تخت سليمان مقصد سفرهاي خردادي
سفر به اعماق اساطير
در ۴۵ كيلومتري شمال شرق شهر تكاب در جنوب شرقي استان آذربايجان غربي و همسايگي استان‌هاي زنجان و كردستان محوطه باستاني اسرارآميزي قرار دارد كه هنوز معماها و ناگفته‌هاي بسياري در مورد آن وجود دارد. با اينكه روايات متعددي در مورد تاريخ و پيشينه اين محوطه نقل شده است و باستان‌شناسان چند دهه در اين منطقه كاوش انجام داده و به نتايجي در مورد تاريخ و پيشينه آن رسيده‌اند، همچنان رازهاي سر به مهري در اين محوطه وجود دارد كه كاوشگران را به اعماق اساطير مي‌كشاند. مجموعه تخت سليمان در سال 1316 در فهرست ميراث ملي به ثبت رسيده و در سال 1382 به عنوان چهارمين اثر تاريخي ايران در فهرست ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيد. با وجود حقايق بسياري كه توسط پژوهشگران و كاوشگران روشن شده است، هنوز هم رازهاي بسياري در اين مجموعه باستاني سر به مهر هستند و همين رازآلودي و همسايگي با افسانه‌هاست كه بر جذابيت تخت سليمان افزوده است.
كشفيات تخت سليمان نشان از زيست سه هزار ساله در اين محدوده دارد كه مربوط به دوره پارينه‌سنگي، عصر آهن يك، دو و سه است. آثار به دست آمده در اين محدوده نشانه‌هايي از استقرار مردم در دوره سكاها، ماناها، مادها، هخامنشيان و اشكانيان در تخت سليمان دارند. ضمن اينكه بقاياي دهكده‌اي مسكوني در شمال غربي درياچه، وجود دارد كه شواهدي نشان از اين دارند كه مربوط به دوره هخامنشي است. اين مجموعه ديدني و ارزشمند بازمانده 5 دوره مهم تاريخي و تمدني ايران است از مادها، هخامنشايان، اشكانيان و ساسانيان تا آثار و ابنيه‌اي كه از دوران پس از اسلام به جا مانده است.
پيش از كاوش‌هاي علمي باستان‌شناسان در اين منطقه سِر رابرت كر پورتر -كه او را بيشتر با كشف و ثبت اطلاعات مربوط به آرامگاه كوروش بزرگ در پاسارگاد مي‌شناسيم- در سال 1819 و در راه بازگشت از غار كرفتو، بقاياي تخت سليمان را كشف كرد. بعد از او در سال 1937 اريك فردريش اشميت، باستان‌شناس آلماني در پروازهاي خود بر فراز شهرهاي باستاني ايران تصاوير ارزشمندي از زندان سليمان و مجموعه تخت سليمان ثبت كرده است. اما نخستين اقدام علمي جدي در سال 1959 در اين منطقه انجام شد و باستان‌شناسان آلماني، سوئدي و ايراني شروع به كاوش در منطقه كردند و نزديك به دو دهه رازهاي تخت سليمان را از زير زبان زمين بيرون كشيدند. بر اساس همين كاوش‌هاست كه ما امروز مي‌دانيم كه در اين محل آتشكده آذرگشسب قرار دارد كه در دوران ساساني محل نيايش آتش سپاهيان و فرمانروايان بوده و عمارت‌ها و تالارها و سازه‌هاي متعدد از جمله ايوان خسرو در آن ساخته شده است. از آنجا كه در طول سال شاهان و درباريان ساساني در مراسم نيايش در اين مجموعه شركت مي‌كردند، اين محل در عصر ساساني از اهميت ويژه‌اي برخوردار بوده و براي ايجاد امنيت در آن ديواري 1120 متري در اطراف محوطه اصلي آن ساخته شده است. اما كاوش‌ها به آثاري كه قبل از ساخت آتشكده در اين محل وجود داشتند هم دست پيدا كردند، سازه‌هايي از گورهاي هخامنشي و آثاري از سفال‌هاي پارتي.
در سه كيلومتري غرب مجموعه تخت سليمان، كوه عجيب و مرموز زندان سليمان قرار دارد كه محلي‌ها داستان‌ها و روايات گوناگوني براي آن نقل مي‌كنند. زندان سليمان تركيبي است از معماري نيايشي و نشانه‌هاي طبيعي از آب و گاز و گوگرد. در دامنه اين كوه كه حدود 107 متر بلندتر از زمين‌هاي اطراف است، سازه‌هايي وجود دارد كه به نظر مي‌رسد مربوط به اسكان زائراني باشد كه احتمالا از پيروان ميترا بودند. قدمت بعضي از اين سازه‌هاي اتاق شكل، به دوران مادها مي‌رسد. عمق زندان سليمان 85 متر است و پژوهشگراني كه در اين منطقه مطالعاتي انجام داده‌اند اين احتمال را مي‌دهند كه اين كوه مشابه درياچه تخت سليمان و احتمالا در گذشته مملو از آب جوشان چشمه‌ها بوده است.
اما جاذبه‌ها و ديدني‌هاي تخت سليمان تنها محدود به درياچه و آتشكده و زندان سليمان نيست، در سفر به تكاب علاوه بر بازديد از درياچه و بازمانده‌هاي معبد آذرگشسب مي‌توانيد از محوطه باستاني و تاريخي دودكش‌هاي جن و همچنين گنبد سلطانيه نيز بازديد كنيد. اقامت در نزديكي اين محوطه جهاني هم چندان مشكل نيست و امكان اقامت در چند اقامتگاه بوم‌گردي و هتل كه در روستاها و شهرهاي اطراف قرار دارند، وجود دارد.