زير تور آيريس مرداك
اسدالله امرايي
زير تور نخستين رمان آيريس مرداك است كه به عنوان اولين اثر منتشر شده از آيريس مرداك، فيلسوف و رمان‌نويس برجسته انگليسي منتشر شده بود. رماني كه در ميان صد رمان برتر قرن بيستم طبقه‌بندي شده. ترجمه فارسي اين رمان به همت پيمان خاكسار در نشر چشمه منتشر شده.داستان اين رمان كه در لندن جريان دارد، داستان جيك‌داناهيو، نويسنده جوان و با استعدادي است كه تلاش مي‌كند در جامعه ادبي جايي براي خود باز كند. نويسنده‌اي شكست‌خورده به نام جيك است كه براي گذران زندگي با سختي‌ها و دشواري‌هاي فراواني روبه‌رو است. جيك در اطراف لندن خانه‌اي گرفته و خود را روشنفكر و نويسنده‌اي ناموفق مي‌داند. براي امرار معاش مدتي با ترجمه كتاب‌هاي مبتذل و سطح پايين از زبان فرانسوي به انگليسي روزگار مي‌گذراند، اما نه دلش با اين شغل است و نه موفقيتي در اين راه مي‌يابد. شغل مترجمي را در نهايت كنار مي‌گذارد و در بيمارستاني استخدام مي‌شود و پس از مدتي كار خود را در آنجا هم از دست مي‌دهد. جيك خانه‌نشين مي‌شود و از شدت بي‌پناهي در جست‌وجوي سرپناه سراغ زنان و دختراني مي‌رود كه روزگاري با آنها ارتباط داشت و در اتاق‌هاي زير شيرواني دوستان قديمي خود سر مي‌كند. او به دنبال دختراني مي‌گردد كه در گذشته با آنها رابطه داشته و به دلايل مختلف ارتباطش قطع شده. اما حالا براي داشتن مكاني براي گذران زندگي مجبور است دوباره به آنها روي‌آورد. به يك معنا اين رمان درباره كار، عشق، ثروت و شهرت نويسنده‌اي است كه استعداد نوشتن دارد، اما با همه تلاش‌هايي كه مي‌كند به جايي نمي‌رسد و با مشكلات فراواني روبه‌رو مي‌شود. حوادث غيرقابل پيش‌بيني متعدد زندگي او را از‌اين‌رو به آن‌رو مي‌كند و نه تنها حيات طبيعي، بلكه حيات ادبي‌اش را هم تحت تاثير قرار مي‌دهند. جيك پس از بي‌خانمان شدن با برقراري ارتباط مجدد با آشنايي قديمي‌كه از قضا روشنفكر فيلسوفي است به دنبال بهبود شرايط خود و جبران اشتباهات گذشته است و در اين ميان مي‌خواهد سراغ دوست ديگرش آنا كوئنتين و خواهر او سدي كه بازيگر است، برود. جيك كه پيش‌تر از فلسفه دوست فيلسوفش انتقاد مي‌كرد با محبت او روبه‌رو مي‌شود. پس از ارتباط دوباره داستان از طريق ماجراجويي‌هاي جيك شكل مي‌گيرد و او از ربوده شدن يك سگ ستاره سينما گرفته تا ساخت صحنه‌اي سياسي در فيلمي در حال توليد، تلاش مي‌كند تا فلسفه ابهام‌آميز دوستش را در موقعيت‌هاي زندگي واقعي كشف و تركيب كند. اين رمان در ۲۰۰۵ نظرسنجي نشريه تايمز در ليست صد رمان برتر قرن قرار گرفت. موسسه انتشارات مادرن لايبررينيز اين كتاب را يكي از درخشان‌ترين آثار قرن بيستم معرفي كرده است. آيريس مرداك با آنكه در ادبيات انگلستان از چهره‌هاي مطرح ادبيات انگليسي زبان به شمار مي‌آيد در ايران چندان شناخته شده نيست.