گروه حوادث
كشور ايران و كشورهاي همسايه آن از جمله افغانستان، پاكستان، تركيه و ... در منطقه كمربند كوهزايي و لرزه‌خيز آلپ هيماليا، يكي از لرزه‌خيزترين مناطق جهان قرار دارند. حدود ١٥ درصد زمين لرزه‌هاي جهان در اين مناطق لرزه‌خيز رخ داده است. بر اساس پيش‌بيني‌هاي منابع دانشگاهي و منابع رسمي دولتي و همچنين خبرگزاري‌ها مبني بر احتمال وقوع يك زمين لرزه با شدت زياد در تهران يا مناطق ديگر كشور دور از ذهن نيست.
مطالعه‌اي در سال ۱۳۹۷ نشان‌دهنده اين است كه امكان وقوع زلزله‌اي شديد در تهران ميان سال‌هاي ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۹ وجود دارد. گسل‌هاي تهران شامل مشا، فشم، گسل شمال تهران، گسل نياوران، گسل تلو پايين، گسل محموديه و گسل شيان و كوث است كه بسيار خطرناك هستند. از آنجايي كه انرژي زمين در حال جمع شدن گسل‌هاست و از وقوع آخرين زمين لرزه بزرگ بيش از يك قرن گذشته زلزله بعدي تهران قابليت وقوع تا ۷.۵ ريشتر را خواهد داشت. طبق مطالعات دانشگاهي ميزان شهرهاي لرزان با ريسك خطر بالا در ايران حدود ۸۰ درصد است، اما مناطقي نيز هستند كه جزو مناطق سفيد يا كم لرزه محسوب مي‌شوند؛ منطقه كوير لوت يا كوير مركزي ايران، اصفهان، سنندج، اراك، همدان، ناحيه جنوب اهواز به سمت آبادان و خرمشهر از لرزه‌خيزي كمتري برخوردار هستند. با اين حال خطر زلزله در شهرها متفاوت و ممكن است گاهي زلزله ۶ ريشتري در يك شهر خرابي بالاتري نسبت به شهري كه با زلزله ۷ ريشتري مواجه شده، داشته باشد.
حالا «اعتماد» به بررسي زمين لرزه‌هاي دو ماهه اول امسال پرداخته است.
ثبت زمين لرزه‌ها در فروردين
در فروردين ماه امسال تعداد ۴۳۹ زمين لرزه توسط مركز لرزه‌نگاري كشوري ايران و نواحي مجاور ثبت و تعيين مكان شده است.
بزرگ‌ترين اين زمين لرزه‌ها يكي در ۱۷ فروردين ۱۴۰۳ با بزرگي ۴.۸ در عمق ۱۶ كيلومتري زمين در منطقه مشراگه استان خوزستان و ديگري در ۲۹ فروردين ۱۴۰۳ با بزرگي ۴.۸ در عمق ۷ كيلومتري زمين در منطقه مسجد حضرت ابوالفضل در استان سيستان و بلوچستان رخ داده است.
زمين لرزه‌هاي ثبت شده بزرگ‌تر و مساوي ۴.۵ در ايران و نواحي همجوار آن در فروردين ماه ۱۴۰۳ به تعداد ۵ زمين لرزه از ۴۳۹ زمين لرزه به شرح زير ثبت شده است.
۷ فروردين ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۴.۵ ريشتر سالند استان خوزستان را لرزاند.
۱۷ فروردين ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۴.۸ ريشتر مشراگه استان خوزستان را لرزاند.
۱۷ فروردين ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۴.۵ ريشتر مشراگه استان خوزستان را لرزاند.
۱۹ فروردين ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۴.۶ ريشتر سيرچ استان كرمان را لرزاند.
۱۹ فروردين ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۴.۸ ريشتر مسجد حضرت ابوالفضل استان سيستان و بلوچستان را لرزاند.
در فروردين ۱۴۰۳ تعداد ۴۳۹ زمين لرزه توسط مركز لرزه‌نگاري كشوري در ايران و نواحي مجاور ثبت و تعيين مكان شده كه آمار تفكيكي آن به شرح زير است.
آذربايجان‌شرقي: تعداد ۱۰ زمين لرزه
آذربايجان‌غربي: ۸ زمين لرزه
اردبيل: ۸ زمين لرزه
اصفهان: ۲۱ زمين لرزه
ايلام: ۱ زمين لرزه
بوشهر: ۹ زمين لرزه
تهران: ۹ زمين لرزه
چهارمحال و بختياري: ۴۰ زمين لرزه
خراسان‌رضوي: ۵۲ زمين لرزه
خراسان‌شمالي: ۲۷ زمين لرزه
خراسان‌جنوبي: ۱۸ زمين لرزه
خوزستان: ۲۲ زمين لرزه
زنجان: ۲ زمين لرزه
سمنان: ۲۰ زمين لرزه
سيستان و بلوچستان: ۴ زمين لرزه
فارس: ۳۲ زمين لرزه
قزوين: ۳ زمين لرزه
قم: ۲ زمين لرزه
كردستان: ۲ زمين لرزه
كرمان: ۵۰ زمين لرزه
كرمانشاه: ۱۰ زمين لرزه
كهگيلويه و بويراحمد: ۱۳ زمين لرزه
گلستان: ۴ زمين لرزه
گيلان: ۶ زمين لرزه
لرستان: ۱۰ زمين لرزه
مازندران: ۷ زمين لرزه
مركزي: ۳ زمين لرزه
هرمزگان: ۱۱ زمين لرزه
همدان: ۱ زمين لرزه
يزد: ۱۲ زمين لرزه
كشور آذربايجان: ۲ زمين لرزه
كشور ارمنستان: ۱ زمين لرزه
كشور افغانستان: ۱۱ زمين لرزه
كشور تركيه: ۲ زمين لرزه
كشور تركمنستان: ۶ زمين لرزه
آمار زمين لرزه‌هاي ثبت شده در كشور نشان مي‌دهد كه در فروردين ١٤٠٣ فراواني بيش از ٢٠ زمين لرزه در ٨ استان در اين آمار قرار دارند كه استان خراسان رضوي با ٥٢ زمين لرزه، استان كرمان با ٥٠ زمين لرزه، استان چهارمحال و بختياري با ٤٠ زمين لرزه، استان فارس با ٣٢ زمين لرزه، استان خراسان‌شمالي با ٢٧ زمين لرزه، استان خوزستان با ٢٢ زمين لرزه، استان اصفهان با ٢١ زمين لرزه و استان سمنان با ٢٠ زمين لرزه را شامل مي‌شود.
ثبت زمين لرزه‌ها در ارديبهشت
در ارديبهشـت ماه ١٤٠٣ تعداد ٥١٣ زمين لرزه توسـط مركز لرزه‌نگاري كشـوري در ايران و نواحي مجاور ثبت و تعيين مكان شده است. بزرگ‌ترين اين زمين لرزه‌ها با بزرگي ۵.۱ در ۲۲ ارديبهشت ماه منطقه هفتاني كشور آذربايجان بود كه در استان‌هاي گيلان و اردبيل نيز احساس شد. در داخل كشور نيز زمين لرزه ۱۳ ارديبهشت در منطقه بلوك استان كرمان با بزرگي ۴.۸ ريشتر و زمين لرزه‌هاي ۱۲ و ۲۲ ارديبهشت در منطقه سيرچ و اشكنان استان‌هاي كرمان و فارس به بزرگي ۴.۶ ريشتر رخ داده است. در ارديبهشت ماه ۴ زمين لرزه با بزرگي بيش از ۴ ريشتر رخ داده كه به شرح زير است.
۱۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۴.۶ ريشتر سيرچ استان كرمان را لرزاند.
۱۳ ارديبهشت ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۴.۸ ريشتر بلوك استان كرمان را لرزاند.
۲۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۴.۶ ريشتر اشكنان استان فارس را لرزاند.
23 ارديبهشت ۱۴۰۳ زمين لرزهاي با بزرگي ۵.۱ ريشتر هفتاني استان آذربايجان را لرزاند.
در ارديبهشت ۱۴۰۳ تعداد ۵۱۳ زمين لرزه توسط مركز لرزه‌نگاري كشوري در ايران و نواحي مجاور ثبت و تعيين مكان شده كه آمار تفكيكي آن به شرح زير است.
آذربايجان‌شرقي: تعداد ۷ زمين لرزه
آذربايجان‌غربي: ۱۴ زمين لرزه
اردبيل: ۳ زمين لرزه
اصفهان: ۳۷ زمين لرزه
البرز: ۱ زمين لرزه
ايلام: ۲ زمين لرزه
بوشهر: ۱۷ زمين لرزه
تهران: ۸ زمين لرزه
چهارمحال و بختياري: ۲۶ زمين لرزه
خراسان‌رضوي: ۷۰ زمين لرزه
خراسان‌شمالي: ۶۸ زمين لرزه
خراسان‌جنوبي: ۸ زمين لرزه
خوزستان: ۱۵ زمين لرزه
سمنان: ۲۵ زمين لرزه
سيستان و بلوچستان: ۴ زمين لرزه
فارس: ۳۰ زمين لرزه
قم: ۳ زمين لرزه
كردستان: ۳ زمين لرزه
كرمان: ۳۹ زمين لرزه
كرمانشاه: ۱۵ زمين لرزه
كهگيلويه و بويراحمد: ۱۰ زمين لرزه
گلستان: ۱۴ زمين لرزه
گيلان: ۱ زمين لرزه
لرستان: ۳ زمين لرزه
مازندران: ۲۲ زمين لرزه
مركزي: ۵ زمين لرزه
هرمزگان: ۱۳ زمين لرزه
همدان: ۳ زمين لرزه
يزد: ۲۱ زمين لرزه
كشور آذربايجان: ۵ زمين لرزه
كشور ارمنستان: ۲ زمين لرزه
كشور افغانستان: ۶ زمين لرزه
كشور تركيه: ۲ زمين لرزه
كشور تركمنستان: ۴ زمين لرزه
كشور عراق: ۷ زمين لرزه
هر چند كه در ارديبهشت تعداد ٣ زمين لرزه با بزرگي بيش از ٤.٥ در استان‌هاي كرمان و فارس به ثبت رسيده است، اما به عبارتي از منظر وقوع زمين لرزه‌هاي متوسط اين استان‌ها واقع در جنوب غرب و جنوب مركزي فعال‌تر بوده‌اند، اما ساير زمين لرزه‌هاي ثبت شده در اين استان‌ها و ساير مناطق كشور كوچك‌تر از ٤.٥ بوده كه جزو زمين لرزه‌هاي كوچك و خرد لرزه محسوب مي‌شود.
در ارديبهشت ١۴۰۳ فراواني بيش از ٢٠ زمين لرزه در ٩ استان در جامعه آماري قرار مي‌گيرند كه شامل استان خراسان‌رضوي با ٧٠ زمين لرزه، استان خراسان‌شمالي با ٦٨ زمين لرزه، استان كرمان با ٣٩ زمين لرزه، استان اصفهان با ٣٧ زمين لرزه، استان فارس با ٣٠ زمين لرزه، استان چهارمحال و بختياري با ٢٦ زمين لرزه، استان سمنان با ٢٥ زمين لرزه، استان مازندران با ٢٢ زمين لرزه و استان يزد با ٢١ زمين لرزه و همچنين از منظر آماري و فراواني زمين لرزه‌هايي ثبت شده است.
با توجه به پتانسيل بالاي لرزه‌خيزي ايران، زمين لرزه‌هاي ثبت شده در مناطق مختلف كشور، فعاليت لرزهاي گسل‌ها، وقوع زمين لرزه‌هايي با بزرگي متوسط و نسبتا شديد در مناطق مختلف كشور به خصوص مناطق شرقي، شمال شرقي، شمال غربي، شمال، غرب، جنوب و مناطق مركزي ايران در آينده دور از انتظار نيست. اينكه چه زماني، با چه بزرگي و در كدام محل زمين لرزه‌هايي با بزرگي متوسط يا نسبتا شديد در آينده رخ خواهد داد، مشخص نيست.
وقوع خرد لرزه‌ها در مناطق مختلف، با توجه به پتانسيل بالاي لرزه‌خيزي كشور امري طبيعي بوده كه در شرايط خاص وقوع چند خرد لرزه پياپي در يك منطقه نشانگر خوبي براي رصد بهتر و مطلوب‌تر فعاليت لرزهاي گسل‌ها خواهد بود. بنابراين ثبت مناسب خرد لرزه‌ها در مناطق مختلف كشور و بررسي روند آنها در يك منطقه مي‌تواند كمك بزرگي براي پيش آگاهي و به عنوان يك پيش نشانگر در خصوص احتمال وقوع زمين لرزه‌هايي با بزرگي متوسط يا نسبتا شديد باشد. در نتيجه نبايد از وقوع خرد لرزه‌ها در تمامي مناطق كشور به راحتي عبور كرد، بلكه با رصد مناسب و ثبت مرتب خرد لرزه‌ها مي‌توان آمادگي و پيش آگاهي براي اقدام به موقع و مناسب را تقويت كرد.