بازي پادشاهي‌ها با حاصل جمع صفر!

صدها نفر از بانكداران و مديران اجرايي براي سرمايه‌گذاري در كنفرانس سرمايه‌گذاري پر زرق و برق تحت عنوان «داووس در صحرا» به رياض آمدند. «نمايندگان پول» تلاش داشتند تا وانمود كنند كه اين نشست به‌طور معمول برگزار شده و حضورشان عادي است، اما خاورميانه در آستانه فصل تازه‌اي قرار دارد. در چنين شرايطي جنگ اسراييل و حماس تهديدي است براي اقتصادهاي كشورهاي حاشيه خليج فارس؛ اقتصادهايي كه كليد بازارهاي جهاني نفت و گاز را در اختيار دارند. 20 اكتبر يك ناوشكن امريكايي در درياي سرخ موشك‌هاي كروز را كه انصار‌الله از يمن به سمت كشتي‌هاي اسراييل پرتاب كردند را رهگيري كرد. از همين رو گروهي از ناظران مي‌گويند، قيمت نفت، فشارسنج خطر تشديد منطقه‌اي، به 92 دلار به ازاي هر بشكه رسيده است.كشورهاي حاشيه خليج فارس اميدوار بودند كه‌سال جاري شاهد كاهش تنش در منطقه باشند. آنها‌ آرامش را مي‌خواستند تا بر برنامه‌هاي بلندپروازانه‌شان جهت تنوع بخشيدن به اقتصادشان متمركز شوند. اكنون زخم قديمي‌ترين درگيري منطقه دوباره باز شده است. براي قطر، يكي از پادشاهي خليج فارس، هدف اصلي حفظ موجوديت خود است. با اين حال، به ادعاي گروهي از ناظران عربستان سعودي و امارات متحده عربي در خفا مي‌خواهند حماس را تضعيف كنند، از رويارويي با ايران اجتناب كرده و به نوعي ديدگاه منطقه‌اي‌شان را زنده نگه دارند. اين رويكرد، رويكردي متعادل‌كننده، ظريف و در عين حال خطرناك است. در ميان كشورهاي حاشيه خليج فارس، قطر آسيب‌پذيرتر به نظر مي‌رسد. اين بازيگر هم متحد امريكاست و هم حامي حماس. از 7 اكتبر، زماني كه حماس به اسراييل حمله كرد، دوحه در شرايط سختي قرار گرفت. برخي از رهبران حماس در دوحه، پايتخت قطر زندگي مي‌كنند. دوحه سال‌ها است كه به متحدانش گفته روابطش با حماس براساس اصل منفعت دو‌جانبه تعريف شده است، از همين رو گروهي از تحليلگران مي‌گويند كه اين كشور مي‌تواند زمينه را براي رايزني حماس با غرب هموار كند.در حال حاضر قطر در تلاش است تا نشان دهد كه هنوز هم مي‌تواند براي امريكا مفيد باشد. 20 اكتبر، حماس دو شهروند دوتابعيتي امريكايي- اسراييلي را از ميان بيش از 200 اسير، در معامله‌اي كه قطر واسطه‌اش بود، آزاد كرد. اما نشانه‌هايي از انكار و وحشت نيز در اين كشور كوچك و ثروتمند ديده مي‌شود. 14 اكتبر، يك ديپلمات قطري مدعي شد كه اسماعيل هنيه، رهبر حماس، در دوحه نيست، بلكه در تركيه است. ساعاتي بعد امير عبداللهيان، وزير امور خارجه ايران در دوحه با هنيه ديداري تلويزيوني داشت. روابط قطر با حماس يكي از دلايلي بود كه چهار كشور عربي در سال 2017 اين بازيگر را هدف تحريم‌هاي خود قرار دادند. از همين رو ناظران مدعي‌اند، وقتي گرد و غبار جنگ فرو نشست، اين كشور ممكن است تحت فشار بيشتر امريكا براي قطع ارتباط خود با حماس قرار بگيرد. امارات كه در سال 2020 اولين كشور خليج فارس بود كه اسراييل را به رسميت شناخت، موضع متفاوتي اتخاذ كرده است.اين بازيگر بر خلاف بسياري از همسايگان خود، با انتشار بيانيه اول با اسراييل همدردي كرد. اما ساعاتي پس از انفجار در بيمارستان غزه در 17 اكتبر، امارات براي محكوميت اسراييل به ساير كشورهاي عربي پيوست. چنين مواضعي نشان از يك تصوري هولناك است. عربستان سعودي سعي كرده مسيري ميانه را ترسيم كند. اين بازيگر در واكنش به حمله حماس فهرستي از بدعهدي‌هاي گذشته اسراييل را متذكر شد و بر برقراري آتش‌بس فوري تاكيد كرد.17 اكتبر، تركي بن فيصل آل سعود، كه از سال 1979 تا 2001 سرويس اطلاعاتي پادشاهي را رهبري مي‌كرد، به زبان انگليسي با يك انديشكده امريكايي صحبت كرد. او همزمان هم حماس را مورد انتقاد قرار داد و هم اسراييل را به چالش كشيد. بازي دوگانه در دو زمين. ناظران در مورد نيات عربستان سعودي مدعي‌اند، اول، اين كشور مي‌خواهد حماس را كنار بگذارد. دوم، تلاش دارد از رويارويي احتمالي با ايران بپرهيزد. به همين دليل شاهزاده تركي تلويحا گفت كه نزديكي عربستان سعودي و ايران هنوز زنده است. سعودي‌ها نگران هستند كه يك جنگ منطقه‌اي منافع پادشاهي را به خطر بيندازد. با اين حال عربستان سعودي درهاي عادي‌سازي با اسراييل را نبسته است. امريكا بخش زيادي از اين سال را صرف فشار براي دستيابي به توافقي كرد كه باعث مي‌شد سعودي‌ها اسراييل را به رسميت بشناسند. پادشاهي در ازاي آن خواهان پيمان دفاعي با امريكا بود. اكنون محمد بن سلمان، وليعهد سعودي و حاكم واقعي اين كشور خواستار ايجاد يك كشور فلسطيني در امتداد مرزهاي منطقه شده است. گفت‌وگوها با اسراييل ادامه خواهد يافت، هرچند آرام‌تر از گذشته، اما اسراييل امروز بايد بهاي بيشتري بپردازد. تحليلگران مي‌گويند، امروز ماحصل بسياري از تحولات به ماهيت تهاجم زميني احتمالي اسراييل به غزه بستگي دارد: با افزايش تلفات غيرنظاميان، كشورهاي خليج فارس براي محكوم كردن اسراييل و قطع روابط تحت فشار فزاينده در داخل و در سراسر جهان عرب قرار گرفته‌اند. هنوز هم يك چيز وجود دارد كه رهبران خليج فارس مي‌توانند روي آن اتفاق نظر داشته باشند: آنها مي‌خواهند جنگ پايان يابد. سرمايه‌داراني كه در رياض گرد هم آمدند، مي‌خواهند درباره ايده‌هاي ميليارد دلاري براي سفر، تجارت و گردشگري صحبت كنند. در صورت وجود خطر پرواز موشك‌ها بر فراز خاك اين سرزمين، هيچ يك از آنها احتمالا به نتيجه نمي‌رسند و اين چيزي است كه پادشاهي از آن فراري است.