نگاهي به فعاليتهاي شهرداري تهران در زمينه هنرهاي نمايشي
ميزها و ديوارهاي پيش ساخته
رسول نظرزاده
ميتوان پرسيد حوزه فعاليت هنرهاي نمايشي شهرداري تهران تا كجاست؟ چه تداخلي با مديريت هنرهاي نمايشي در اداره ارشاد دارد؟ آيا بايد حوزه فعاليت شهرداري تهران را در حد مديريت و نظارت بر عملكرد چند تالار و پرديس خلاصه كرد؟ يا چنانكه از نام آن پيداست تمام فعاليتهاي شهري مرتبط با تئاتر از سطح كودكان و نوجوانان و جوانان و بزرگسالان در مناطق 12گانه تهران بزرگ را در بر ميگيرد؟ حوزه اجتماعي و گسترده كه البته تداخلها و هماهنگيهايي نيز با سازمانهايي ديگري همچون اداره آموزش و پرورش شهر تهران، كانون پرورش، فرهنگسراها، محلههاي فرهنگ و كانونها و تالارهاي حرفهاي يا نيمه حرفهاي تئاتر و...هم دارد. اگر گستره فعاليت اين بخش سازمان فرهنگي و هنري شهرداري تهران را در ارتباط با زمينهسازي بر كشف استعدادها و خلاقيتهاي تئاتري و ايجاد بستر مناسب براي رشد اين هنر بدانيم آنگاه از فعاليتهاي اداري و كارمندي فاصله ميگيريم و چشماندازي باز مقابل چشم گسترده ميشود كه به ايجاد روحيه نشاط و رشد ذوق هنري در اقصا نقاط شهر ميانجامد. متاسفانه عملكرد اين سازمان در اين بخش طي اين سالها در حد حمايت از چند نيروي خودي و سر ريز كردن امكانات براي چند نفر خاص و دادن بيلان كاري و آمارسازي نبوده است. ميتوان پرسيد چقدر مديريت هنرهاي نمايشي سازمان شهرداري تهران به رونق اين هنر در سالنهاي نمايش كوچك محلههاي فرهنگ كمك كرده است؟ چقدر به آموزش استعدادها در محلههاي كمتر برخوردار كمك و با برگزاري جشنواره تئاتر خانههاي فرهنگ در آنها خون و جوشش هنري تزريق كرده است؟ چند سالن تئاتر فعال براي منطقههاي فراموش شده تهران ايجاد كرده است؟ چقدر به رونق و گسترش تئاتر خياباني، مشاركتي در پاركها، زندانها، مناطق تفريحي يا در محلهها ياري رسانده است؟ چند كتاب آموزشي و نمايشنامههاي تاثيرگذار با موضوع روان درماني و اجتماعي و... براي مردم نشر داده است؟ چند بار شاهد سفر درون شهري مديران پشت ميزنشين به مناطق دور افتاده تهران و شهركهاي اطراف آن بودهايم تا از محروميتهاي هنري و تئاتري و نيازهاي آن مناطق باخبر بشوند؟ اينها و صدها برنامه و كار ديگر سالها به بهانههاي مختلف مورد غفلت قرار گرفتهاند. مديراني كه اغلب خود در زماني كه مدير نبودند منتقد وضع موجود بودند، اما به محض نشستن بر صندلي رياست اين مشكلات را فراموش و اهداف خود را در جلسههاي ستادي و هزارتوي اتاقهاي اداري گم كردند.
ميتوان پرسيد عملكرد مديريت هنرهاي نمايشي سازمان هنري شهرداري در اين چند سال در تهران چگونه بوده است؟ دورهاي كه يكسال از آن با شيوع بيماري كرونا، عملا هر گونه فعاليت جمعي تئاتري تعطيل يا محدود بود. بخشي از آن هم با اعتراضهاي گسترده 1401 تداخل پيدا كرد و باز هم فعاليتهاي زيربنايي تئاتري شهرداري به اغما رفت. از برگزاري جشنواره مناطق 12گانه تهران خبري نبود. جشنواره تصوير شهر برگزار نشد. در اواخر اين دوران خبر اجراي تئاترهايي به اصطلاح لاكچري و فاخر روي صحنه آمد كه تمام بودجهها و امكانات را در بخشهاي مختلف ميبلعيد و ديگر چيزي براي فعاليتهاي مردمي و شهري عامالمنفعه باقي نميگذاشت. گاه شاهد همكاري و بازي يكي از همين مديران تئاتري در نقشهاي نمايشي هستيم كه اين هم نوعي رانت و ايجاد موقعيت براي كارنامه هنري خود بيش نيست يعني مدير هنري در عمل نگران كارنامه هنري خود است و ميكوشد از مديريت خود براي بالا كشيدن خود استفاده كند!
گفتهاند يكي از مشكلات مديريتي در ايران به ويژه در عرصه هنري، استفاده نكردن از متخصصان اين رشته در بخشهاي مديريتي بوده است. هر چند مديريت هنرهاي نمايشي در اين چند سال به افراد مثلا تحصيلكرده در اين رشته سپرده شده است، اما در عمل آنها نيز در فضايي قرار گرفتهاند كه امكان فعاليت از آنها گرفته شده و در بهترين حالت آنها مجبور شدهاند خود را با اهداف بالادستي هماهنگ كنند. تا كي بايد اين چرخه بر مدار معيوب بچرخد و كي ميتوان اميد داشت كه بودجههاي اين بخشها به جاي چرخش در دالان ايدههاي فرسوده ميان خوديها به مقصد واقعي آنكه همان رشد فرهنگ و هنر مردم باشد، برسد؟ ميزهايي كه آن سوي ديوارهاي پيش ساختهشان حبس ماندهاند.
متاسفانه ميتوان عملكرد اين دوره مديريت هنرهاي نمايشي سازمان هنري شهرداري تهران را يكي از ضعيفترين دورههاي آن برشمرد. دورهاي كه يكي از حساسترين دوران خود را ميگذراند و توقع و انتظارها نسبت به آن در بالاترين حد خود بود، اما فعاليتهاي آن در حد كارهاي فرسوده كارمندي باقي ماند. انتظار ميرود مديريت اين بخش در دوره چند ساله پيش و اكنون، با موضعي روشن، موانع عدم كارايي و خدمترساني خود را در يك مصاحبه يا مقاله بيان كند تا با دستهاي پنهان يا گروههاي فشار در اين بخش آشنا بشويم يا اگر تمركز آنها بر فعاليتهاي درازمدتي بوده كه ما از آن بيخبريم به اطلاع عموم برساند.