حفظ فرهنگ و زبان اورامان يك وظيفه
محمدولي كاكايي
برخي مناطق، فرهنگ‌ها و زبان‌ها باتوجه به داشتن آثار ادبي، زباني، اجتماعي، فولكلوريك و... و نقشي كه در چارچوب و انعكاس آنها توليد شده و نضج يافته، توانسته‌اند چونان تمدني نقش خود را بر همه جوانب گذشته بگذارند و براي ساليان متمادي اين ذخاير چونان افتخاري و سرمايه‌اي پرمحتوا عامل ماندگاري و شناسايي گردند. اورامان واقع در استان‌هاي كرمانشاه و كردستان يكي از اين مناطق در غرب ايران است و با نگاه به گذشته پرباري كه دارد اين بزرگي را نصيب خود كرده است تا جايي كه سازمان جهاني يونسكو انگشت روي اين پتانسيل‌ها گذاشت و مقولاتي از آن را ثبت جهاني نمود. اين ثبت جهاني ما را بايد بيشتر به اين سمت سوق دهد كه سرمايه‌هاي فرهنگي، اجتماعي، هنري، مادي و معنوي كه قرن‌ها با همه مرارت‌ها كسب شده و شناسنامه ما گشته را ازدست ندهيم و بتوانيم عالمانه و منطقي جهاني شدن، اقتصادي شدن را با فرهنگ اصالت‌هاي رو به نو شدن باهم ممزوج نماييم كه جدايي از نهادهاي دولتي، وظايف انجمن‌ها، فعالين فرهنگي، اجتماعي و هنري در اين راستا سنگين به نظر مي‌رسد. در همين راستا مهم‌ترين مقوله ماندگاري فرهنگ و زبان است كه همه بايد در حفظ اين سرمايه مهم ايران‌زمين و كردستان كوشا باشيم و با ماندگاري آن ارزش‌هاي انساني خود را بيشتر به رخ جهانيان بنماييم. آنچه عامل بيشتر تاكيد بر اورامي به عنوان زبان جامعه‌اي نسبتا بزرگ، اين است كه چندين قرن زبان مكتوبات ادبي اكثر كردها از كرمانشاه، ايلام، لرستان، سنندج و... همين اورامي بوده كه در ممزوج با آيين يارسان فرهنگ گوران را ساخته كه اثرات آن در فرهنگ كردي و ايران‌زمين عيان و مبرهن است. كنفرانس و جلساتي كه بعد ثبت جهاني در دانشگاه‌هاي رازي كرمانشاه و كردستان و سنندج برگزار گرديد كه در اين مسير بايد واقعيت‌هاي اين فرهنگ و زبان را در جامعه عملي نمود و تلاش وافر را براي ماندگاري برجسته‌تر نمود كه آثار مختلف اورامان و موارد مرتبط به آن حفظ شود.
در همين راستا نكاتي قابل توجه است كه همه بايد باتوجه و تأسي و بهره‌برداري از آن بتوانيم در راستاي حفظ اين زبان و فرهنگ گام بنهيم و تلاش نماييم.
1- ثبت جهاني هورامان حركتي مهم است و بايد درراستاي اين حركت وظايف محوله را به انجام رسانيم.
2- انجمن‌ها، سازمان‌ها و فعالين فرهنگي، اجتماعي ضمن نگاه كارشناسانه به مقوله ثبت جهاني بايد مردمان ديار هورامان و به ويژه در روستاها را با آن اثرات گردشگري و فرهنگي آشنا نمايند.
3- اين فرهنگ و زبان از سرمايه‌هاي ارزشمند و اصالت ايراني و كردستاني شمرده مي‌شود و بايد همه در حفظ آن كوشا باشيم.
4- طبق اصل 15 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران كه بايد زبان‌هاي ايراني در مدارس تدريس شوند توجه به اورامي در همين راستا واجب است و بايد حداقل در اين چند ساله كه مدارس متوسطه اول و دوم در دروس آزاد ادبيات فارسي توجه به زبان‌هاي محلي مجاب شده؛ دبيران مربوطه سازوكار آموزش و يادگيري زبان اورامي را در روستاهاي اورامي زبان مهيا نمايند.
5- جايزه ادبي اورامان در نظم و نثر با همكاري سازمان‌ها و فرهيختگان ايجاد گردد.
6- ايجاد نشريات و راديو محلي به زبان اورامي
7- نقش مريدان آيين اهل حق كه متون، دعا و اذكار آنها به اورامي است بايد جهت ماندگاري اين زبان تلاش وافر نمايند.
8- در دانشگاه‌هايي كه در مقاطع ليسانس يا بالاتر دانشجو در زبان و ادبيات كردي پذيرش مي‌شود در تعاريف واحد‌هاي آن مقطع توجه بيشتري به ادب و زبان اورامي انجام گردد.
9- تلاش بيشتر در راستاي نو شدن و نوگرايي در ادب و شعر اورامان.
10- برگزاري كنفرانس‌ها، جلسات و همايش‌هاي بيشتر در اين رابطه.