نسل‌كشي جاده‌هاي سيستان و بلوچستان!
محمد بلوچ‌زهي
آنچه امروزه محركه اصلي توسعه نام گرفته شده، فقدان آن در سيستان و بلوچستان سبب شده تا اين استان پهناور و بسيار پراكنده به محاق محروميت برود و قابليت‌ها و پتانسيل‌هاي بالقوه آن مجال تبديل شدن به فعل را نيابد و از تيرس پنهان بمانند و از دسترس دور و اين جغرافياي استراتژيك و سرشار از استعداد را به نقطه‌اي ناشناخته و خارج از انظار عموم بدل نمايد كه اين خود عاملي مهم بوده براي فرو رفتن در چاه ويل عقب‌ماندگي و گير كردن در مسير طويل توسعه‌نيافتگي. صحبت از فقدان زيرساخت‌هاي مناسب جاده‌اي در سيستان و بلوچستان است كه عدم دسترسي به راه‌هاي مناسب و استاندارد و نبود حتي يك كيلومتر بزرگراه در اين استان بسيار وسيع كه آلترناتيوي براي شكوفايي اقتصادي و ترانزيتي جنوب شرق كشور است، سبب شده تا مردم آنچه را كه اكنون در جاده‌هاي مرگبار اين استان در حال وقوع است به نسل‌كشي جاده‌هاي اين استان ياد كنند. هفته گذشته وزير راه و شهرسازي در حالي براي بهره‌برداري و بازديد از چند پروژه حوزه راه كه كلنگ آن در دولت‌هاي قبل به زمين زده شده بود به سيستان و بلوچستان سفر كرد كه اين استان همچنان پايين‌ترين پوشش استاندارد جاده‌اي در كشور و بالاترين چالش‌هاي در اين خصوص را داراست و نيز بيش از هر اقدام ديگر نيازمند تخصص اعتبار لازم براي بهبود و ارتقای شاخصه‌هاي اين حوزه است و برون‌رفت از وضعيت دشوار فعلي. بر اساس آمارهاي ارائه شده سالانه بيش از ۱۷ هزار نفر در جاده‌هاي كشور جان خود را از دست مي‌دهند كه بر پايه همين داده‌ها سيستان و بلوچستان بالاترين شمار كشته‌شدگان حوادث جاده‌اي را به خود اختصاص داده و نيز همان‌طور كه آمار تصادفات جاده‌اي در كشور ۲۰ درصد بيشتر از استانداردهاي جهاني است به همان ميزان نيز تعداد مرگ‌و‌ميرهاي ناشي از رانندگي در اين استان به نسبت به دفعات حوادث رخ داده در كشور بسيار بالاتر است و تأمل‌برانگيزتر. به عبارتي ديگر سيستان و بلوچستان با كمترين حوادث جاده‌اي بيشترين آمار مربوط به تلفات را رقم زده است كه اين خود گوياي وضعيت نامناسب و نابسامان جاده‌اي‌هاي پرتردد اين استان است و تك‌بانده بودن محورهاي اصلي كه سبب شده تا تصادفات و سوانح با شدت بيشتري رخ بدهد و منجر به شاخ به شاخ شدن وسايل نقليه شود و افزايش شمار تلفات .
در تشريح وضعيت اسفناك جاده‌هاي سيستان و بلوچستان اين را بس كه بندر استراتژيك چابهار كه همواره لقب پرطمطراق پيشاني توسعه و تنها بندر اقيانوسي كشور را به يدك مي‌كشد بیشتر مبادلات ترانزيت كالا و بار آن به كشور افغانستان و ساير نقاط كشور و نيز بالاترين درصد تردد از درون و برون استان به اين بندر تنها از طريق محور اصلي زاهدان به چابهار انجام مي‌شود. تك‌لاين بودن و حجم بسيار بالاي ترافيك خودروهاي سبك و سنگين در كنار تردد مسافران و گردشگران از اقصي‌نقاط كشور سبب شده تا محور ياد شده به خونبارترين جاده استان بدل شود و همه روزه سرمايه‌هاي انساني را به نيستي و زوال بكشاند.
حدود يك دهه پيش براي كاهش بار ترافيكي و پايين آوردن حوادث مرگبار جاده‌اي و نيز افزايش ظرفيت ترانزيت كالا در تنها نقطه اصلي اتصال مركز استان به چابهار لاين دوم اين محور به اصطلاح ترانزيتي آغاز شد كه روند احداث آن همچنان سرعتي لاك‌پشتي دارد. حال با توجه به گسترش حجم مبادلات مرزي و صادرات و واردات كالا و نيز به منظور از كار انداختن ماشين كشتار جاده‌اي ضروري است به جاي مانور بر پروژه‌هاي افتتاحي بر تامين اعتبار و سرعت عمل احداث مسير مذكور تمركز شود.
نبايد فراموش كرد كه عدم بهره‌مندي و برخورداري از پوشش مناسب و استاندارد راه‌هاي دسترسي نه تنها به تحميل هزينه‌هاي بالاي مرگ‌و‌ميرهاي ناشي از حوادث و سوانح مرگبار جاده‌اي ختم شده بلكه اين مساله تاكنون تاثيرات سوء خود را بر ساير اركان جامعه و بخش‌هاي توسعه‌اي استان بر جاي گذاشته كه پايين بودن برخي از شاخص‌ها را مي‌بايست در دل همين نقيصه جست.
وضعيت نامناسب جاده‌هاي اين استان بخش‌هاي مختلف بهداشت، درمان، سلامت و عرصه آموزشي را نيز تحت‌تاثير خود قرار داده به گونه‌اي كه بالا بودن ميزان مرگ‌و‌مير مادران باردار، سوء‌تغذيه كودكان و همين‌طور ترك‌تحصيل دانش‌آموزان مترتب بر همين وضعيت است.
همچنين وضعيت نابرخوردار جاده‌اي سبب شده تا درهاي سرمايه‌گذاري و شناسايي پتانسيل‌هاي بي‌نظير در عرصه توليد و اشتغال كه منجر به رونق اقتصادي و معيشتي مردمان منطقه خواهد شد همواره بسته بماند و ريسك سرمايه‌گذاري در نقطه‌اي كه هنوز ناوگان حمل و نقل آن و نيز مسيرهاي تردد و ارتباطي‌اش با چالش‌هاي فراواني مواجه است را كم كند.
بي‌ترديد اگر ناوگان حمل‌و‌نقل زميني و هوايي و از همه مهم‌تر زيرساخت‌هاي مربوط به آن تقويت شود ديگر زحمت دولت‌ها براي توسعه ساير بخش‌ها كمتر خواهد بود چرا كه تحقق اين مهم راه مهم‌ترين عامل رونق اقتصادي، توليدي و معيشتي منطقه را هموار خواهد کرد و آهنگ توسعه اين استان را تند خواهد كرد و دور محروميت را نيز كند.