌اي واشنگتن اطمينان داده است كه در صورت لزوم، واشنگتن حاضر است از گزينه نظامي در برابر ايران استفاده كند.