22 پرسش از نامزدهاي رياست‌جمهوري
حنيف رضا گلزار
همه آنهايي كه تجربه كرده‌اند مي‌دانند كه دوران نامزدي، دوران شيريني است. طرفين بدون آنكه تعهدي رسمي نسبت به يكديگر داشته باشند، مدام به همديگر وعده و وعيد مي‌دهند. ازدواج كه كرديم اين كار را مي‌كنم، آن كار را مي‌كنم... چنين مي‌كنم، چنان مي‌كنم و... مشاهده شده كه گاهي كار به بيان وعده خريدو فروش جزيره يا جت شخصي هم كشيده شده است! ولي فرداي پس از مراسم عقد و عروسي و عصري كه مراسم «مادرزن سلام» به پايان مي‌رسد و روابط رسمي و زمان عمل به قول و قرارها فرا مي‌رسد، طرفين مي‌مانند و كوهي از وعده‌هاي در انتظار تحقق و معمولا حجم بالايي از بدهي برگزاري مراسم پر زرق و برق عروسي! خوش‌مان بيايد يا نه، اين به بخشي از فرهنگ و آداب و رسوم نامتعارف در ميان بخش بزرگي از مردم ما تبديل شده است. آداب و رسومي كه حتی افزايش درصد آمار جوانان تحصيلكرده و دانشگاه رفته هم نتوانسته تغيير معناداري در اين روند ايجاد کند.
انتخابات رياست‌جمهوري، مجلس يا شوراهاي اسلامي هم در كشور ما، دست كمي از اين روند برشمرده ندارد. يكي وعده افزايش يارانه‌ها را مي‌دهد، آن ديگري مي‌گويد گوشت را دم در منازل مردم توزيع مي‌كنم، آن يكي مي‌خواهد نفت را سر سفره مردم بياورد. يكي وعده مسكن مي‌دهد، يكي مي‌گويد بورس را چند روزه سامان مي‌دهم، يكي ديگر هم از ايجاد چندين ميليون شغل براي جوانان تحصيلكرده و بيكار مي‌گويد و ده‌ها وعده و وعيد پوچ، توخالي و نشدني ديگر. نبود ساختار حزبي، ناآشنايي مردم با حقوق و شرح وظايف شهروندي خود، مطالبه نكردن قانونمند وعده‌هاي انتخاباتي داده شده در دوران تبليغات از سوي شهروندان و... ازجمله عواملي هستند كه معمولا نامزدها را در روزهاي تبليغات به بيان هر وعده محقق نشدني‌اي سوق مي‌دهد و به قول خودماني چون «حرف زدن كنتور نمي‌اندازد» هر نشدني‌اي در گذشته، از سوي نامزدها بسيار راحت و آسان، شدني جلوه مي‌نمايد.
در اين يادداشت با بررسي برخي داده‌هاي رسمي در حوزه‌هاي امور زيربنايي كشور، به طرح 22 پرسش از نامزدهاي رياست‌جمهوري پرداخته‌ام. اميدوارم كه پرسشي كارشناسي شده و برخوردار از قابليت اجرا دريافت كنم. يادآوري اين نكته ضروري است كه اعداد و ارقام بيان شده در اين پرسش‌ها قطعي و مطلق نيستند و ممكن است درصدي انحراف مثبت يا منفي در آنها باشد. به هر حال همه مي‌دانيم كه به روند ارائه آمار در كشور در بخش‌هاي مختلف نمي‌توان اطمينان صد درصدي داشته باشيم. و اما پرسش‌هاي كليدي از نامزدهاي چهاردهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري؛
موضع شما درباره 411 طرح و پروژه عمراني در دست اجرا كه فاقد گزارش ارزيابي محيط زيستي هستند، چيست؟
برنامه شما براي اصلاح روند بودجه‌ريزي سنواتي كشور و كوتاه كردن دست برخي نمايندگان و مقامات محلي و استاني براي به انحراف كشاندن روند تدوين لايحه بودجه به نفع منطقه يا استاني خاص و بهره‌گيري از توان متخصصان برخوردار از نگاه صرفا ملي در اين فرآيند چيست؟
برنامه شما براي جذب و استخدام عادلانه كاركنان دولت بر مبناي توانمندي‌هاي فردي و تخصص و ارتقا و افزايش بهره‌وري كاركنان دولت چيست؟ در حال حاضر بيش از 20 مورد سهميه براي جذب دانشجو در مقطع دكتري تخصصي در دانشگاه‌هاي كشور پيش‌بيني شده است. برنامه شما براي اصلاح اين روند و جذب عادلانه دانشجويان در مقاطع تحصيلات تكميلي چيست؟
برنامه شما براي اصلاح بيش از 90 هزار كيلومتر شبكه انتقال آب درون شهري فرسوده كه سالانه بيش از 1.4 ميليارد متر مكعب آب شيرين را نابود مي‌كند، چيست؟
برنامه شما براي مديريت، كاهش يا اصلاح فرونشست زمين كه امروز و آينده سرزميني ايران را نشانه رفته، چيست؟
سالانه بيش از 16 ميليون تن خاك ارزشمند كشور كه پشتوانه و سرمايه استراتژيك و تجديد ناپذير ايران است و حتی از جايگاهي مهم‌تر از آب شيرين برخوردار است، در پي نابودي جنگل‌ها و مراتع و پوشش گياهي كشور با فرسايش آبي نابود مي‌شود. برنامه شما براي مهار اين حجم از فرسايش خاك چيست؟
سال‌هاست كه در نيمه نخست سال، گرد و غبار و در نيمه دوم سال آلودگي ناشي از مصرف سوخت‌هاي فسيلي غيراستاندارد، سلامت و بهداشت عمومي جامعه را نشانه رفته و اين آلودگي‌ها به بخش جدانشدني از زندگي مردم تبديل شده است. برنامه شما براي مهار و اصلاح اين روند چيست؟ با اينكه نقش چنداني در اقتصاد و توليدات صنعتي جهان نداريم، سرانه توليد دي اكسيد كربن هر شهروند ايراني تقريبا 7 برابر سرانه جهاني است. برنامه شما براي كاهش اين سهم چيست؟
بيش از 20 درصد برق توليدي كشور تنها در پي فرسودگي شبكه فشار قوي انتقال برق نابود مي‌شود. برنامه شما براي مديريت و اصلاح اين چالش چيست؟
95 درصد انرژي الكتريسيته توليدي در ايران وابسته به مصرف سوخت‌هاي فسيلي است. با اينكه ايران مي‌تواند يكي از بزرگ‌ترين توليد‌كنندگان انرژي‌هاي پاك از طريق منابع طبيعي تجديد پذير باشد، همچنان اين نفت و گاز هستند كه در عرصه تامين انرژي كشور ميدان‌داري مي‌كنند. برنامه شما براي اصلاح اين روند چيست؟
سالانه بين 17 تا 20 ميليارد مترمكعب از گاز توليدي كشور در فرآيند توليد و انتقال به هدر مي‌رود كه اين حجم از گاز هدر رفته، نزديك به 1.5 ميليارد دلار ارزش‌گذاري شده است. برنامه شما براي مديريت اين هدررفت چيست؟
سرانه مصرف گوشت قرمز در ايران به‌طور متوسط ۲.۶ كيلوگرم در سال و مصرف سالانه گوشت قرمز براي هر نفر در ۳ دهك فرودست جامعه، به ۷۰۰ گرم در سال كاهش يافته است. از سوي ديگر سرانه مصرف لبنيات هم براي هر شهروند ايراني به كمتر از 50 تا 70 كيلوگرم در سال كاهش يافته است. اين در حالي است كه ميانگين مصرف گوشت مردم جهان 41 كيلوگرم در سال براي هر فرد و ميانگين مصرف لبنيات مردم جهان بالاي 200 كيلوگرم در سال براي هر فرد گزارش شده است. برنامه شما براي برخورداري جامعه از حداقل‌هاي تغذيه مناسب و اصلاح اين سرانه‌هاي سرنوشت‌ساز كه بهداشت و سلامت عمومي مردمان را نشانه رفته، چيست؟ در سال ۲۰۲۰ رتبه مهاجر فرستي ايران از ميان ۲۳۲ كشور جهان ۵۴ بوده است. برنامه شما براي جلوگيري از فرار مغزها و بازگرداندن متخصصاني كه از محل منابع مالي ملي اين كشور صاحب تخصص شدند ولي اميدي براي ماندن در كشور ندارند، چيست؟
در حال حاضر تعداد ناوگان فرسوده خودروي كشور بيش از ۹ ميليون دستگاه برآورد مي‌شود. در اين ميان تعداد ۲۶۰ هزار كاميون و كشنده، ۷۴ هزار ميني‌بوس و بيش از 7 ميليون خودروي سواري فرسوده در كشور وجود دارد. بيش از 40 درصد ناوگان اتوبوسراني كشور و بيش از 50 درصد ناوگان هوايي كشور فرسوده است و ميانگين عمر ناوگان ريلي كشور بالاي 30 سال گزارش مي‌شود. كشور در حال حاضر دست كم به 550 فروند هواپيماي مسافربري نياز دارد ولي در ناوگان هوايي حدود ۳۳۰ فروند پرنده مشغول خدمت‌رساني است كه از اين تعداد كمتر از ۲۵۰ فروند قابليت پرواز دارد و تعدادي از اين ۲۵۰ فروند هواپيما نيز به دليل كسري قطعات يدكي، اقلام مصرفي يا دوره‌هاي تعميراتي بايد از چرخه پرواز خارج شوند تا عمليات تعمير و نگهداري روي آنها انجام شود. بر اين اساس چيزي بين ۱۷۰ تا ۱۸۰ فروند هواپيما قابل استفاده در كشور موجود است. برنامه شما براي اصلاح و به‌روزرساني ناوگان فرسوده حمل و نقل كشور چيست؟ بر اساس داده‌ها بين 24 تا 40 درصد خانوارهاي كشور اجاره‌نشين هستند و از سوي ديگر گزارش‌هاي پراكنده بيانگر 3 تا 6 ميليون واحد مسكوني خالي در كشور است. مقرر بود در سال گذشته بيش از دو هزار ميليارد تومان از خانه‌هاي خالي ماليات دريافت شود كه باز هم گزارش‌هاي پراكنده مي‌گويد كه كمتر از 270 واحد مسكوني ماليات دريافت شده است. برنامه شما براي اصلاح اين روند چيست؟
در حال حاضر سرانه تخت بيمارستاني در كشور ۱.۸۹ تخت به ازاي هر ۱۰۰۰ نفر جمعيت است كه بايد به عدد ۲.۵ برسد. سرانه پزشك عمومي در ايران 11 پزشك به ازاي هر ۱۰ هزار نفر گزارش شده كه اين رقم با سرانه جهان كه 30 پزشك عمومي به ازاي هر ۱۰ هزار نفر است، فاصله زيادي دارد. سرانه و آمار پزشك متخصص از اين هم فاجعه‌‌بارتر است. سرانه پزشك متخصص براي مردم ايران ۵.۹ پزشك متخصص به ازاي هر ۱۰ هزار نفر در كشور گزارش شده، درحالي كه سرانه پزشك متخصص در كشورهاي اروپايي بين ۲۰ تا ۵۰ پزشك براي هر 10 هزار نفر گزارش شده است. سرانه كشورمان در پزشك متخصص يك‌چهارم كشور مغولستان و جايگاه ما پايين‌تر از كشورهاي ارمنستان و عربستان سعودي است. برنامه شما براي اصلاح و ارتقاي ساختار بهداشت و درمان كشور چيست؟
برنامه شما براي ساماندهي 12 تا 15 هزار كودك كار كه برخي آمارهاي رسمي اين جمعيت را 2.5 برابر بيشتر از اين پيش بيني مي‌كنند، چيست؟
بيش از 201 هزار مورد طلاق در سال 1403 ثبت شده كه ريشه درصد بالايي از آن به مسائل اقتصادي باز مي‌گردد. برنامه شما براي پايداري اقتصادي و تحكيم بنيان خانواده‌ها و پيشگيري از چنين مصائب اجتماعي چيست؟
در حال حاضر دو ميليون و ۲۰۰ هزار دختر بالاي ۳۰ سال مجرد و حدود دو ميليون و ۵۰۰ هزار پسر مجرد بالاي ۳۰ سال داريم. تعداد مردان مجرد دهه ۶۰ يك ميليون و ۲۰۰ هزار نفر و تعداد زنان مجرد دهه ۶۰ حدود ۵۵۰ هزار نفر است، ۳۰ درصد دختران دبيرستاني مدرسه نمي‌روند. همه اينها نيازمند آموزش، بهداشت، مسكن، اشتغال، تفريحات سالم، بيمه بازنشستگي و در يك كلام زندگي هستند. برنامه شما براي تحقق مطالبات اوليه اين جمعيت فعال كشور چيست؟
در دولت‌هاي گذشته، هميشه شاهد دخالت نمايندگان مجلس و برخي مقامات محلي و استاني براي برخي عزل و نصب‌ها در ساختارهاي اداري استان‌ها بوده‌ايم. برنامه دولت شما براي حفظ استقلال قوه مجريه و تاثير نپذيرفتن از درخواست‌هاي نامتعارف و مداخله گرانه برخي انمايندگان مجلس در اين امور چيست؟
ارتباط و مقدار تاثير‌پذيري و مشورت‌گيري دولت شما از سازمان‌هاي مردم نهاد مستقل و برخوردار از پشتوانه كار تجربي و عملياتي چگونه خواهد بود؟
نامزد گرامي! براي مردم توضيح بدهيد كه برنامه شما براي پرداختن به گزاره‌هايي همچون «شفافيت» در حوزه‌هاي اقتصادي و مالي، «مبارزه با فساد» در بخش‌هاي اداري و مالي، ارتقا و اصلاح «اخلاق عمومي» جامعه، تزريق «اميد» در ميان مردمان، افزايش «نشاط عمومي» جامعه، رسيدگي به «حق و حقوق‌هاي پايمال شده» ، تقويت «همبستگي ملي»، اولويت «منافع ملي»، برقراري «عدالت مالياتي» و «عدالت آموزشي»، مبارزه با «ويژه‌خواران» و افشاي «ويژه‌خواري»، تضمين «آزادي‌ها» و حقوق مصرح در قانون اساسي، «آزادي بيان»، «آزادي پس از بيان»، «آزادي رسانه»، مقابله با «شكاف طبقاتي» روز افزون، ارتقا و بهبود «شاخص‌هاي اقتصادي»، تضمين و ارتقاي «عزت ملي» در مجامع بين‌المللي، «ساماندهي مهاجران» مجاز و غيرمجاز چيست؟
و پايان سخن اينكه وقت خود و مردم را با وعده‌هاي پوچ مبتني بر پوپوليسم هدر ندهيد. عزت و شرافت ملت ايران بسيار فراتر از وعده توزيع فلان كالا در منزل است. مردم ايران نيازي به ماهي ندارند، به نحوي سياستگذاري كنيد كه شرايط عادلانه و امكان منصفانه ماهيگيري، براي همه ملت ايران، فارغ از زبان و نژاد و مذهب و نگاه سياسي فراهم شود.