اهميت افكار عمومي در حمايت از فلسطين
حسين نوراني‌نژاد
عمليات غافلگيركننده توفان الاقصي از سوي حماس، يك تهاجم بي‌سابقه از سوي مقاومت فلسطين بود كه تصاوير و اخبار آن واكنش‌هاي متفاوتي را برانگيخت. برخي كه از گذشته حامي اسراييل بوده‌اند، با علم بر جنايات و اشغالگري آنها، بنا به دلايل مختلف مانند نوعي اسلام‌ستيزي و ضديت با مسلمانان يا خودكم‌بيني و ذوب شدگي در تبليغات رسانه‌هاي متمايل به صهيونيسم، چشم بر اين فجايع بسته‌اند و طبعا به محكوميت يك‌طرفه آن پرداختند، اما اكثريتي عدالتخواه هستند كه به وجوه انساني و پيشينه سياسي نزاع توجه دارند، اما بعضا با ديدن تصاوير خشونت بي‌سابقه و درگير شدن غيرنظاميان در آن، دچار دوگانگي و تشويش تحليلي شده‌اند. براي گروه اخير، رسيدن به اصولي راهنما جهت نيل به موضعي منسجم، بدون دوگانگي، مطمئن و قابل دفاع، ضروري به نظر مي‌رسد. نكاتي كه در پي مي‌آيد، تلاشي است براي اين منظور:
۱- ريشه اصلي خشونت در هر منطقه اشغالي، اشغالگري است. از نحوه تشكيل كشور اسراييل كه بگذريم، رعايت حقوق بين‌الملل و اجراي قطعنامه‌هاي متعدد سازمان ملل ايجاب مي‌كرد كه اسراييل در سياست شهرك‌سازي و گسترش اشغالگري خود متوقف شود و به مرزهاي ۱۹۶۷ متعهد شود. در غير اين صورت، حقوق بين‌الملل جواز مقابله با اشغالگري را از پيش داده است.
۲- اينكه مدتي نيروهاي تحت اشغال تحرك كمتري داشته‌اند، رافع حق آنها براي مقابله- در هر زمان كه بتوانند- نيست. در واقع اگر مدتي به سكوت و سكون گذشت، ظلم و اشغال تاييد نشده است بلكه مظلوم از نفس افتاده و حق دارد هر زمان كه بتواند براي احقاق حق خود قيام كند.
۳- در سال‌ها و ماه‌هاي اخير، برخلاف تصور برخي افراد غيرمطلع، نه فقط تنش در غزه و كشتار فلسطينيان و شهرك‌سازي متوقف نشده بود و اصطلاحا شرايط عادي نبو، كه شاهد افزايش آن بوده‌ايم. سال گذشته، سازمان ملل متحد احتمال داد كه باتوجه به شمار كشته‌هاي فلسطيني در سال ۲۰۲۲، مرگبارترين سال براي فلسطينيان در ۱۷ سال گذشته رخ داده باشد. براساس اعلام اين سازمان، در 10 ماهه اول ۲۰۲۲، بيش از ۱۲۵ فلسطيني در كرانه باختري و شرق بيت‌المقدس كشته شدند. فلسطينيان نيز شمار كشته‌هاي خود را در اين دوره بيش از ۱۶۰ تن اعلام كردند، هر چند كه به گفته آنها، با احتساب شمار كشته‌ها در غزه، تعداد تلفات فلسطيني بيش از ۲۰۰ تن بوده است. يك بنياد حامي كودكان گزارش داد كه ۴۷ تن از كشته‌هاي فلسطيني طي 10 ماهه ابتدايي سال مذكور، كودك بوده‌اند. اين درحالي است كه مجمع ملي خانواده‌هاي شهداي فلسطين اعلام كرده بود كه در سال ۲۰۲۱ نيز در مجموع ۳۵۷ فلسطيني توسط صهيونيست‌ها به شهادت رسيدند. در سال ۲۰۲۳ اين روند به نحو فزاينده‌اي ادامه داشت. براساس گزارش وزارت بهداشت فلسطين، در هفت ماهه ابتدايي سال جاري ميلادي، ۱۸۰ فلسطيني در حملات ارتش اسراييل شهيد شده‌اند كه ۳۱ نفر از آنها كودك، ۱۱ نفر زن و هشت نفر هم سالخورده بوده‌اند. در نقطه مقابل، نشانه‌هاي پر شدن كاسه صبر فلسطيني‌ها نيز ديده مي‌شد. جايي كه به گزارش روزنامه عبري زبان «يديعوت احرونوت»، از زمان پايان انتفاضه دوم فلسطيني‌ها، سال 2023 بدترين سال براي رژيم اسراييل بوده، چراكه تعداد شهرك‌نشيناني كه در عمليات نيروهاي مقاومت فلسطيني از آغاز سال جاري تا حدود يك ماه پيش كشته شدند، به 34 نفر رسيد.
۴- مجموع اين عوامل طي دهه‌ها تداوم آن در مناطق اشغالي باعث شكست اخلاقي اسراييل در ميان بخش بزرگي از افكار عمومي جهان بوده است. عاملي كه با همه كم‌قدرتي افكار عمومي، فقدان آن موجب پيشروي بيشتر اسراييل و كشتار فراوان‌تر فلسطينيان بي‌گناه مي‌شد.
۵- عمليات توفان الاقصي اگرچه بنا بر حق مبارزه نيروهاي تحت اشغال با اشغالگران، توجيه حقوقي دارد، اما برخي ابعاد آن از جمله جان باختن تعداد زيادي زن و كودك و غيرنظاميان و به اسارت بردن برخي از آنها، موجب نقدهاي اخلاقي و حيرت و تاثر بخشي از افكار عمومي شده است. آنها اگرچه مقاومت و حتا جنگ را حق فلسطينيان مي‌دانند، اما خواهان حفظ برتري اخلاقي آنها و عدم خدشه بر اسطوره مظلوميت و مروت فلسطينيان و عدم فرصت مظلوم‌نمايي براي رژيم آپارتايدي اسراييل هستند و برخي اقدامات حماس عليه غيرنظاميان را غيرقابل دفاع مي‌دانند. لذا برخي كه اين اصل را در برخي تصاوير وايرال شده از عمليات اخير حماس مخدوش شده ديده‌اند، ترجيح به تداوم حمايت از حقوق مظلومان فلسطين اما سكوت يا نقد نسبت به عمليات توفان‌الاقصي دارند. كساني هم كه قصد حمايت مطلق دارند بايد بتوانند به اين بخش از نقدهاي افكار عمومي و پرسش‌هايي كه درباره ناسازگاري اين موضع با ديگر مواضع مدني، حقوق بشري و صلح‌خواهانه آنهاست به نحوي پاسخ دهند. اين مطالبه به عينه در روزهاي اخير ديده مي‌شود. هرچند با گذر زمان ابعاد ديگري از وقايع آن روز به مرور روشن مي‌شود تا آثار تبليغات يكسويه را تعديل كند .
۶- با همه اين احوال، تشديد كم سابقه كشتار فلسطينيان بي‌گناه و ويراني غزه، خطري است كه پس از توفان الاقصي شاهد وقوع آن هستيم. اگر كسي به فلسطينيان حق واكنشي مانند اتفاقات آن عمليات را در برابر اشغال و ويراني منازل‌شان نمي‌دهد، طبعا نبايد نسبت به بمباران و موشكباران وسيع غزه هم بي‌تفاوت باشد و براي ممانعت از آن هر آنچه مي‌تواند انجام دهد.
۷- بايد مراقب بود كه بين مواضع انساني و مدني و حقوقي با مواضع حاكميتي خلط نشود. اصل ضروري براي حاكميت، عدم ورود مستقيم به مناقشه و دور نگه داشتن كشور از تركش‌ها و پيامدهاي احتمالي آن است. ملاحظه‌اي كه خوشبختانه در مواضع رسمي مقامات ارشد نظام تاكنون ديده شده است.
۸- حرف آخر آنكه سرمايه اصلي بسياري از نيروهاي مظلوم و تحت ستم، افكار عمومي است. اين افكار عمومي اغلب تبديل به قدرتي متناسب در توازن واقعي قوا نمي‌شود اما اين دليل كافي براي ناديده گرفتن آن نيست. اين نكته‌اي است كه هم فلسطينيان و هم حاميان آرمان فلسطين بايد درنظر بگيرند و از آن به مثابه نماد شرافت مقاومت پاسداري كنند.