اروپا و فرانسه
محسن آزموده
گاهي آدم مي‌خواهد درباره تاريخ يك جا مثل يك سرزمين اعم يك شهر، يك كشور، يك قاره، يك ملت، يك دين و ... چيز بداند، اما نمي‌خواهد درگير جزييات گيج‌كننده و طول و تفصيل‌هاي ملال‌آور شود. نه متخصص آن موضوع است، نه تحقيق مي‌كند، بلكه فقط مي‌خواهد بداند كه مثلا اين كشور يا اين شهر چه پيشينه‌اي داشته، خطوط كلي تحولات آن چه ويژگي‌هايي داشته، بزنگاه‌هاي حساسش چه بوده و ... مجموعه تاريخ فشرده جهان از اين جهت بسيار راهگشا و خواندني است. غير از خصلت اصلي اين مجموعه كه اختصار و فشردگي آن است، بايد بر اين نكته تاكيد شود كه اين خلاصه‌سازي به هيچ عنوان به معناي ساده‌سازي يا كم‌فروشي و تقليل‌گرايي نيست. اتفاقا نويسندگان اين مجموعه همه از اساتيد تراز اول و برجسته‌اي هستند كه هر كدام سال‌هاست تاريخ آن موضوع را تدريس كرده‌اند و پيرامون آن تاليفات و نوشته‌هاي فراواني دارند و به خوبي مي‌دانند كه مخاطب عمومي يا كسي كه مي‌خواهد از كليات موضوع سر در آورد، چه چيزهايي بايد بداند و چطور براي او روايت كند. به تازگي در نشر مركز دو جلد جديد از اين مجموعه منتشر شده است: اولي تاريخ فشرده اروپاست، قاره سرسبز و كوچك و پر آب و ثروتمند. امروزه سفر به اروپا و احيانا زندگي از آن به آرزوي بسياري بدل شده. اروپا قلب تمدن غرب است، منطقه‌اي اگرچه كوچك اما بسيار ثروتمند و به لحاظ اقتصادي و فرهنگي و علمي غني. كتاب تاريخ فشرده اروپا را جان هرست، مورخ برجسته نوشته و روبرت صافاريان ترجمه كرده. نويسنده با تبحري شگفت‌انگيز تاريخ شكل‌گيري اروپاي مدرن، از يونان باستان تا به امروز را شرح مي‌دهد. هرست با سه عنصر فرهنگ جنگجويان ژرمن، آموزه‌هاي يوناني و رومي و مسيحيت، كل تاريخ اروپا را از جنگ‌هاي صليبي تا انقلاب صنعتي روايت مي‌كند. كتاب ده فصل دارد، فصل اول در حدود 24 صفحه دوران باستان و سده‌هاي ميانه را شرح مي‌دهد. در فصل دوم به اروپاي مدرن مي‌پردازد. فصل‌هاي بعدي كتاب، قصه موضوعاتي چون تهاجم‌ها و فتوحات، اشكال حكومت، امپراتورها و پاپ‌ها، زبان‌ها، زندگي مردمان عادي، صنعتي شدن و انقلاب و دو جنگ جهاني را بيان مي‌كند. خلاصه اينكه كتاب چنانكه از عنوانش بر مي‌آيد، مقدمه‌اي جامع و مفيد براي آشنايي بر اروپاست. كتاب دوم به اولي ارتباط دارد، يعني تاريخ مختصر و مفيد فرانسه است، يكي از سه كشور مركزي و مهم اروپا. فرانسه كشور روشنفكرها و هنرمندهاست، پايتخت فرهنگي اروپا و گل سرسبد كشورهاي اروپايي. مركز آن پاريس عروس شهرهاي اروپا و بلكه جهان است، قبله آمال نقاش‌ها و شاعران و نويسندگان. نويسنده كتاب جرمي بلك، مورخ و استاد تاريخ دانشگاه اكستر بريتانيا و عضو ارشد مركز مطالعات امريكا و غرب است. سيما سلطاني اين كتاب را ترجمه كرده. كتاب غير از آنكه بررسي تاريخ فرانسه از گذشته‌هاي دور تا به امروز است، بلكه چشم‌اندازي تازه بر رخدادهاي فرهنگي و هنري و سياسي اين كشور مي‌گشايد. كتاب از يك مقدمه و پانزده فصل تشكيل شده. در فصل اول به ميراث پيشاتاريخي فرانسه اشاره مي‌شود، سپس فرانسه رومي روايت مي‌شود و از آنجا وارد قرون وسطي مي‌شويم. موضوع فصل پنجم رنسانس در فرانسه است و ده فصل ديگر كتاب روايتي از مدرن شدن اين كشور مي‌خوانيم. مطالعه اين كتاب به خوبي علل و عوامل ويژگي‌هاي خاص فرهنگ فرانسوي را آشكار مي‌سازد. خلاصه آنكه اگر مي‌خواهيد خيلي سريع و بدون آشفتگي و سردرد از تاريخ اروپا و فرانسه اطلاع حاصل كنيد، دو كتاب تاريخ مختصر و فشرده اروپا و فرانسه را از دست ندهيد.